Οι ηθοποιοί Αλέξανδρος Λογοθέτης και Δέσποινα Κούρτη μιλούν για την παράσταση «Μισαλλοδοξία».

Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, σταθερή στη στήριξή της στους νέους δημιουργούς, δίνει βήμα στη νέα σκηνοθέτη Ιώ Βουλγαράκη, η οποία καταθέτει τη δική της πρόταση, ορμώμενη από τη «Μισαλλοδοξία» (Intolerance), τη μνημειώδη, σπονδυλωτή, βωβή ταινία του Ντέιβιντ Ουόρκ Γκρίφιθ.

Στη δική της«Μισαλλοδοξία», η Ιώ Βουλγαράκη δραματοποιεί μόνο την τελευταία από τις τέσσερις ιστορίες της ταινίας, στην οποία ένας αθώος καταδικάζεται για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε ποτέ, με φόντο τον άγριο καπιταλισμό και πουριτανισμό της Αμερικής του 1914-15, και συνθέτει με σημερινούς θεατρικούς όρους ένα βωβό μουσικοθεατρικό έπος γύρω από το δίπολο «αδιαλλαξία Vs αλληλεγγύη».

Ένας δεκαμελής θίασος (Γιώργος Γάλλος, Δημήτρης Γεωργιάδης, Στέλιος Ιακωβίδης, Δέσποινα Κούρτη, Αλέξανδρος Λογοθέτης, Αργύρης Ξάφης, Σωκράτης Πατσίκας, Εύη Σαουλίδου, Ναταλία Τσαλίκη, Νίκος Χατζόπουλος) και ένα κουαρτέτο, σε πρωτότυπη μουσική του Θοδωρή Αμπαζή, συμπράττουν μαζί της σε αυτό το θέαμα πολιτικής, κοινωνικής και υπαρξιακής αυτογνωσίας.

Η παράσταση θα παρουσιαστεί από τις 20 έως τις 31 Ιανουαρίου και πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα και πολυαναμενόμενα θεατρικά γεγονότα των πρώτων ημερών του νέου έτους. Εμείς συναντήσαμε τον Αλέξανδρο Λογοθέτη και την Δέσποινα Κούρτη, οι οποίοι σχηματίζουν το κεντρικό ζευγάρι της παράστασης, και μιλήσαμε για την επικράτηση του πανάρχαιου συναισθήματος της μισαλλοδοξίας και τις ιδιαιτερότητες του βωβού θεάτρου. Ολόκληρη την κουβέντα μας μπορείτε να τη διαβάσετε παρακάτω.

Καταρχάς κάνετε βουβό θέατρο. Πώς εξελίσσεται η διαδικασία των προβών; Ποιες είναι οι απαιτήσεις; Πρέπει να μεταφέρετε συναισθήματα χωρίς τη χρήση του λόγου. Βοηθάει ότι λειτουργείτε ως ζεύγος;

Δέσποινα Κούρτη: Υπήρξε ένα πολύ μεγάλο διάστημα στις πρόβες στο οποίο υπήρξε μεγάλη έρευνα ώστε να καταφέρουμε με θεατρικούς όρους να συνομιλήσουμε με μια ταινία του βωβού κινηματογράφου. Το γεγονός ότι δεν έχουμε ατάκες είναι δραματουργική συνθήκη. Δηλαδή σου δίνει κάποιος ένα έργο στο οποίο δε θα χρησιμοποιήσεις λόγια για να συνεννοηθείς. Άρα, η Ιώ Βουλγαράκη σε στενή συνεργασία

με την Σταυρούλα Σιάμου που κάνει τη χορογραφία και με τους ηθοποιούς οι οποίοι λειτουργήσαμε αυτοσχεδιαστικά σε ένα μεγάλο μέρος της αρχικής πρόβας και προτείναμε πράξεις των ηρώων. Σιγά-σιγά ανακαλύψαμε τη γλώσσα της παράστασης, η οποία δεν είναι ούτε χορός, ούτε παντομίμα, ούτε κλοουνερί. Ναι μεν δεν έχει λόγια και εκφραζόμαστε μέσα από το σώμα, αλλά εμείς έπρεπε να καταλάβουμε πώς να χρησιμοποιήσουμε το σώμα σε αυτή την περίπτωση. Συν το γεγονός ότι αυτή η δουλειά είναι ανσάμπλ 100%. Ακόμη και οι σκηνές είναι σαν να προκύπτουν όπως σε μια συμφωνία κάποια σόλο σε κάποια στιγμή. Δηλαδή συνομιλεί ένα βιολί με τα κρουστά ή ένα έγχορδο. Δηλαδή εμείς με τον Αλέξανδρο έχουμε μια ερωτική σκηνή που θα περίμενε κανείς ότι θα είναι μια σκηνή που είμαστε μόνοι μας. Και δεν είμαστε καθόλου μόνοι μας. Όλη η ομάδα έχει δουλέψει για αυτή τη σκηνή. Αυτό το είδος συλλογικής εργασίας που προέκυψε σε αυτή τη δουλειά ήταν μεγάλη μου ανάγκη. Είναι τέτοια η προσοχή μου ώστε να κουρδιστούμε όλοι μαζί και μοιραία αυτό σε βοηθάει να αναδείξεις τη σκηνή και να υπάρξεις με τον άλλο. Και όλα αυτά σε επόμενο στάδιο συνομίλησαν με τη μουσική του Θοδωρή Αμπαζή που είναι ο τρίτος σημαντικότατος συνεργάτης της Ιούς, ο οποίος έπρεπε να ανακαλύψει πράγματα γιατί η μουσική είναι δραματουργία σε αυτή την παράσταση.

Αυτό ακριβώς ήθελα να ρωτήσω στη συνέχεια. Πώς συνδέεται η μουσική και πόσο σας βοηθάει; Γιατί στο βουβό σινεμά συνδέεται άρρηκτα με τις κινήσεις και με ο,τιδήποτε συμβαίνει.

ΔΚ: Σαν ένας ακόμη παρτενέρ. Δηλαδή δεν είναι μουσικό χαλί, δεν είναι σάουντρακ, δεν είναι beats, είναι όμως δραματουργία. Συνομιλούμε με τη βιόλα.

Η Ιώ Βουλγαράκη είναι μια νέα δημιουργός και αυτή η παράσταση είναι ένα σημαντικό στοίχημα για την ίδια. Πώς έχετε εκλάβει εσείς το όραμά της και τους στόχους της και ποιο είναι το στίγμα της ως σκηνοθέτρια;

Αλέξανδρος Λογοθέτης: Η Ιώ έρχεται από ένα χώρο που στην Ελλάδα δεν είναι ευρέως γνωστός, δηλαδή από τη ρωσική σχολή την οποία έχει τελειώσει και ο Τσέζαρις Γκραουζίνις και ο Στάθης Λιβαθινός και μια σχολή που και εγώ και η Δέσποινα είχαμε την τύχη να ανακαλύψουμε στα πρώτα μας βήματα. Εμένα ήταν και ο λόγος που

συνέχισα το θέατρο γιατί όταν κάναμε τον «Καζανόβα» ήμουν έτοιμος να τα παρατήσω. Εκεί γνώρισα τον Στάθη και κάποιους δασκάλους του και μου έμαθαν πράγματα για το θέατρο που μέχρι τότε δεν τα είχα συνειδητοποιήσει. Έτσι λοιπόν τώρα και με την Ιώ η συνεργασία ανοίγει προοπτικές. Όλοι μας δεν έχουμε ξανακάνει τέτοια δουλειά, αλλά είναι χαρά να δουλεύεις με έναν άνθρωπο που έχει άποψη, ξέρει τι θέλει να κάνει αλλά ταυτόχρονα είναι ανοιχτή και να ανακαλύψει στη διαδικασία και αυτή προς τα πού πάει. Πάντως σου δημιουργεί μια σιγουριά και μια ασφάλεια. Τώρα ως προς τη διαδικασία την ίδια, είναι ένα δύσκολο εγχείρημα, αλλά νομίζω τα καταφέραμε με όλη τη δουλειά που έχουμε ρίξει και με το έργο και με την Ιώ και μεταξύ μας και με τη μουσική και με τη Σταυρούλα. Είναι μια δουλειά ανσάμπλ όπως είπε η Δέσποινα, από αυτές που δε γίνονται εύκολα και συχνά και είναι δύσκολο να γίνει αυτό για μια δουλειά και μόνο γιατί συνήθως αυτό είναι μια διαδικασία χρόνων. Εδώ στην Ελλάδα είμαστε αναγκασμένοι να δημιουργήσουμε ανσάμπλ μέσα σε τέσσερις μήνες. Και αν και δε λέμε το απόλυτο, εδώ έχει γίνει. Και είναι ωραίο γιατί είμαστε μια ομάδα ανθρώπων χωρίς μισαλλοδοξίες (γέλια).

ΔΚ: Ήταν πραγματικά κοινή η πορεία μας με τον Αλέξανδρο. Μαζί γνωρίσαμε τον Στάθη Λιβαθινό, δουλέψαμε ξανά μαζί του 3-4 χρόνια μετά από την πρώτη μας γνωριμία και η αλήθεια είναι ότι κι εμένα με αφορά αυτή η σχολή. Με την Ιώ εγώ έχω μεγαλύτερη σχέση αφού είναι η τρίτη μας δουλειά. Δε θέλω να μιλήσω εκ μέρους της αλλά θεωρώ πως είναι ένα τρίτο πολύ σημαντικό βήμα και πολύ διαφορετικό. Με ενθουσιάζει η ειλικρίνεια με την οποία βουτάει σε βαθιά νερά και το παίρνει και απόφαση. Εγώ την πιστεύω προσωπικά πάρα πολύ.

Μισαλλοδοξία λοιπόν. Το μίσος προς τον άλλον υπάρχει εκ προοιμίου ή είναι μίσος μόνο προς την αντίθετη άποψη και αν ο άλλος δε διαφωνεί μαζί μας τον συμπαθούμε για αυτό και μόνο;

ΑΛ: Εγώ θα πω αυτό που μου έχει γεννηθεί τον τελευταίο καιρό για τη μισαλλοδοξία. Η μισαλλοδοξία είναι ένα πανάρχαιο συναίσθημα. Υπάρχει στην ανθρώπινη ιστορία και το βλέπουμε και στην ταινία του Γκρίφιθ. Είναι κάτι που διέπει τον άνθρωπο. Η φύση του ανθρώπου έχει μέσα τη μισαλλοδοξία. Αυτό που εμένα με ιντριγκάρει είναι μια ερώτηση που μου είχε τεθεί κάποια στιγμή για το πώς ο άνθρωπος μπορεί να σταματήσει να είναι

μισαλλόδοξος. Πιστεύω ότι δεν μπορεί. Και επίσης μου γεννήθηκε η ιδέα για την ανάγκη του ανθρώπου να μην είναι μόνος του. Ας πούμε εγώ έχω αισθανθεί πολλές φορές ότι είμαι μισαλλόδοξος απέναντι στη γυναίκα μου, στο παιδί μου, σε φίλους μου, σε συναδέλφους μου, με τη λογική ότι θέλω το δικό μου να περάσει. Γιατί θεωρώ ότι εγώ έχω δίκιο ή είμαι πιο σωστός. Δηλαδή καθημερινά όλοι είμαστε μισαλλόδοξοι και η ανάγκη μας να νικήσουμε αυτή τη μοναξιά και το θάνατο, μας κάνει ασυναίσθητα μισαλλόδοξους. Ο μόνος τρόπος για να νικηθεί πιστεύω είναι να ξυπνήσουμε όλοι ένα πρωί, να κοιτάξουμε τον ουρανό, να πούμε όλοι «μπλε», δηλαδή στις 15:05 οι άνθρωποι ξυπνάνε ανάλογα με τη ζώνη της ώρας και λένε «α, μπλε». Μόνο τότε θα αλλάξουμε πιστεύω. Αν συνηθίσουμε ότι είμαστε όλοι ίδιοι και όλοι βγαίνουμε από μια μήτρα και κάτω από τη γη καταλήγουμε.

ΔΚ: Συμφωνώ πολύ και πιστεύω ότι στη ρίζα της μισαλλοδοξίας υπάρχει ο φόβος. Δεν πρόκειται να είμαστε ελεύθεροι από αυτόν ποτέ οι άνθρωποι. Και όσον αφορά την ερώτησή σου αν είμαστε εκ προοιμίου εχθροί, εγώ νιώθω ότι δεν είναι απαραίτητο να συμφωνούμε. Και προς θεού, δε θα ήθελα να είμαστε καθόλου όλοι ίδιοι. Άρα εγώ νιώθω ότι θέλω να είμαστε διαφορετικοί και θέλω να διαφωνούμε. Πάνω σε αυτά όμως πρέπει να συμπορευτείς. Ας πούμε εμείς συνεργαζόμαστε μέσα από διαφωνίες καθημερινά. Με αυτό πρέπει να πας παρακάτω και να δημιουργήσεις μια δημιουργική σύνθεση αντί να σε καπελώσω, να σε φιμώσω, να σε απομακρύνω, να σε εξοντώσω και να σε σκοτώσω. Αυτά υπάρχουν στην ιστορία μας. Μέχρι και το θάνατο μπορεί να επιλέξει μια ομάδα για να επικρατήσει έναντι μιας άλλης. Αυτή είναι η ανθρώπινη ιστορία. Οπότε ναι, πρόκειται για ένα συνεχή, καθημερινό και συλλογικό αγώνα.

Με αφορμή και την ιστορία με την οποία καταπιάνεται η παράσταση, είναι πιο εύκολο να ενωθούν οι άνθρωποι για χάρη του μίσους προς κάποιον συγκεκριμένο στόχο; Με τη λογική δηλαδή ότι ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου.

ΑΛ: Ναι, ισχύει αυτό και παίζει η παράσταση πολύ με αυτή τη συνθήκη. Το αγόρι κατηγορείται για κάτι που δεν έχει κάνει και ο όχλος πολύ εύκολα τον δείχνει και λέει «αυτός είναι».

ΔΚ: Η παράσταση ασχολείται με τα εύκολα θύματα και πώς ξαφνικά με έναν μπορεί να συμφωνήσουν όλοι με έναν τρόπο αφύσικο και παράλογο. Ξαφνικά βρήκαμε αυτόν που φταίει.

ΑΛ: Νομίζω η ψυχολογία του όχλου είναι ένα θέμα της μισαλλοδοξίας της παράστασής μας. Το πώς δηλαδή δέκα άνθρωποι ξαφνικά ενώνονται, γίνονται ένα και βρίσκουν έναν κοινό στόχο να καταστρέψουν μια ψυχή. Ακόμη συμβαίνουν αυτά τα πράγματα. Έβλεπα μια περίπτωση στην Αμερική που ένας κομμωτής μιλούσε σε ένα από αυτά τα late night shows και έλεγε ότι τα ίδια πράγματα μιλούσαμε το ’50, το ’60, το ’70, το ’80, το ’90, το 2000 και σήμερα. Όποιος νομίζει ότι έχει αλλάξει η αντιμετώπιση των μαύρων Αμερικανών ξεγελιέται απίστευτα.

ΔΚ: Αυτό που λέει ο Αλέξανδρος. Δεν έχει αλλάξει. Υπάρχει και μια φράση μέσα στην παράσταση «η ίδια μέρα όπως χθες». Ο Γκρίφιθ νομίζω και πριν κάνει την ταινία κάπου λέει ότι και αυτή ιδέα ενός μεγάλου πολέμου που θα τον κάνουμε για να ηρεμήσουν όλοι είναι μια μεγάλη αυταπάτη. Δηλαδή αυτό που τον βασάνιζε από μικρό παιδί και από bullying στο σχολείο είναι ότι μάλλον ποτέ οι άνθρωποι δε θα σταματήσουν να στρέφονται ο ένας πάνω στον άλλον και με τους πιο παράλογους τρόπους.

ΑΛ: Πόση βία κρύβει μέσα της η διατήρηση της ειρήνης. Είναι απίστευτο και δεν μπορεί να αλλάξει αυτό.

Δηλαδή δεν πιστεύετε ότι οι άνθρωποι εξελίσσονται ή αλλάζουν στην πορεία των ετών παρά αλλάζει το πλαίσιο της κάθε εποχής.

ΑΛ: Οι άνθρωποι αλλάζουν σίγουρα, τουλάχιστον κάποιοι από αυτούς. Και οι κοινωνίες αλλάζουν προς το καλύτερο πιστεύω. Αλλά υπάρχει και μια επίφαση αλλαγής την οποία δε θέλουμε να την αποβάλουμε.

Εν τέλει τα ανθρώπινα πάθη παραμένουν τα ίδια.

ΑΛ: Ναι, σαφώς.

ΔΚ: Ναι, κι εγώ πιστεύω ότι οι κοινωνίες εξελίσσονται. Δηλαδή η θέση της γυναίκας σήμερα δεν έχει καμία σχέση με τη δεκαετία του ’50.

ΑΛ: Βέβαια στη Σαουδική Αραβία και στην Αφρική και σε άλλα μέρη του πλανήτη δεν έχει αλλάξει. Και πιστεύω ότι παρόλο που εμείς κρίνουμε με το δυτικό μυαλό μας, όταν

βρεθείς σε αυτά τα μέρη είναι πολύ δύσκολο να περάσεις την άποψή σου και τη μισαλλοδοξία σου. Ότι εμείς έχουμε δίκιο και δεν μπορείτε να συμπεριφέρεστε έτσι στις γυναίκες. Εάν ο ίδιος ο άνθρωπος δε συνειδητοποιήσει τη θέση του και πώς μπορεί να την αλλάξει, δεν μπορείς να του την αλλάξεις εσύ επιβάλλοντάς του μια πραγματικότητα η οποία δεν ισχύει για αυτό. Αυτή τη στιγμή στη Σαουδική Αραβία ένας Παλαιστίνιος ποιητής ετοιμάζεται να θανατωθεί αν δε θανατώθηκε ήδη. Πήγαινε πες τώρα εσύ στον Σαουδάραβα ότι δεν είναι σωστό αυτό που κάνει. Στην Αφρική ας πούμε που βλέπεις όλα αυτά που γίνονται, σαφώς πρέπει να φωνάξουμε και να αντιδράσουμε, αλλά αν δεν καταλάβουν οι γυναίκες που τους κάνουν την κλειτοριδεκτομή ότι δεν είναι σωστό να τους το κάνουν και δεν ξεσηκωθούν αυτές, πώς εμείς θα τις βοηθήσουμε; Ο άνθρωπος δε θα βοηθηθεί αν δε συνειδητοποιήσει τη δύναμή του.

ΔΚ: Εγώ πιστεύω ότι εξελίσσεται ο άνθρωπος πραγματικά αλλά δεν έχω πειστεί ότι θα σταματήσει να υπάρχει πόλεμος. Θα ήθελα πολύ αλλά νομίζω θα πολεμάμε πάντα ο ένας τον άλλον. Είτε σε μικρή κλίμακα είτε σε μεγάλη.

ΑΛ: Όσο υπάρχουν οι θρησκείες και οι διαφορετικότητες και κάποιοι άνθρωποι πατάνε πάνω σε αυτές, την έχουμε βαμμένη και δε θα αλλάξει τίποτα. Θα παλεύουμε, θα ματώνουμε και την επόμενη μέρα πάλι θα γυρνάμε στους καναπέδες μας και θα λέμε τι κρίμα.

Πόσο βολική είναι για έναν ηθοποιό η πρακτική της Στέγης να ξέρει ότι θα λιώσει μεν στις πρόβες αλλά θα έχει 15 με 20 παραστάσεις και δε θα κάνει το ίδιο πράγμα όλη τη σεζόν κάθε μέρα;

ΑΛ: Είναι οι ιδανικές συνθήκες για μένα. Αυτή η συνθήκη να είσαι για 15-20 παραστάσεις και μετά  να ξεκινάς κάτι επόμενο είναι το τέλειο προσωπικά. Χώρια το ότι εδώ πέρα υπάρχει ένας επαγγελματισμός και δουλεύουν όλα για σένα. Για μένα σαν ηθοποιοί είναι χαρά μου να δουλεύω σε έναν τέτοιο χώρο και να κάνω τις πρόβες μου. Είναι σαφώς ένας χώρος και ένας τρόπος που εμένα σαν Αλέξανδρο με εκφράζει απόλυτα. Δηλαδή μακάρι να έκανα έτσι ένα μήνα παραστάσεις και μετά να έφευγα και να έκανα κάτι άλλο.

ΔΚ: Ναι, κι εγώ συμφωνώ και είναι πολύ καλά οργανωμένα τα πράγματα στην πλειοψηφία τους. Όσον αφορά την παράσταση αυτή καθαυτή, θα ήταν πιο ολοκληρωμένα τα πράγματα αν μια δουλειά μολονότι παίζεται 2 με 3 εβδομάδες στη Στέγη, ταξιδεύει και εντός αλλά και εκτός Ελλάδας. Για εμένα αυτός είναι ο τρόπος που θα έπρεπε να δουλεύουμε.

ΑΛ: Απλώς είναι δύσκολο λόγω του μεγέθους πιστεύω, αλλά το εκτός Ελλάδας είναι εφικτό και υπάρχει ένα αρκετά οργανωμένο δίκτυο.

ΔΚ: Εγώ θεωρώ ότι θα έπρεπε να γίνεται και εντός Ελλάδας. Υπάρχουν παραστάσεις που θα έπρεπε να ταξιδεύουν και στις πιο κουλές περιοχές της χώρας. Το πρεσβεύω και το έχω κάνει.

ΑΛ: Αυτή η παράσταση δε θα μπορούσε ας πούμε να ταξιδέψει πέρα από την Θεσσαλονίκη και την Πάτρα. Δεν μπορεί να πάει σε πολλές πόλεις της Ελλάδας γιατί έχει απαιτήσεις. Σαφώς όμως ναι, θα έπρεπε να υπήρχε ένας προγραμματισμός για να μπορούν να πηγαίνουν παραστάσεις της Στέγης σε όλη την Ελλάδα. Μακάρι.

Πληροφορίες παράστασης: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση (Κεντρική Σκηνή), Συγγρού 107. Από 20 έως 31 Ιανουαρίου 2016 στις 20:30. Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό: 15 – 18 – 28 ευρώ. Μειωμένο ή Μικρή Παρέα (5-9 άτομα): 11 – 14 – 22 ευρώ. Μεγάλη Παρέα (10+ άτομα): 9 – 12 – 20 ευρώ. ΑΜΕΑ & Άνεργοι: 5 ευρώ. Συνοδός ΑΜΕΑ: 10 ευρώ. Κρατήσεις: 210 900 5 800.

Γιάννης Μόσχος

[email protected]