Ποια είναι η χώρα που έχει «πέντε εποχές»;

soomaa
ΤΡΙΤΗ, 23 ΜΑΡΤΙΟΥ 2021

Και είναι στην Ευρώπη.

Στα περισσότερα μέρη, μια πρόγνωση καιρού που προβλέπει ισχυρή βροχόπτωση μεταφράζεται σε μια κακή μέρα, ενώ μια πρόγνωση που αναφέρει επικίνδυνες πλημμύρες είναι εκείνη που κανείς δεν θέλει να ακούσει.

Καλά όλα αυτά, εκτός και αν ζείτε στον εθνικό πάρκο Soomaa, ένα τυρφώνα στη νοτιοδυτική Εσθονία ο οποίος είναι γνωστός για τις πλημμύρες του που μπορεί να είναι εξαιρετικά ανησυχητικές- με πλάτος 8 χλμ και ύψος 5 μέτρα.

Και κάπως έτσι η Εσθονία απέκτησε την αποκαλούμενη «πέμπτη εποχή» της, μια αναμενόμενη ασταθή περίοδο του καιρού που φτάνει μετά το χειμώνα και πριν από την άνοιξη κάθε χρόνο. Κανείς δεν μπορεί να εντοπίσει με ακρίβεια την ημέρα που θα φτάσει, αλλά αυτό το φαινόμενο επανέρχεται κάθε χρόνο συνεπώς μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου, φέρνοντας μαζί του έντονες πλημμύρες που αναδιαμορφώνουν το εθνικό πάρκο ως μια λεκάνη με βουτηγμέωνα στο νερό σπίτια, βυθισμένους οπωρώνες μήλων και υψωμένα νησιά τυρφώνων.

Soomaa.com

«Κάθε χρόνο φέρνει μαζί του νέες προκλήσεις», δήλωσε στο BBC ο Aivar Ruukel ο οποίος εργάζεται ως οδηγός κανό στην περιοχή. «Πρέπει να δουλέψουμε όπου μπορούμε να κωπηλατήσουμε με ασφάλεια όταν φτάσουν οι πλημμύρες - αλλά υπάρχει εγγενής κίνδυνος όταν πλοηγούμε σε τόσο κρύο, κινούμενο νερό. Χρειάζεται προσοχή», ανέφερε.

Η «πέμπτη εποχή» της Εσθονίας δημιούργησε φυσικά και τον ανάλογο τουρισμό, στην ανάπτυξη του οποίου πρωτοστάτησε ο Algis Martsoo με το δίκαιο παρατσούκλι «Mr Flood».

Ο «Mr Flood» λοιπόν ανέπτυξε έναν χάρτη λεπτομερών διαδρομών με κανό στο εθνικό πάρκο για έως 7 χιλιόμετρα. Οι πλεύσιμες διαδρομές εμφανίζονται προσφέροντας την αίσθηση ενός γιγαντιαίου σλάλομ στο χώρο, ωστόσο, αργότερα εξαφανίζεται όταν τα νερά της πλημμύρας απορροφηθούν.

Μέχρι να έρθει όμως η ώρα για αυτά, όλοι παθιάζονται με τον κύκλο ζωής της «πέμπτης εποχής». «Οι άνθρωποι είναι τόσο περίεργοι για την πέμπτη εποχής μας», σχολίασε ο Martsoo, ο οποίος πραγματοποίησε τη διδακτορική του έρευνα το 2010 στα υψηλότερα νερά της Εσθονίας για μισό αιώνα, όταν η υπερχείλιση έφτασε στο εκπληκτικό ύψος των 5 μέτρων.

Ο Martsoo πίστευε ότι ο κόσμος θα ενδιαφερθεί να βιώσει την εμπειρία αυτής της πλημμυρισμένης γης. Και είχε δίκιο. Τα τελευταία χρόνια, χιλιάδες Εσθονοί ανακάλυψαν τις μαγικές υδάτινες οδούς της Soomaa και σήμερα ο «Mr. Flood» και ο Ruukel διευθύνουν το Soomaa.com, μια εταιρεία με στόλο 40 κανό για περιηγήσεις και εκδρομές.

Soomaa.com

Ως συνιδιοκτήτης και ιδρυτής, ο Ruukel εξερεύνησε το μήκος και το πλάτος του πάρκου. Αλλά είναι η πρόβλεψη της πλημμύρας και του μεγέθους του άγνωστου είναι που συνεχίζουν να τον εμπνέουν. Συχνά, σε μια κανονική χρονιά, έχει εμπειρία με νερά πλημμύρας ύψους 3 μέτρων, ενώ άλλες φορές ο ίδιος και ο Martsoo μπορούν να απομακρυνθούν από τα πλημμυρισμένα λιβάδια για να δουν τους γερανούς, τους κύκνους  και τους σκύλους ρακούν. Η πιο τρομερή πανίδα του πάρκου - λύγκας, λύκος και καφέ αρκούδα - αναχωρούν πολύ πριν φτάσουν οι πλημμύρες.

Με τα καχεκτικά δέντρα του, το στοιχειωμένο τοπίο μπορεί να τρομάξει τον επισκέπτη, αλλά η «πέμπτη εποχή» είναι τελικά το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού πολλών παραγόντων. Το Soomaa - που σημαίνει «γη των τυρφώνων»- βρίσκεται σε μια χαμηλή λεκάνη στις δυτικές πλαγιές των υψίπεδων Sakala και τα ποτάμια της δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στην τεράστια ποσότητα χιονοστιβάδας που ξεχειλίζει από τα βουνά μετά το τέλος του χειμώνα. Οι ποταμοί Navesti, Halliste, Raudna, Kopu, Toramaa και Lemmjogi συγκεντρώνονται στο Soomaa, αλλά μόνο ο  Navesti ρέει προς τα εμπρός και προς τη Βαλτική Θάλασσα. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία της ζώνης πλημμύρας της Riisa, μιας φυσικής λεκάνης έκτασης 175 τετραγωνικών χιλιομέτρων που θεωρείται ως η μεγαλύτερη πλημμυρισμένη πεδιάδα στη Βόρεια Ευρώπη.

Ένα άλλο στοιχείο που διαμόρφωσε το Soomaa είναι η γεωλογία. Κάποτε ήταν ένας αρχαίος βυθός που δημιουργήθηκε πριν από 12.000 χρόνια κατά την τελευταία εποχή των παγετώνων, όταν η Βαλτική Θάλασσα ήταν η λίμνη της Βαλτικής και η Δυτική Εσθονία ήταν μια παγωμένη γη. Η υποχώρηση των παγετώνων άφησε πίσω του ένα μεγάλο λάκκο που χαρακτηρίζεται από ιζηματογενείς βάλτους και σήμερα το Soomaa παραμένει ο μεγαλύτερος άθικτος τυρφώνας της Ευρώπης - ουσιαστικά ένα τεράστιο φυσικό σφουγγάρι.

«Το καλοκαίρι, η μέση ροή νερού ανά δευτερόλεπτο μέσω του Soomaa είναι 5-10 κυβικά μέτρα», δήλωσε η Jana Põldnurk, επικεφαλής της υδρολογίας στην Εσθονική Υπηρεσία Περιβάλλοντος. «Αλλά στην πέμπτη εποχή, είναι 10 φορές υψηλότερο και ο χείμαρρος αυξάνεται έως και 100 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Επιπλέον, το εξαιρετικό 70% της ετήσιας απορροής είναι επίσης αυτή τη στιγμή και τα δεδομένα είναι συντριπτικά», όπως είπε.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα αρχεία που χρονολογούνται σχεδόν 100 χρόνια, οι μεγαλύτερες πλημμύρες στην ιστορία της Εσθονίας καταγράφηκαν τη δεκαετία του 1930 και του 1950.

Soomaa.com

Να σημειωθεί ότι η «πέμπτη εποχή» έχει βοηθήσει στην καλλιέργεια ενός βαθιά συναισθηματικού δεσμού με την περιοχή. Περίπου 70 άτομα, μερικοί δασοφύλακες και αγρότες, ζουν μόνιμα εντός των συνόρων του πάρκου και όλοι έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν τις ετήσιες πλημμύρες. Οι κύριοι δρόμοι κατακλύζονται και οι μισοί κάτοικοι του πάρκου κλειδώνονται στα σπίτια τους για έως και τέσσερις εβδομάδες μέχρι να εξαφανιστούν τα νερά των πλημμυρών. Και όμως, δημιουργεί την αίσθηση του ανήκειν που μόνο κάποιος με αληθινή σχέση για την περιοχή και το ιδιαίτερο φαινόμενό της μπορεί να καταλάβει.

Αυτό που επίσης ενώνει όσους ζουν στο πάρκο Soomaa είναι η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή και πώς μπορεί σύντομα να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες και πιο απρόβλεπτες πλημμύρες. Σύμφωνα με την Põldnurk, τα μακροπρόθεσμα κλιματικά σενάρια δείχνουν ότι η ετήσια βροχόπτωση αυξάνεται. «Σίγουρα, υπάρχει μια αλλαγή στα χαρακτηριστικά σε σύγκριση με τον περασμένο αιώνα», είπε. «Η αλλαγή του κλίματος σημαίνει ότι οι πλημμύρες μπορούν να εμφανιστούν σε πιο ασυνήθιστες στιγμές - επομένως είναι πιθανό, στο μέλλον, η Εσθονία να έχει μια έκτη εποχή μια μέρα».

Με πληροφορίες από BBC