Το δεύτερο μέρος του μεγάλου σινεφίλ αφιερώματός μας στο Euro της Γαλλίας.

Βρισκόμαστε μόλις μια μέρα μακριά από την πρώτη σέντρα του Euro 2016 που θα διεξαχθεί στα γήπεδα της Γαλλίας. Εμείς ως αμιγώς πολιστιστικό site δε θα ασχοληθούμε με το καθαρά αθλητικό κομμάτι, αλλά τους αγώνες θα κάτσουμε να τους δούμε και πρέπει κάποιους να υποστηρίζουμε. Αν λοιπόν είστε σινεφίλ δε σας είναι εύκολο και θέλετε να βρείτε λόγους να επιλέξετε κάποια πλευρά, μια καλή λύση είναι να το πάτε… κινηματογραφικά.

Ξεκινήσαμε ένα αφιέρωμα επιλέγοντας μια ταινία από κάθε χώρα που προκρίθηκε στα τελικά του φετινού Euro και ήρθε η ώρα να το ολοκληρώσουμε με το δεύτερο μέρος, το οποίο περιέχει τόσα κινηματογραφικά διαμάντια ώστε μπορεί να διαβαστεί ακόμη και αν δε σκοπεύετε να δείτε κανέναν αγώνα.

Δ' ΟΜΙΛΟΣ

«Γύρνα πίσω» του Πέδρο Αλμοδόβαρ

Ο Πέδρο Αλμοδόβαρ και η Πενέλοπε Κρουζ έφτασαν μαζί στην πιο ώριμη φάση της καριέρας τους και ακριβώς αυτή τη στιγμή το έφερε η μοίρα να συνεργαστούν. Μόνο έτσι μπορεί να ξεκινήσεις να μιλάς για το «Volver» (στα ελληνικά «Γύρνα πίσω»). Εδώ ο Αλμοδόβαρα ξέρει να διαχωρίσει με λεπτομέρεια το μελό και το δράμα και να παίξει μαζί τους, σε εικαστικό επίπεδο χειρίζεται το κόκκινο καλύτερα και από κορυφαίο ζωγράφο, πρόσθεσε και την Κάρμεν Μάουρα στην εξίσωση και έχεις ένα μικρό αριστούργημα. Πιο απλά, Πέδρο Αλμοδόβαρ: the movie.

«Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν» του Γίρι Μένζελ

Το Νέο Κύμα του τσεχοσλοβακικού σινεμά μπορεί σήμερα να μην είναι από τα πιο γνωστά ή δημοφιλή κινηματογραφικά ρεύματα του 20ού αιώνα, αλλά στη δεκαετία του 1960 ήταν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και επιδραστικές διαδρομές της έβδομης τέχνης στην Ευρώπη. Το «Ο άνθρωπος που έβλεπε τα τρένα να περνούν» είναι το ντεμπούτο του 28χρονου τότε Γίρι Μένζελ και έφτασε μέχρι την κατάκτηση του Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας του 1968. Πρόκειται για μια ιστορία ενηλικίωσης στην υπό γερμανική κατοχή Τσεχοσλοβακία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η οποία έχει στο επίκεντρο έναν νεαρό άνδρα που δουλεύει σε ένα σταθμό τρένου. Και κάπως έτσι η αθωότητα της νεανικής ηλικίας έρχεται σε σύγκρουση με ένα σκληρό και απάνθρωπο παρόν. Ο Μένζελ χρησιμοποιεί καυστική σάτιρα και μαύρο χιούμορ, με τον πρωταγωνιστή να αφυπνίζεται σεξουαλικά και να οδεύει προς την ωρίμανση και αυτή η αλλαγή τον οδηγεί σε μια πράξη κατά των Ναζί που θα υπογράψει και την καταδίκη του. Είναι μια χαμηλόφωνη ταινία που απαιτεί το χρόνο της και την προσοχή του θεατή, αν όμως επενδύσεις σε αυτή θα βγεις μόνο κερδισμένος, αναγνωρίζοντας ένα από τα αριστουργήματα του ευρωπαϊκού κινηματογράφου.

«Distant» του Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν

Το «Distant» είναι από αυτά τα έργα που σε ξεκουράζουν δημιουργώντας ένα καταφύγιο στο οποίο θες να επιστρέφεις αρκετά συχνά. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι το θέμα είναι ευχάριστο, αφού στο επίκεντρο βρίσκεται το κενό ανάμεσα στους ανθρώπους, τόσο όταν η απουσία είναι φυσική, αλλά και στην περίπτωση που είναι μαζί και αποτυγχάνουν να βρουν κοινούς κώδικες. Η μοναξιά βρίσκεται παντού, το τελευταίο πλάνο όμως είναι αυτό που θα σου μείνει για πάντα. Ο Τσεϊλάν δίνει εξίσου έμφαση στην τελευταία εντύπωση με τους Ιταλούς σκηνοθέτες της δεκαετίας του 1960, και η τελευταία σκηνή του «Distant» είναι τόσο δυνατή που θα νιώσεις όσα χρειάζεται ακόμη και αν τη δεις αποκομμένη από το υπόλοιπο φιλμ.  Από τη μια πλευρά είναι τόσο όμορφη που σου προκαλεί δέος και λειτουργεί σαν καρτ-ποστάλ της Κωνσταντινούπολης, και από την άλλη είναι ένα από τα πιο σκληρά πορτρέτα μοναξιάς στην ιστορία του σινεμά.

«Καυτός ήλιος» του Ντάλιμπορ Μάτανιτς

Το βαλκανικό σινεμά των τελευταίων ετών αναμοχλεύει την πρόσφατη ιστορία του, φέρνοντας στην επιφάνεια τραύματα που όσο και αν μια καινοφανής ανάπτυξη έχει κρύψει κάτω από το χαλάκι αυτά τα τραύματα, το βέβαιο είναι ότι παραμένουν νωπά. Στον «Καυτό ήλιο» του Κροάτη Ντάλιμπορ Μάτανιτς παρακολουθούμε τρεις ερωτικές ιστορίες ανάμεσα σε έναν Κροάτη και μια Σέρβα, με τον γιουγκοσλαβικό εμφύλιο να ρίχνει τη σκιά του. Μεταφερόμαστε λοιπόν στο 1991, το 2001 και το 2011 και μέσα από απλότητα και ανθρωπιά παρατηρούμε τη δύναμη του έρωτα όχι ως χολιγουντιανό κλισέ αλλά ως κινητήριος δύναμη της ανθρώπινης ύπαρξης, σε ένα απλό αλλά συγκλονιστικό βαλκανικό δράμα, από τα πολλά που έχουμε δει τα τελευταία χρόνια.

Ε' ΟΜΙΛΟΣ

«Τα θαύματα» της Άλις Ρορβάκερ

Η Άλις και η Άλμπα Ρορβάκερ γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε μια περιοχή της Τοσκάνης από Γερμανό πατέρα και Ιταλίδα μητέρα, ζώντας ουσιαστικά από τη δουλειά του πατέρα τους ως μελισσοκόμος. Αυτά ακριβώς τα παιδικά τους χρόνια βλέπουμε στην ταινία, τα οποία παρουσιάζονται μέσα από τη μαγική ματιά της παιδικής ηλικίας. Η Άλις σκηνοθετεί, η Άλμπα υποδύεται τη μητέρα τους και κάπου μέσα σε όλο αυτό κάνει ένα πέρασμα και η Μόνικα Μπελούτσι. Βαθύτατα αυτοβιογραφικό σινεμά που ακόμη και αν έχει περιορισμένο ταβάνι, συνιστά μια ενδιαφέρουσα μεσογειακή καλλιτεχνική πρόταση ως αντίποδα του κεντροευρωπαϊκού σινεμά που έχει αναδειχθεί ως κυρίαρχη τάση του φεστιβαλικού σινεμά στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια.

«Ραγισμένα όνειρα» του Φέλιξ Φον Γκρόνινγκεν

Εκεί που το εύθυμο bluegrass συναντά την πιο σκληρή πλευρά της ζωής, βρίσκεται η συγκεκριμένη ταινία του Φέλιξ Φον Γκρόνινγκεν. Η σχέση ενός παντρεμένου ζευγαριού μουσικών κλονίζεται μετά τον χαμό της μικρής τους κόρης και εμείς βλέπουμε αυτή τη δύσβατη διαδρομή μέσα από διάφορα flashback και με μουσικές στιγμές να παρεμβάλλονται, μόνο για να κάνουν τον κόμπο στο λαιμό πιο αισθητό. Σκληρό φιλμ αλλά με αληθινές προθέσεις και για αυτό αγαπήθηκε σε πολλά φεστιβάλ.

«Ανωτέρα βία» του Ρούμπεν Έστλουντ

Η ταινία του Ρούμπεν Έστλουντ αποτελεί μια λεπτομερέστατη σπουδή πάνω στα στερεότυπα των φύλων όπως αυτά αντιμετωπίζονται μέσα σε μια σχέση. Όλα ξεκινούν από μια χιονοστιβάδα, για να οδηγηθούμε σε ένα σκληρό και ωμό δράμα που δεν είναι καθόλου εύκολο να παρακολουθείς, αλλά που στο τέλος σε ανταμείβει.

«Hunger» του Στιβ ΜακΚουίν

Η απαρχή της συνεργασίας του Μάικλ Φασμπέντερ με τον Στιβ Μακ Κουίν τάραξε τα κινηματογραφικά νερά το 2008. Και όχι άδικα. Μεταφερόμαστε στις φυλακές της Βόρειας Ιρλανδίας το 1981 και στα αληθινά γεγονότα που συνέβησαν εκεί και οδήγησαν τους κρατουμένους σε απεργία πείνας. Πρόκειται ουσιαστικά για τον πρώτο πρωταγωνιστικό ρόλο της καριέρας του Φασμπέντερ και δε χάνει την ευκαιρία που του δόθηκε. Δε μένει στην απώλεια βάρους. Γίνεται ο απεργός πείνας Μπόμπι Σαντς που μυθοποιήθηκε μετά το θάνατό του. Το «Hunger» είναι η αδιάβλητη πίστη στα ιδεώδη και οκτώ χρόνια μετά παραμένει σημαντικό.

ΣΤ' ΟΜΙΛΟΣ

«Χαμένος παράδεισος» του Μιγκέλ Γκόμες

Η ταινία του Γκόμες χωρίζεται σε δύο μέρη και είναι από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που έχουμε δει στο σινεμά την τρέχουσα δεκαετία. Στο πρώτο μέρος βλέπουμε μια δύστροπη ηλικιωμένη γυναίκα στη Λισαβόνα που οδηγείται στο νοσοκομείο και αναζητά έναν άνδρα από το παρελθόν της και στο δεύτερο μέρος πηγαίνουμε 50 χρόνια πίσω, σε αυτό το παρελθόν, σε μια ερωτική περιπέτεια στην Αφρική που δε μοιάζει με τίποτε άλλο που έχεις δει. Ο Γκόμες πειραματίζεται με στυλ και φόρμες και παραδίδει κάτι αυθεντικά ρηξικέλευθο.

«Η λευκή κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε

Μεταφερόμαστε σε ένα μικρό χωριό της Γερμανίας πριν τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο για να αναζητήσουμε τα αίτια της βίας και η διαδικασία είναι αρκετά επίπονη με τον Χάνεκε να επιδεικνύει χειρουργική ακρίβεια χωρίς να ασχολείται με ωραιοποίηση των περιστάσεων. Δίκαιος ο Χρυσός Φοίνικας, με μια ασπρόμαυρη φωτογραφία που σε αιχμαλωτίζει.

«Backyard» του Άρνι Σβάινσον

Το «Backyard» είναι απλό. Ο Arni των FM Belfast αποφασίζει να μαζέψει στην πίσω αυλή του σπιτιού του όλη την indie σκηνή του Ρέικιαβκικ για να ηχογραφήσουν μια συναυλία, και ένας φίλος του του προτείνει να κινηματογραφήσουν το γεγονός. Δε θα δεις επαγγελματική κινηματογράφηση με ιδιοκτήτες δισκογραφικών να μιλάνε για την απήχηση των συγκροτημάτων στο κοινό. Τα ίδια τα συγκροτήματα μιλάνε για τον εαυτό τους, και τον κύριο λόγο έχει η μουσική. Από τους καταξιωμένους Mum μέχρι τους θορυβώδεις Reykjavik! και τους οικοδεσπότες FM Belfast, στα 70 λεπτά που διαρκεί το ντοκιμαντέρ θα συνειδητοποιήσεις γιατί όλα τα συγκροτήματα που παρελαύνουν μπροστά σου στην οθόνη αποτελούν σκηνή. Όχι επειδή είναι πέντε μπάντες από την ίδια περιοχή που παίζουν ας πούμε hardcore punk, ούτε επειδή αποτελούν μια κλειστή κάστα που έχει τα δικά της στέκια στα οποία συχνάζει μόνο αυτή. Αποτελούν σκηνή επειδή έχουν το ίδιο ταπεραμέντο, επειδή δεν παίρνουν τον εαυτό τους στα σοβαρά και γιατί στο τέλος της μέρας θα καθήσουν όλοι μαζί μέσα σε κάποιο hot tub, κάνοντας πλάκες, χαμογελώντας και απολαμβάνοντας τη στιγμή.

«Λευκός Θεός» του Κόρνελ Μούντρουτσο

Ίσως η πιο προσβάσιμη ουγγρική ταινία των τελευταίων ετών, όχι γιατί είναι εύκολη στην παρακολούθηση (κάθε άλλο), αλλά γιατί δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από το Χόλιγουντ. Φανταστείτε έναν «Πλανήτη των Πιθήκων» με σκυλιά και που απευθύνεται σε πιο ενήλικο κοινό. Το φιλμ του Κόρνελ Μούντρουτσο αποτελεί μια σκληρή αλληγορία για τη βία των ανθρώπων απέναντι στα ζώα αφενός, αλλά και ένα δυνατό κοινωνικό σχόλιο για την επιβολή και την αυθαιρεσία που ασκούν οι ισχυροί προς τους αδύνατους. Οι ερμηνείες των τετράποδων βρίσκονται στα ίδια υψηλά επίπεδα με αυτά των ανθρώπων και το αποτέλεσμα είναι αληθινά διδακτικό.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΣΧΟΣ / [email protected]