Από τις πιο χαρισματικές φιγούρες του Χόλιγουντ, η Νταϊάν Κίτον μοιράζει με μεγάλη επιτυχία τα ταλέντα της ανάμεσα στην υποκριτική, τη σκηνοθεσία και την παραγωγή, ενώ η διακριτική, αξιοπρεπής και γοητευτική παρουσία της ήταν από τα βασικά χαρτιά που κράτησαν τη βραβευμένη με Όσκαρ Αμερικανίδα ηθοποιό τόσα πολλά χρόνια στο προσκήνιο.

Η Νταϊάν Χολ ήρθε στον κόσμο 5 Ιανουαρίου του 1946, στην Καλιφόρνια. Η μητέρα της, Ντόροθι Κίτον, ήταν ερασιτέχνις φωτογράφος και ο πατέρας της, Τζακ Χολ, μεσίτης και πολιτικός μηχανικός.

Η πρώτη της... έλξη προς την υποκριτική ήρθε όταν η μητέρα της κέρδισε το διαγωνισμό «Μις Λος Άντζελες» για νοικοκυρές. Η Νταϊάν είπε αργότερα ότι η θεατρικότητα της εκδήλωσης την ενέπνευσε για να γίνει ηθοποιός θεάτρου.

Κατά τη διάρκεια των σχολικών της χρόνων, συμμετείχε στη χορωδία και σε θεατρικές ομάδες, κάτι που συνέχισε και κατά τη διάρκεια των πανεπιστημιακών της σπουδών στο Κολέγιο Santa Ana και αργότερα στο Orange Coast ως φοιτήτρια υποκριτικής, χωρίς όμως να το ολοκληρώσει ποτέ, αφού προτίμησε να κυνηγήσει την καριέρα της στο Μανχάταν.

Όταν γράφτηκε στην Ένωση των ηθοποιών, αποφάσισε να κρατήσει το επώνυμο της μητέρας της, επειδή το όνομα Νταϊάν Χολ ήταν ήδη καταχωρημένο. Για ένα μικρό διάστημα τραγουδούσε σε κλαμπ και στη συνέχεια σπούδασε υποκριτική στο Neighborhood Playhouse στη Νέα Υόρκη.

Ξεκινά την καριέρα της από το θέατρο, ενώ το ντεμπούτο της στη μεγάλη οθόνη γίνεται το 1970 με ένα μικρό ρόλο στο «Lovers and other strangers», και ως είθισται το 1971 εμφανίστηκε και η Κίτον σε τηλεοπτικές σειρές και αργότερα σε παραγωγές που προβλήθηκαν μόνο στην τηλεόραση.

Ο πρώτος της σημαντικός κινηματογραφικός ρόλος είναι το 1972 στη θρυλική ταινία «Ο νονός» του Φράνσις Φορντ Κόπολα, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Μάριο Πούτζο, και υποδύεται την Κέι Άνταμς, σύζυγο του Μάικλ Κορλεόνε (Αλ Πατσίνο), γιου του Δον Βίτο Κορλεόνε (Μάρλον Μπράντο), της γνωστής οικογενείας... μαφιόζων, ενώ δύο χρόνια μετά, πρωταγωνιστεί και στο σίκουελ της επιτυχημένης ταινίας.

Οι ταινίες, ωστόσο, που χαρακτήρισαν και έχτισαν τα πρώτα βήματα της καριέρας της είναι εκείνες με σκηνοθέτη και συμπρωταγωνιστή το Γούντι Άλεν. Το 1972 κάνει τη μεγαλοπρεπή εμφάνισή της στην αισθηματική κωμωδία «Ωραίος και σέξι» σε σκηνοθεσία Χέρμπερτ Ρος και σενάριο Γούντι Άλεν, ενώ οι επόμενες ταινίες που συνεργάστηκε με τον Άλεν είναι ο «Υπναράς» (1973) και ο «Ειρηνοποιός» (1975) –στην ταινία αυτή βρίσκουμε και τη «δικιά μας» Δέσπω Διαμαντίδου- με το όνομα του Άλεν τόσο στη σκηνοθεσία, όσο και στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Οι κομεντί αυτές κατέστησαν την Κίτον ως μία εξαίρετη κωμική ηθοποιό με αποκορύφωμα την εκπληκτική της ερμηνεία στη βραβευμένη με τέσσερα Όσκαρ αισθηματική κωμωδία του Γούντι Άλεν «Νευρικός εραστής» (1977), που της χάρισε το πρώτο και μοναδικό μέχρι τώρα Όσκαρ α’ γυναικείου ρόλου, καθώς και τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ηθοποιού. Η ταινία, η οποία κέρδισε κριτικούς και κοινό, έχει αυτοβιογραφικό χαρακτήρα και αφορά τη σχέση της Νταϊάν και του Γούντι Άλεν με τον οποίο διατηρούσε σχέση τη δεκαετία του ’70, με τον πρωτότυπο τίτλο «Annie Hall» να καθρεφτίζει το πραγματικό της όνομα, αφού οι φίλοι της την αποκαλούσαν Άνι και το Χολ είναι το πατρικό της.

Η πολλά υποσχόμενη ηθοποιός δεν ήθελε να ταυτιστεί με την κωμωδία, γι’ αυτό και την ίδια χρονιά επιλέγει να ερμηνεύσει τον πρώτο της δραματικό ρόλο στην ταινία του Ρίτσαρντ Μπρουκς «Looking for Mr.Goodbar», με συμπρωταγωνιστή τον Ρίτσαρντ Γκιρ, αποσπώντας υποψηφιότητα Χρυσής Σφαίρας.

Η συνεργασία της με τον Γούντι Άλεν συνεχίζεται και το 1978 και συγκεκριμένα στην εσωστρεφή δραματική ταινία, πρώτη του Άλεν στο είδος, «Ιδιωτικές υποθέσεις», η οποία δεν γνωρίζει ιδιαίτερη επιτυχία, σε αντίθεση με τη ρομαντική κομεντί «Μανχάταν» (1979), η οποία αγαπήθηκε από κριτικούς και κοινό.

Το 1981, πρωταγωνιστεί και κερδίζει υποψηφιότητες για Όσκαρ και Χρυσή Σφαίρα για την επική ταινία «Reds» (1981), στην οποία σκηνοθέτης και παραγωγός είναι ο Γουόρεν Μπίτι, ενώ συνυπογράφει το σενάριο με τον Τρέβορ Γκρίφιθς. Η γνωριμία της με τον Γουόρεν Μπίτι την οδήγησε σε σχέση μαζί του, η οποία φυσικά και έγινε πρωτοσέλιδο σε όλα τα ταμπλόιντ της εποχής, ενώ ο Αλ Πατσίνο ήταν άλλος ένας από τους ερωτικούς της παρτενέρ.

Κοινωνικών δραμάτων συνέχεια, και την επόμενη χρονιά, αφού η γοητευτική Νταϊάν πρωταγωνιστεί στην ταινία του Άλαν Πάρκερ «Shoot the moon» (1982), με συμπρωταγωνιστή τον Άλμπερτ Φίνεϊ, οι ερμηνείες των οποίων απέσπασαν υποψηφιότητα Χρυσής Σφαίρας.

Περνούν δύο χρόνια αναζήτησης για την Κίτον και το 1984 γίνεται και πάλι υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ηθοποιού, πρωταγωνιστώντας στο πλευρό του Μελ Γκίμπσον στη δραματική ταινία «Mrs Soffel», η οποία στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα και αποτελεί την πρώτη αμερικάνικη ταινία της Αυστραλέζας σκηνοθέτιδας Τζίλιαν Άρμστρονγκ.

Μητέρα... τίγρης

Ακολουθούν ακόμα κάποιες ταινίες («The little drummer girl», «Εγκλήματα καρδιάς», «Radio days») μέχρι να πρωταγωνιστήσει και να διεκδικήσει και πάλι τη Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ηθοποιού στην τρυφερή κομεντί «Baby boom», όπου υποδύεται μία επιτυχημένη αδίστακτη επιχειρηματία της Νέας Υόρκης, γνωστή ως «η γυναίκα τίγρης», έως τη στιγμή που «κληρονομεί» ένα... μωρό και η ζωή της έρχεται άνω κάτω. Η ταινία αγαπήθηκε από κοινό και κριτικούς, ενώ στην Αμερική οι εισπράξεις ξεπέρασαν το ενάμισι εκατομμύριο δολάρια το σαββατοκύριακο πρεμιέρας, τη στιγμή που παγκοσμίως μπήκαν στα ταμεία σχεδόν 27 εκατομμύρια δολάρια.

Φαίνεται ότι μετά την επιτυχία του «Baby boom», ο ρόλος της μητέρας ταίριαξε στην Νταϊάν Κίτον, αλλά αυτή τη φορά υποδύεται τη μάνα από μία εντελώς διαφορετική διάσταση για τις ανάγκες της δραματικής ταινίας «The good mother», όπου αντιμετωπίζει τις κατηγορίες του πρώην άντρα της (Τζέιμς Νότον), ότι ο νυν σύντροφός της (Λίαμ Νίσον) παρενοχλεί σεξουαλικά το μικρό κορίτσι.

Η... νονά

Οι αρχές της δεκαετίας του ’90 εγκαινιάζονται με το τρίτο μέρος του γκανγκστερικού σίκουελ «Ο νονός» (1990) του Φράνσις Φορντ Κόπολα, όπου ολοκληρώνεται η ιστορία με το θάνατο του γέρου, πλέον, αρχιμαφιόζου Μάικλ Κορλεόνε και με 137 εκατομμύρια δολάρια στα ταμεία από τις εισπράξεις της επιτυχημένης ταινίας, η οποία ήταν υποψήφια για επτά Όσκαρ. Η ερμηνεία της Κίτον, του Αλ Πατσίνο και του Άντι Γκαρσία (ο τελευταίος προτάθηκε για Όσκαρ) ήταν και πάλι εντυπωσιακή, ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι οι Κόπολα και Πούτζο (μοιράστηκαν το σενάριο) είχαν, αρχικά, προτείνει για τίτλο της ταινίας το «The Death of Michael Corleone», αλλά η εταιρεία παραγωγής Paramount Pictures δεν το δέχτηκε, με αποτέλεσμα να καταλήξουν στην κλασική συνταγή «The Godfather: Part III».

Δυναμική επιστροφή στην κωμωδία

Το 1991 το «ρεπερτόριο» είχε και πάλι μητρική φιγούρα και η Νταϊάν Κίτον υποδύεται τη μαμά της... νύφης στην κωμωδία που αποτελεί ριμέικ της κλασικής ταινίας του 1950 «Ο μπαμπάς της νύφης» του Τσαρλς Σάγιερ, με συμπρωταγωνιστές τον ξεκαρδιστικό Στιβ Μάρτιν, την Κίμπερλι Γουίλιαμς και τον Κίεραν Κόλκιν. Το 1995 ακολουθεί και το δεύτερο μέρος της επιτυχημένης ταινίας, με τον Στιβ Μάρτιν να γίνεται ταυτόχρονα παππούς, αλλά και μπαμπάς για τρίτη φορά.

Η Νταϊάν συναντά και πάλι τον αγαπημένο της Γούντι Άλεν –ο οποίος τελεί ρόλο ανθρώπου ορχήστρα στην πραγματοποίηση της ταινίας- και μπλέκονται σε κωμικοτραγικές καταστάσεις το 1993 στη μαύρη κωμωδία μυστηρίου «Μυστηριώδεις φόνοι στο Μανχάταν», σκηνοθεσίας Γούντι Άλεν και σενάριο Μάρσαλ Μπρίκμαν και Γούντι Άλεν. Παρόλο που η ταινία ήταν εμπορική απογοήτευση, απέσπασε εξαιρετικές κριτικές με την απολαυστική Νταϊάν να κερδίζει ακόμα μία υποψηφιότητα Χρυσής Σφαίρας.

Το 1993 δανείζει τη φωνή της στην ψηλομύτα... σκυλίτσα Δάφνη για τις ανάγκες του τρίτου και τελευταίου μέρους της οικογενειακής κωμωδίας «Κοίτα ποιος μιλάει τώρα» σε σκηνοθεσία Τομ Ροπελέβσκι και πρωταγωνιστές τον Τζον Τραβόλτα και την Κίρστι Άλεϊ.

Τρία χρόνια μετά, γίνεται μια διαζευγμένη γυναίκα μέσης ηλικίας και πρωταγωνιστεί με τις Μπέτι Μίντλερ, Γκόλντι Χόουν, Νταν Χεντάγια και Μάρσα Γκέι Χάρντεν στην κωμωδία «Κλαμπ χωρισμένων γυναικών» (1996) που βασίζεται στην ομώνυμη νουβέλα της Ολίβια Γκόλντσμιθ και αποτέλεσε την εισπρακτική έκπληξη της βόρειας Αμερικής. Οι χωρισμένες εκείνη την εποχή, μάλλον βρήκαν συμπαράσταση στην ταινία και τα ταμεία... γέμισαν!

Την ίδια χρονιά, βρίσκεται ανάμεσα σε ένα λαμπερό καστ και πρωταγωνιστεί με τους Λεονάρντο Ντι Κάπριο, Μέριλ Στριπ και Ρόμπερτ Ντε Νίρο στη δραματική κοινωνική ταινία του Τζέρι Ζακς «Σταγόνες αγάπης» που βασίζεται στο θεατρικό έργο του Σκοτ Μακ Φέρσον. H εκπληκτική ερμηνεία της Νταϊάν Κίτον στο ρόλο της Μπέσι, της αγαθής αδερφής που θυσίασε τη ζωή της για να φροντίζει τον πατέρα της Μάρβιν (Χιουμ Κρόνιν), καθώς η αδερφή της Λι (Μέριλ Στριπ) έφυγε για να ζήσει τη ζωή της, της χαρίζει υποψηφιότητα για 'Οσκαρ α΄ γυναικείου ρόλου.

Το 2000 πρωταγωνιστεί, αλλά και σκηνοθετεί την κωμωδία «Η κλήση σας προωθείται», με συμπρωταγωνιστές τις Λίζα Κούντροου, Μεγκ Ράιαν και το Γουόλτερ Ματάου στην τελευταία κινηματογραφική του εμφάνιση. Η ταινία δεν έλαβε καλές κριτικές, ενώ απέτυχε και εμπορικά.

Το 2001 συναντά και πάλι στο πλατό τον Γουόρεν Μπίτι στη ρομαντική κομεντί «Town & Country» και υποδύεται τη σύζυγό του. Οι Κίτον και Μπίτι είχαν να συνεργαστούν από την επιτυχημένη οσκαρική ταινία «Reds», ενώ η προσπάθειά τους χάρισε μια υποψηφιότητα για... Χρυσό Βατόμουρο.

Κάλλιο αργά...

Μετά το αποτυχημένο «Town & Country», έρχεται το 2003 η πολύ μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία με τη ρομαντική κωμωδία «Κάλλιο αργά παρά αργότερα», από τη σεναριογράφο και σκηνοθέτη Νάνσι Μέγιερς. Οι βραβευμένοι με Όσκαρ Νταϊάν Κίτον, Τζακ Νίκολσον (είχαν να συνεργαστούν από το «Reds») και Φράνσις Μακντόρμαντ πρωταγωνιστούν μαζί με τους Κιάνου Ριβς και Αμάντα Πιτ σε μία απολαυστική σειρά από ερωτικές περιπέτειες. Παρ’ όλο που οι κριτικοί ήταν φειδωλοί στα θετικά σχόλια, η ταινία δέχτηκε αναγνώριση από το κοινό και αποτέλεσε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία και πάλι στη βόρεια Αμερική, ενώ η συναρπαστική ερμηνεία της Κίτον την οδήγησε στην κατάκτηση της Χρυσής Σφαίρας και του βραβείου Satellite, καθώς και ακόμη μίας υποψηφιότητας για Όσκαρ.

Το 2003 πρωταγωνιστεί στην έξυπνη κωμωδία του Τόμας Μπεζούκα «Η πέτρα του σκανδάλου» μαζί με τη Σάρα Τζέσικα Πάρκερ, με την οποία είχε ξανασυνεργαστεί στο «Κλαμπ των χωρισμένων γυναικών», ενώ το 2007 γίνεται υποψήφια για Χρυσό Βατόμουρο στην ανάλαφρη κωμωδία του Μάικλ Λεμάν «Η μάνα έχει πάντα δίκιο».

To 2008 υποδύεται την υπερπροστατευτική, αυτή τη φορά, μαμά που δημιουργεί προβλήματα στον ενήλικο γιο της στην απολαυστική κωμωδία «Στενός Κορσές», ενώ το 2010 πρωταγωνιστεί στην κομεντί «Πρωινό ξύπνημα» του Ρότζερ Μίτσελ, μαζί με τους Χάρισον Φορντ και Ρέιτσελ Μακ Άνταμς, η οποία έλαβε μέτριες κριτικές και απήχηση από το κοινό. Aυτή την εβδομάδα την είδαμε στην ταινία «Darling companion» (Ατίθαση συντροφιά) του Lawrence Kasdan, παρέα… με έναν αξιολάτρευτο σκύλο.

Η επιτυχημένη ηθοποιός συμμετέχει και στην ταινία «The big wedding» με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο, τη Σούζαν Σάραντον και την Κάθριν Χέιγκλ.

Η Νταϊάν Κίτον εκτός του Χόλιγουντ, ασχολείται ερασιτεχνικά με τη φωτογραφία, ενώ είναι και μεσίτρια, ανακαινίζοντας και ανασχεδιάζοντας σπίτια. Το 1996 υιοθέτησε ένα κοριτσάκι και το 2001 ένα αγοράκι, χωρίς να περάσει ποτέ το κατώφλι της εκκλησίας.

Ενδεικτική φιλμογραφία: «Lovers and other strangers» (1970), «Play it again, Sam» (1972), «The Godfather» (1972), «Sleeper» (1973), «The Godfather: Part II» (1974), «Love and death» (1975), «Ι will, I will... for now» (1976), «Harry and Walter go to New York» (1976), «Annie Hall» (1977), «Looking for Mr. Goodbar» (1977), «Interiors» (1978), «Manhattan» (1979), «Reds» (1981), «Shoot the moon» (1982), «Mrs. Soffel» (1984), «The little drummer girl» (1984), «Crimes of the heart» (1986), «Radio days» (1987), «Baby boom» (1987), «The good mother» (1988), «The Godfather: Part III» (1990), «Father of the bride» (1991), «Manhattan murder mystery» (1993), «Father of the bride II» (1995), «The first wives club» (1996), «Marvin’s Room» (1997), «The only thrill» (1997), «The other sister» (1999), Hanging up (2000), «Town & Country» (2001), «Something’s gotta give» (2003), «The family stone» (2005), «Because I said so» (2007), «Mama’s boy» (2007), «Mad money» (2007), «Smother» (2008), «Morning glory» (2010). «Darling companion» (2011).