Λίγο πριν το εναρκτήριο λάκτισμα του Gallery Walk, συναντήσαμε τις συνιδιοκτήτριες της Vamiali's Gallery και μιλήσαμε για τον θεσμό, την documenta 14 και τις δυσκολίες που βιώνει η εγχώρια εικαστική σκηνή εν μέσω κρίσης.

Η Vamiali's Gallery άνοιξε τις πόρτες της στο Μεταξουργείο το 2004, πολύ πριν η συγκεκριμένη περιοχή γίνει o πυρήνας των εικαστικών τεχνών της πόλης. Σ' έναν χώρο ακατέργαστο, όπως και η ίδια η γειτονιά, η γκαλερί φιλοξενεί έκτοτε έργα καταξιωμένων και νέων διεθνών και Ελλήνων δημιουγών, με αιχμηρή ματιά στη σύγχρονη τέχνη, παρουσιάζοντας εκθέσεις που πάντα έχουν κάτι να πουν. Κόντρα στα προβλήματα που η Δήμητρα και η Σοφία Βάμιαλη εντοπίζουν στον χώρο των εικαστικών, η Vamiali's Gallery αποτελεί μια από τις 41 γκαλερί που θα συμμετάσχουν στο Gallery Walk (6-9 Απριλίου), ένα καλλιτεχνικό γεγονός που στοχεύει να (επανα)συστήσει τις γκαλερί της Αθήνας τόσο στους κατοίκους όσο και στους διεθνείς επισκέπτες που θα επισκεφθούν την πόλη εν όψει των εγκαινίων της documenta 14 (8 Απριλίου).

Με αυτή την αφορμή, και μεσούσης της έκθεσης «Sunset in Athens (μέρος τρίτο)» που φιλοξενεί εδώ και μερικές μέρες, επισκεφτήκαμε την γκαλερί, συναντήσαμε τις αδερφές Βάμιαλη και κάναμε μαζί τους μια κουβέντα εφ' όλης της ύλης.

Η σχεδιάστρια κοσμημάτων και συνιδιοκτήτρια της ομώνυμης γκαλερί, Σοφία Βάμιαλη.

Η γκαλερί Vamiali’s ξεκίνησε το 2004 σ' έναν ακατέργαστο χώρο, τμήμα ενός κτίσματος με ιδιαίτερο χαρακτήρα. Ήταν η φυσική εξέλιξη της έως τότε πορείας μας. Ως καλλιτέχνες και οι δύο, είχαμε οργανώσει στο παρελθόν μια σειρά από επιμελητικά projects και θεωρήσαμε ως επακόλουθο να ιδρύσουμε το δικό μας χώρο τέχνης όπου θα μπορούμε να φιλοξενούμε καλλιτέχνες με σημαντικό έργο. Ήταν αρχικά ένας χώρος χωρίς ιδιαίτερες παρεμβάσεις, με εμφανή τα σημάδια του χρόνου και των παλαιότερων χρήσεων, με ενδιαφέροντα στοιχεία για το στήσιμο των εκθέσεων. Το 2011 η γκαλερί εξελίχθηκε, μετά από μια γενναία ανακαίνιση και επέκταση. Έως τώρα, έχουμε παρουσιάσει περισσότερους από 100 διεθνείς καλλιτέχνες, συχνά για πρώτη φορά στην Αθήνα, δίνοντας έμφαση στις επιμελητικές προτάσεις και καλώντας να συμμετάσχουν ευρύτερα αναγνωρισμένοι δημιουργοί. Το θεωρητικό πλαίσιο και η επιλογή ήταν πάντα με την ματιά του καλλιτέχνη και αυτός είναι ο λόγος που από την αρχή διαφαίνεται μια αλληλοσύνδεση μεταξύ μιας συμβατικής γκαλερί και ενός artist project space.

Sunset in Athens (μέρος τρίτο)

Το στίγμα μας; Περιαυτολογώντας, οι περισσότεροι επισκέπτες και συμμετέχοντες μας λένε πως στήνουμε καλές εκθέσεις, αλλά ίσως η πιο ουσιαστική πρόταση που έχουμε καταθέσει, από της αρχή της λειτουργίας μας, είναι η συνύπαρξη Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών αλλά και η τόλμη και η ευρηματικότητα ως εφαλτήρια για ένα πρόγραμμα εκθέσεων που δηλώνει πως τα πράγματα μπορούν να γίνουν με διαφορετικούς τρόπους. Ένα εισιτήριο που αφήνει περιθώρια για μια πιο ιδιοσυγκρασιακή προσέγγιση, μια μετατόπιση στο εικαστικό λεξιλόγιο. Και με χαρά διαπιστώνουμε πως δημιουργήθηκε ένα νέο παράδειγμα παρουσίασης της τέχνης σε αντίστοιχους ακατέργαστους χώρους με παρόμοια αισθητική.

Aν δεν κάνω λάθος, είστε η πρώτη γκαλερί που εγκαταστάθηκε στο Μεταξουργείο. Τι ήταν αυτό που διακρίνατε από το 2004 ήδη στη συγκεκριμένη περιοχή, η οποία πλέον συγκεντρώνει πλήθος εικαστικών δραστηριοτήτων;

Η επιλογή της περιοχής ήρθε λίγο οργανικά, ο χώρος προϋπήρχε, εκεί ήταν τα στούντιο μας από το 2000 και θεωρήσαμε φυσικό να ξεκινήσουμε και τον εκθεσιακό χώρο στο ίδιο κτίριο. Άλλωστε δεν υπήρχαν αντίστοιχοι χώροι στην Αθήνα το 2004 και η συγκεκριμένη περιοχή ήταν σαν ένα ανεξερεύνητο μυστικό στο κέντρο της πόλης που σε προσέλκυε να το ανακαλύψεις. Αργότερα βέβαια η εικαστική κινητικότητα της περιοχής άλλαξε ραγδαία και έγινε και εικαστικός προορισμός.

Εμπόδιο για ποιο λόγο; Νομίζω εάν υπήρχαν εμπόδια θα είχαμε αλλάξει τοποθεσία.

Πώς είναι τα πράγματα για μια γκαλερί το 2017; Τι δυσκολίες αντιμετωπίζετε;

Η εικαστική τέχνη δεν είναι δημοφιλής στην Ελλάδα και ο σύγχρονος πολιτισμός βρισκόταν πάντα σε κρίση. Η τέχνη όμως αντέχει. Αν και τα πράγματα είναι εξαιρετικά δύσκολα τα τελευταία χρόνια. Το τοπίο αλλάζει. Η διαφορά με το εξωτερικό αμβλύνεται και δυστυχώς εξακολουθούν τα άλυτα προβλήματα του παρελθόντος. Η αγορά είναι περιορισμένη, η χρηματοδότηση ανύπαρκτη. Είναι θλιβερό να θεωρείται ως χόμπι η εργασία σου. Η παραγωγή και η διαχείριση της τέχνης χρειάζονται χρήματα. Κάθε μέρα παίρνουμε ένα ρίσκο, είναι σαν να παίζουμε με τη φωτιά αλλά με τον ίδιο ενθουσιασμό, κοιτώντας πάντα προς τη διεθνή σκηνή. Ακολουθούμε ένα πιο ευέλικτο σχήμα κάνοντας μικρότερης εμβέλειας πλάνα και προγραμματισμό αλλά ποτέ υποχωρήσεις στην ποιότητα. Δυστυχώς οι ιδιωτικοί χώροι δεν υποστηρίζονται από πουθενά. Και παράλληλα έχει εμφανιστεί και μια δαιμονοποίηση της οικονομικής δραστηριότητας ενός ιδιωτικού χώρου προς όφελος ενός μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα αντίστοιχων πρωτοβουλιών που μπορεί στο τέλος να απορροφούν κάποια κονδύλια, έχουν γίνει λίγο μόδα και η τέχνη εκεί παρουσιάζεται σαν να έχει το πλεονέκτημα της «αγνής» πρόθεσης με κοινωφελείς σκοπούς.

Το Gallery walk είναι ένας σημαντικός θεσμός που δημιουργεί ένα κίνητρο στους ενδιαφερόμενους να δουν τις τρέχουσες εκθέσεις της Αθήνας. Δεν λειτουργεί τόσο εκπαιδευτικά όσο ενημερωτικά ώστε οι επισκέπτες να αντιληφθούν τις κατευθύνσεις της τέχνης που επικρατούν την τρέχουσα εποχή. Οι πολίτες παρακινούνται ευκολότερα όταν γίνεται ένα γεγονός συντονισμένο και οργανωμένο, δημιουργείται μια συζήτηση, μια κινητικότητα, αναπτύσσονται ο διάλογος και η επικοινωνία. Θα ήταν εύλογο να χρηματοδοτήσει το Υπουργείο Πολιτισμού ένα πρόγραμμα ώστε να ανταποκριθούμε και στον εκπαιδευτικό χαρακτήρα μιας αντίστοιχης πρωτοβουλίας.

Το δελτίο Τύπου μιλά για «πανηγυρική υποδοχή» της documenta από τις 41 συμμετέχουσες γκαλερί. Τι σημαίνει η άφιξη της documenta για τις γκαλερί της Αθήνας και τι για την Vamiali’s gallery;

Το «πανηγυρική υποδοχή» είναι ίσως υπερβολικό. Απλά οι γκαλερί παρουσιάζουμε νέες εκθέσεις αυτήν την περίοδο και ακολουθούμε ένα ενιαίο ωράριο που νομίζω θα είναι πιο βολικό για τους επισκέπτες της πόλης. Είναι δυσάρεστο αλλά η ομάδα της documenta 14 ήταν και είναι εντελώς αδιάφορη και απούσα, αγνοώντας μας επιδεικτικά. Δεν έχουν δείξει το ελάχιστο ενδιαφέρον ή τη διάθεση να γνωρίσουν το πρόγραμμα μας, να αναπτύξουν έναν διάλογο, να μάθουν για την ιστορία μας και όλο το έργο που έχει κατατεθεί όλα αυτά τα χρόνια. Γενικότερα όμως, η παρουσία της εδώ είναι ένα θετικό γεγονός με πολλές παραμέτρους, η Αθήνα θα γίνει προορισμός για τους ανθρώπους της τέχνης διεθνώς. Εμείς κρατάμε βέβαια μικρό καλάθι έχοντας συγκρατημένες προσδοκίες.

Ας μην ξεχνάμε πως δεν είναι ένας επαναλαμβανόμενος θεσμός. Θα δούμε. Πως μπορούμε να το γνωρίζουμε πριν αφουγκραστούμε τον απόηχο της έκθεσης; Επίσης δύσκολα μια διοργάνωση από μόνη της, όσο επιτυχημένη και αν είναι, μπορεί να καλύψει κενά, λάθη, ελλείψεις, προβλήματα και την παθογένεια του «θεσμικού συστήματος» στην Ελλάδα.

Αυτή την περίοδο φιλοξενείτε την έκθεση «Sunset in Athens (μέρος τρίτο)». Ποιο το αφήγημα της έκθεσης; Ηλιοβασίλεμα στην Αθήνα ή Αθήνα σε δύση;

H έκθεση «Sunset in Athens, μέρος τρίτο» είναι μια έκθεση σε εξέλιξη που αναπτύσσεται σταδιακά και τμηματικά τους τελευταίους μήνες και εμπλουτίζεται με έργα περισσότερων καλλιτεχνών που προστίθενται στον αρχικό πυρήνα, ώστε το πλαίσιο και το περιεχόμενο να εξελίσσονται οργανικά. Και αν και ο αινιγματικός τίτλος «Ηλιοβασίλεμα στην Αθήνα» έχει μια νοσταλγία αλλά και μια καλυμμένη αλληγορία, η έκθεση παραμένει ανοιχτή σε ερμηνείες. Η έκθεση «Sunset in Athens» εστιάζει και διερευνά θέματα της ανθρώπινης κατάστασης όπως η επικοινωνία, η μοναξιά, η αισιοδοξία, η δυσαρέσκεια, η επιβολή, η επιθυμία, η οικειότητα, η λαχτάρα ενώ μιλά για την ιδέα του μικρόκοσμου, ο οποίος εμπεριέχει ένα ολόκληρο σύμπαν, την ανθρώπινη ψυχή και το ανεξάντλητο της ανθρώπινης συνθήκης.

Ζωντανή, μεταβαλλόμενη και ενδιαφέρουσα.

Υπάρχει ελληνική καλλιτεχνική σοδειά στο εξωτερικό;

Υπάρχει μια μικρή παρουσία βοηθούμενη από λίγες και μόνο ιδιωτικές προσπάθειες.

Ποια τα σχέδιά σας για το μέλλον;

Προετοιμάζουμε την επόμενη ομαδική έκθεση που ξεκινά αρχές Μαΐου σε επιμέλεια της εικαστικού Caroline May. Είναι μια εξαιρετική πρόταση και πιστεύω θα είναι και μια εξαιρετική έκθεση. Τα επόμενα από Σεπτέμβριο, με εκπλήξεις και αλλαγές!

Η Vamiali's Gallery συμεμτέχει στο Gallery Walk, 6 - 9 Απριλίου, που διοργανώνεται από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αιθουσών Τέχνης (ΠΣΑΤ) σε παραγωγή της εταιρείας Be Best που έχει αναλάβει και την παραγωγή της Art Athina. Gallery Walk: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο: 12.00 - 21.00, Κυριακή: 12.00 - 19.00. Η έκθεση «Sunset in Athens part 3» θα διαρκέσει μέχρι την 1η Ιουλίου 2017.

ΣΟΦΙΑ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ / [email protected]
φωτογραφίες: BANIAΣ ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ