Καυστικά, αψιά, εγκεφαλικά, αλλά και «απρόσιτα» είναι τα έργα του Τόμας Μπέρνχαρντ σε όσους δεν έχουν ένα στοιχειώδες οπλοστάσιο είτε φιλοσοφικής είτε επιστημονικής τάξεως.

Στο «Αδαής και ο Παράφρων», για παράδειγμα, το μεγαλύτερο μέρος του λόγου έχει ένας κυνικός, φιλότεχνος ιατροδικαστής. Πέρα από τις αιχμηρές απόψεις του για τους «καλλιτέχνες-θύματα τις πειθαρχίας τους», τις μουσικές Ακαδημίες («που έχουν διαβρωθεί από τον τσαρλατανισμό»), τις καλλιτεχνικές στήλες των εφημερίδων («σαβουροφυλλάδες»), τους κριτικούς «που ξερνάνε χυδαιότητες και κακοήθειες» ή τη «χυδαιότητα των θεατών», εμπλέκει με εξαντλητικούς -ακατανόητους για τους πολλούς- ιατρικούς όρους τη διαδικασία μιας νεκροψίας.

Επιδιώκοντας προφανώς να στηλιτεύσει τους ανθρώπους της τέχνης («Όλοι πάντα, είτε είναι διανοούμενοι είτε καλλιτέχνες, καθιστούν την αχρειότητα νόημα της ζωής τους») και της επιστήμης («Η ιατρική δεν έχει καμία σχέση με τον άνθρωπο, πρόκειται για μια επιστήμη των οργάνων») που έχουν αποκοπεί από την ανθρωπιά τους, ο Τόμας Μπέρνχαρντ σκιαγραφεί τον υπαρξιακό θάνατό τους. Και όχι μόνο, καθώς επεκτείνει το βιτριολικό του βλέμμα στην άρρωστη γονεϊκή χειραγώγηση με αφορμή την κατάρρευση μιας σοπράνο που κάτω από τη φιλόδοξη πίεση του αλκοολικού, τυφλού πατέρα της, έχει τραγουδήσει, χωρίς τη βούλησή της, πάνω από διακόσιες φορές τη Βασίλισσα της νύχτας στον «Μαγικό Αυλό» του Μότσαρτ. 

Ωστόσο, στην απεγνωσμένη προσπάθειά της να ανακόψει την πορεία της ως μηχανή παραγωγής, να πάψει να υφίσταται τη στέρφα αγωνία της τελειοθηρίας και τον κόσμο της κουλτούρας, «αυτό το βουνό από σκατά πάνω στο οποίο ευδοκιμούν οι θεατρόφιλοι και οι φιλόμουσοι», πέφτει στο κενό. Δεν είναι τυχαίο που τα πρόσωπα του έργου δεν έχουν ονόματα και σαν μαριονέτες ακολουθούν τυφλά προκαθορισμένους ρόλους. Γεγονός που δίνει το έναυσμα στον Γιάγκο Περλέγκα να δημιουργήσει μια έξοχη παράσταση όπου οι «ήρωες» έχουν αντικατασταθεί με «υπάρξεις»-καρικατούρες. Στη μεταμόρφωσή τους συμβάλλουν καθοριστικά τα εξαιρετικά κοστούμια της Λουκίας Χουλιαρά, οι κομμώσεις του Χρόνη Τζήμου και το μακιγιάζ της Εύης Ζαφειροπούλου. Όμως τίποτα δεν θα είχε επιτευχθεί χωρίς τη θαυμάσια μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα και την ουσιαστική υποστήριξη των ηθοποιών.

Ο Γιάγκος Περλέγκας (ιατροδικαστής) δίνει ένα ρεσιτάλ ερμηνείας ξεπερνώντας τις τεράστιες δυσκολίες του παραληρηματικού ρόλου του και οδηγώντας ταυτόχρονα σε γόνιμα μονοπάτια την Ανθή Ευστρατιάδου (σοπράνο), τον Χρήστο Μαλάκη (πατέρα) και τον Γιάννη Καπελάρη (ως απολαυστικό κομπέρ και κυρία Φάργκο). Αξίζει να αναφερθεί και η αισθητική αξιοποίηση του σκοτεινού χώρου από τη σκηνογράφο με χρωματικές νύξεις: πράσινο ζελέ, μοβ σούπα κ.ά. Μοναδική ένσταση οι ατελείωτοι μονόλογοι περί ανατομίας που χρειάζονταν περικοπή.

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ / [email protected]