Πάει και αυτός ο χρόνος! Καθώς διανύουμε τον τελευταίο μήνα του έτους και μετράμε μέρες μέχρι την Πρωτοχρονιά, όλοι κάνουμε απολογισμούς των όσων ζήσαμε, αισθανθήκαμε και πάθαμε ενώ παίρνουμε αποφάσεις ή δίνουμε υποσχέσεις στον εαυτό μας για το μέλλον.

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια των απολογισμών, στο συγκεκριμένο άρθρο θα ρίξουμε μια σύντομη ματιά σε μερικές από τις ταινίες που πέρασαν από τις ελληνικές αίθουσες το 2013, ταινίες που συγκλόνισαν ή έκαναν εντύπωση με την πρωτοτυπία τους, το επίκαιρο βλέμμα τους ή ακόμη και την αισθητική τους έμπνευση.

Μια ταινία πάνω στο πάθος, το ερωτικό, το πάθος της εικόνας, της χειραγώγησης μέσω αυτής, το πάθος για τα χρήματα και την εξουσία είναι το «Passion» του Μπράιαν Ντε Πάλμα. Εμπνευσμένο, με ένα έξυπνο μοντάζ, ο σκηνοθέτης «παίζει» με τους κώδικες του θρίλερ και του φιλμ νουάρ προάγοντας μια αισθητική του διπλού, διπολικού (double) με την ψευδαίσθηση και την πραγματικότητα να αλλάζουν διαδοχικά θέσεις και τις δύο ηρωίδες να αντικατοπτρίζονται η μία μέσα στην άλλη.

«Το Αγόρι Τρώει Το Φαγητό Του Πουλιού» του Έκτορα Λυγίζου είναι η πιο πολυβραβευμένη ελληνική ταινία της χρονιάς. Με έναν οξύ ρεαλισμό και μια εξαιρετική φόρμα κινηματογράφησης, ο σκηνοθέτης στήνει μια παραβολή πάνω στα αδιέξοδα των νέων της σύγχρονης εποχής της κρίσης και τον παραλογισμό που τη συνοδεύει. Κατά τη διάρκειά της, παρακολουθούμε τις περιπλανήσεις ενός άνεργου νέου ο οποίος έχει φθάσει στα όρια της εξαθλίωσης καθώς αντιμετωπίζει έντονα βιοποριστικά προβλήματα. Το φιλμ δείχνει να εμπνέεται από το μυθιστόρημα «Η Πείνα» του Knut Hamsun και την ομώνυμη ταινία του Henning Carlsen (1966).

Το ιστορικό ζευγάρι της Σελίν (Ζιουλί Ντελπί) και του Τζέσι (Ίθαν Χοκ), δημιούργημα της φαντασίας του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη μέσα από την ταινία «Πριν Τα Μεσάνυχτα». Αυτή τη φορά οι δύο ήρωες είναι παντρεμένοι και ένας διάλογος πλούσιος και εποικοδομητικός ανοίγεται πάνω στις σχέσεις, τον έρωτα, το εφήμερο, το περαστικό και το θάνατο. Πρόκειται για μια ταινία βαθιά ανθρώπινη και ρεαλιστική που αξίζει να δει κανείς.

Κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Τζακ Κέρουακ, ενός συγγραφέα-θεμελιωτή της γενιάς μπιτ («Beat Generation»), η ταινία «Στο Δρόμο» του Βάλτερ Σάλες κέρδισε τις εντυπώσεις πολλών θεατών με το «διπλό» (αλληγορικό και ρεαλιστικό) ταξίδι που προτείνει. Τρεις νέοι περιπλανώνται «στα ανοιχτά» της Αμερικής, μακριά από τις συμβατικότητες της κοινωνικής ζωής, γιορτάζουν την ελευθερία και επιχειρούν μια ενδοσκόπηση στα βάθη του εαυτού τους μαθαίνοντας πολλά για τους ίδιους και για τους άλλους. Χαρακτηριστικά είναι τα πανέμορφα πλάνα-ταμπλώ που αποδίδει η εξαιρετική φωτογραφία του Eric Gautier.

Μια από τις καλύτερες ταινίες της καριέρας του Γούντι ‘Αλεν είναι η «Θλιμμένη Τζάσμιν». Η Κέιτ Μπλάνσετ δίνει μια performance ερμηνείας ενσαρκώνοντας το κεντρικό πρόσωπο, την Τζάσμιν˙ μια μυθομανή πρώην πλούσια κυρία που έχασε τα πάντα ξαφνικά και αναγκάζεται να εγκατασταθεί στο «φτωχικό» της αδερφής της. Οι επιρροές από το έργο του Τέννεσυ Ουίλιαμς «Λεωφορείο ο Πόθος» (και οι αντανακλάσεις στην ταινία του Καζάν) είναι πασιφανείς και ο Γούντι Άλεν δίνει μια σύγχρονη εκδοχή αυτής της ιστορίας ενδύοντάς τη με το προσωπικό του στυλ. 

«Το Τέλειο Χτύπημα» του Τζουζέπε Τορνατόρε δεν θα μπορούσε να μην συγκαταλεγεί στις ταινίες που ξεχώρισαν αυτήν τη χρονιά. Ίσως είναι και η καλύτερη. Ένα ψυχολογικό θρίλερ με σφιχτοδεμένη πλοκή, όπου η αλήθεια και το ψέμα «παίζουν κρυφτό», το αυθεντικό και το αντίγραφο βρίσκονται σε ένα διαρκή ανταγωνισμό μέσα σε μια ατμόσφαιρα πρωτότυπα υποβλητική και καθηλωτική. Χαρακτηριστικές είναι οι οπτικές μεταφορές και η εγγραφή της ζωγραφικής και της γλυπτικής, ως φόρμες έκφρασης, μέσα στη φιλμική εικόνα.

Ένα θρίλερ μυστήριου, με την αλήθεια να δίνεται (ή να αποκαλύπτεται) αργά και φειδωλά είναι το «Prisoners» του Ντενίς Βιλνέβ.  Το ζήτημα της απαγωγής παιδιών ενέπνευσε το σκηνοθέτη για να δομήσει ένα οικογενειακό δράμα, καταδεικνύοντας τη βίωση των γεγονότων από διαφορετικές οπτικές γωνίες, μέσα σε μια γκρίζα ατμόσφαιρα χειμερινή που οικειοποιείται τη συναισθηματική κατάσταση των ηρώων.

O Xρυσός Φοίνικας του φετινού Φεστιβάλ των Καννών απονεμήθηκε στο τολμηρό ερωτικό δράμα του Αμπντελατίφ Κεσίς «Η Ζωή της Αντέλ». Με άκρατη φυσικότητα και ρεαλισμό, περιγράφονται όλα τα στάδια του θυελλώδους πάθους μεταξύ μιας έφηβης (Αντέλ Εξαρχόπουλος) και μιας φοιτήτριας των Καλών Τεχνών (Λεά Σεϊντού).  Η ταινία, απογυμνωμένη από κάθε μορφή στράτευσης υπέρ ή κατά της ομοφυλοφιλίας, υμνεί τον πόθο και τον έρωτα ενώ θέτει διάφορα ερωτήματα πάνω στην περιπλοκότητα των σχέσεων. Σίγουρα θα μείνει αξέχαστη σε ένα μεγάλο κοινό.

Ο Ρομάν Πολάνσκι υπογράφει μια νέα ταινία στην οποία εκθειάζεται το ταπεραμέντο και το ταλέντο της συζύγου του Εμμανιουέλ Σενιέ. «Η Αφροδίτη Με Τη Γούνα» οφείλει την πρωτοτυπία της στο ότι η δραματουργία της βασίζεται σε έναν έντονο διάλογο μεταξύ ενός απαιτητικού σκηνοθέτη και μιας ηθοποιού, υποψήφιας για ένα ρόλο. Τα επικοινωνιακά πλαίσια αναφοράς και οι ρόλοι (άνδρα/γυναίκα, κυρίαρχου/υποταγμένου, αρσενικού/θηλυκού, διευθυντή/υπαλλήλου) εναλλάσσονται εύσχημα και αριστοτεχνικά μεταξύ των δύο και μοναδικών προσώπων μέσα σε ένα «παιχνίδι» σαγήνης και υποταγής.

Η «Μικρά Αγγλία», τέλος, η κινηματογραφική προσαρμογή του μυθιστορήματος της Ιωάννας Καρυστιάνη από τον Παντελή Βούλγαρη, αποτελεί άλλη μια ταινία που ξεχώρισε το 2013, με τις πανέμορφες εικόνες της, τα προσεγμένα ντεκόρ και την ηθογραφική απεικόνιση μιας απομονωμένης κλειστής ελληνικής κοινωνίας, αντικατοπτρίζοντας μια «ελληνικότητα» που διατρέχει το χρόνο.

Η επιλογή ήταν, ομολογουμένως, αρκετά δύσκολη καθώς αρκετές άλλες αξιόλογες ταινίες πέρασαν το 2013 από τις ελληνικές αίθουσες. Δεν θα ξεχάσουμε τη «Frances Ha», το φιλμ «Στο Τέλος Του Δρόμου», τον «Οδηγό Αισιοδοξίας», το φιλμ «Ο Φοιτητής», το «Ένα Καλοκαίρι», το «Gravity», την «Πειρατεία στον Ωκεανό», την «Τέλεια Ομορφιά» και άλλα μεταξύ των οποίων όλα τα καταστροφολογικά μπλοκμπάστερς που προτείνουν μια διασκέδαση «ποπ-κορν».  

Δήμητρα Γιαννακού