Ο Γιάννης Μόσχος γράφει κριτική για την παράσταση «Αίματα» του Ευθύμη Φιλίππου που ανεβαίνει στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών σε σκηνοθεσία Αργυρώς Χιώτη.

Μετά τον «Κυνόδοντα» το ελληνικό σινεμά έχει καταστεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κινηματογραφικά ρεύματα της εποχής μας. Τα κοινά χαρακτηριστικά είναι δεδομένα ώστε να μιλάμε για ένα «κίνημα», και δεν υπάρχει μεγάλο φεστιβάλ που να μην έχει στο πρόγραμμά του και από μια ελληνική ταινία. Αν παρόλα αυτά πρέπει να βρεις οπωσδήποτε κάποιο ελάττωμα αυτής της σχολής, τότε μάλλον αυτό είναι η ακραιφνής σοβαρότητα και η έλλειψη χιούμορ που παρατηρείται σε πολλές περιπτώσεις. Ο Ευθύμης Φιλίππου έχει βάλει το λιθαράκι του στο οικοδόμημα του σύγχρονου ελληνικού σινεμά ως συν-σεναριογράφος του Γιώργου Λάνθιμου στον «Κυνόδοντα», τις «Άλπεις» και το «The Lobster» και ανατρέπει τις «κατηγορίες» περί απουσίας χιούμορ με τη θεατρική παράσταση «Αίματα».

Τα «Αίματα» είναι το πρώτο θεατρικό έργο που υπογράφει ο Φιλίππου και αποτελεί ένα από τα πιο συζητημένα θεατρικά γεγονότα του φετινού φθινοπώρου. Τη σκηνοθεσία ανέλαβε η Αργυρώ Χιώτη, στήνοντας με το ανατρεπτικό πνεύμα της ένα «πανκ ορατόριο για τις αγιάτρευτες πληγές μας». Η παράσταση παρακολουθεί την αλληλογραφία δύο ανδρών. Ο Δημήτρης Καλαφάτης, 40 περίπου ετών, σκίζει κατά λάθος το λαιμό του τον Ιούλιο του 1989. Η πληγή δεν κλείνει και από το 1990 μέχρι το 1993 ανταλλάσσει επιστολές με τον επιστήθιο φίλο του, Γιώργο Σιμόπουλο, περιγράφοντας με κάθε λεπτομέρεια την καθημερινότητά του στην καινούρια αυτή κατάσταση.

Ο σκοπός του έργου δεν είναι να αναπαραστήσει την πραγματικότητα της εποχής σε πολιτικά και κοινωνικά πλαίσια και θα μπορούσε πολύ εύκολα να τοποθετηθεί σε οποιαδήποτε άλλη εποχή χωρίς να καταδεικνύει ότι βρίσκεται στην Ελλάδα των αρχών της δεκαετίας του 1990. Οι επιστολές διανθίζονται με το πνεύμα των επιστολογραφικών έργων του Ρουσσώ, του Λακλό και του Γκαίτε και μέσα από γενναιόδωρες δόσεις μαύρου χιούμορ έρχεται στην επιφάνεια η ενδότερη τραγική φύση του ανθρώπου.

Vassilis Makris

Η παράσταση είναι γραμμένη για την ομάδα Vasistas (άλλωστε η Χιώτη είναι ιδρυτικό της μέλος) και στη σκηνή βρίσκονται 7 άτομα: οι Ευδοξία Ανδρουλιδάκη, Αντώνης Αντωνόπουλος, Ελένη Βεργέτη, Γιώργος Γάλλος, Ευθύμης Θέου, Εύη Σαουλίδου και Τζωρτζίνα Χρυσκιώτη. Τα σκηνικά είναι λιτά και μινιμαλιστικά και δημιουργούν ένα άτυπο ρινγκ που στη μια μεριά του βρίσκεται ο Δημήτρης Καλαφάτης και από την άλλη ο Γιώργος Σιμόπουλος. Καθώς ο καθένας από τους δύο διαβάζει τις επιστολές, τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας που βρίσκονται στη δική του πλευρά του «γηπέδου» τον σιγοντάρουν είτε μέσα από εμμονική επανάληψη κάποιων λέξεων ή εκφράσεων ή μέσω πλήρως χορογραφημένων σωματικών εκφράσεων.  Δεν υπάρχει στιγμή που να μη συμβαίνει κάτι σε κάθε μέρος της σκηνής και θα μπορούσες να δεις την παράσταση 7 σερί βραδιές για να εστιάζεις κάθε φορά στον καθένα από τους 7 πρωταγωνιστές ξεχωριστά.

Αυτό το πινγκ-πονγκ συνεχίζεται μέχρι τέλους και αν και δεν υπάρχει ποτέ άμεση διάδραση ανάμεσα στους χαρακτήρες σε επίπεδο συνομιλίας, η αφήγηση των επιστολών γίνεται με τόσο έξυπνο και χιουμοριστικό τρόπο που πολύ γρήγορα εθίζεσαι σε αυτό το στυλ και περνάς πολύ καλύτερα απ’ ό,τι θα περίμενες διαβάζοντας το θέμα και τη δομή της παράστασης.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και για τη μουσική που τόσο καθοριστικό ρόλο έχει στο τελικό αποτέλεσμα της παράστασης. Σε πολλά σημεία της αφήγησης των επιστολών υπάρχει από πίσω μουσική επένδυση παιγμένη ζωντανά από τους ίδιους τους ηθοποιούς της ομάδας Vasistas και ακολουθεί και χρωματίζει την κάθε στιγμή διαφορετικά. Άλλοτε τονίζει την παραδοξότητα καταστάσεων, σε άλλα σημεία δίνει έμφαση στην απόγνωση, κάποιες φορές υπάρχει εκεί απλά ως χαλί, το σίγουρο είναι ότι η μουσική της παράστασης που ξεκινά από το ράθυμο post punk και καταλήγει μέχρι το θηλυκό παρακλάδι του πανκ, το riot grrrl, είναι τόσο συνυφασμένη με τα λόγια που δεν μπορείς να την αφαιρέσεις και να έχεις το ίδιο έργο. Άλλωστε κορυφαία στιγμή είναι αυτή που τα τέσσερα κορίτσια των Vasistas καταλαμβάνουν τη σκηνή για να τραγουδήσουν με χάρη φτασμένης μπάντας, σε μια αδιαμφισβήτητη έκρηξη αδρεναλίνης.

Vassilis Makris

Τα «Αίματα» δεν είναι το θέατρο όπως το έχεις συνηθίσει, ανατρέποντας όχι μόνο το περιεχόμενο αλλά και τη φόρμα. Δοκιμάζει μια κατάδυση στις πιο σκοτεινές πτυχές του ανθρώπινου ψυχισμού και αναδύει στην επιφάνεια πράγματα που ίσως να θέλουμε να μένουν κρυφά, αλλά δεν μπορούμε παρά να παραδεχτούμε πως υπάρχουν εκεί. Όλο αυτό είναι δοσμένο με τέτοιον τρόπο που σε σημεία πιάνεις τον εαυτό σου να νιώθει άσχημα που διασκεδάζει τόσο αυτή τη θεματολογία, και δε θα μπορούσαμε να φανταστούμε κάποιους άλλους πέρα από την ομάδα Vasistas που να μπορούσε να αναδείξει καλύτερα το πνεύμα του Φιλίππου.

Οι επιστολές των δύο ανδρών διακόπτονται απότομα τον Δεκέμβριο του 1993, η παράσταση όμως θα συνεχίσει να ζει μέσα στον κόσμο που την παρακολούθησε για αρκετό καιρό μετά το πέρας της.

*Να σημειωθεί ότι η μουσική της παράστασης θα κυκλοφορήσει σε βινύλιο αξίας 10 ευρώ για περιορισμένο αριθμό αντιτύπων.

Γιάννης Μόσχος
[email protected]