Η Άννα Καρένινα ανήκει στους εμβληματικούς γυναικείους ρόλους του κινηματογράφου. Μία γρήγορη αναζήτηση για την Άννα Καρένινα στη γνωστότερη κι εγκυρότερη κινηματογραφική ιστοσελίδα, το imdb.com, εμφανίζει περίπου 24 μεταφορές του κλασικού βιβλίου του Τολστόι στην μεγάλη αλλά και την μικρή οθόνη.

Οι πιο γνωστές κινηματογραφικές μεταφορές είναι οι εξής: «Love» (1927) και «Άννα Καρένινα» (1935) με την Greta Garbo, και οι βερσιόν του 1948 με τη Vivien Leigh, του 1967 με την Tatyana Samoylova, του 1997 με τους Sophie Marceau, Sean Bean and Alfred Molina και η πρόσφατη (2012) με την Κeira Knightley και τον Jude Law.

Οι κριτικές

Όπως συμβαίνει συνήθως με τις μεταφορές κλασικών βιβλίων στη μεγάλη οθόνη, η προϋπάρχουσα εξοικείωση με την λογοτεχνική ιστορία είθισται να αφήνει ανικανοποίητους τους κριτικούς ταινιών. Από την «παράδοση» αυτή δεν ξέφυγε και η κινηματογραφική μεταφορά του λατρεμένου από γενιές και γενιές διηγήματος του Τολστόι.

Για την Καρένινα της Vivien Leigh (1948), οι κριτικοί εκφράστηκαν με σκληρά λόγια. «Με όλο το σεβασμό απέναντι σε μια ηθοποιό που τολμά να ερμηνεύσει το συγκεκριμένο ρόλο, η Καρένινα της Leigh είναι μια θλιβερή απογοήτευση» θα γράψουν οι New York Times. «Η Leigh κατά τη διάρκεια της ταινίας μετατρέπεται σε μια κλαψιάρα και ματαιόδοξη γυναίκα».

Η Vivien Leigh φωτογραφημένη το 1940. Πηγή φωτογραφίας: imdb.

Αντίστοιχα αυστηροί ήταν οι κριτικοί κι απέναντι στην ερμηνεία της Sophie Marceau (1997). «Δεν είναι η υπόθεση της Άννα Καρένινα που την κάνουν ένα θαυμάσιο βιβλίο αλλά οι ιδέες και το στυλ του Τολστόι. Η συγκεκριμένη ταινία μένει κολλημένη στην ιστορία καθιστώντας την ταινία μια σαπουνόπερα. Μια όμορφη γυναίκα που στο τέλος της ταινίας γίνεται τόσο βαρετή και κουραστική που αδιαφορούμε για την τύχη της», θα γράψει ο Τύπος.

Η μόνη ταινία που φαίνεται να ξεφεύγει από την κατακραυγή είναι αυτή της Greta Garbo (1935). «Η ερμηνεία της Garbo είναι εκπληκτική. Η Garbo βρίσκει επιτέλους την λάμψη της», θα γράψουν.

Η πρόσφατη εκδοχή της Καρένινα μέχρι στιγμής φαίνεται να κερδίζει το στοίχημα. Η Knightley έχει πάρει καλές κριτικές, άλλωστε εδώ παίζει στο γήπεδό της, μιας κι οι ταινίες εποχής είναι το φόρτε της. Η εφημερίδα Guardian γράφει «πρόκειται για μια έντονη ταινία με προσωπικότητα, μια άκρως δημιουργική απάντηση στο μυθιστόρημα του Τολστόι».

Εισπράξεις

Σαφώς μια ταινία δεν κρίνεται μόνο από τους κριτικούς κινηματογράφου αλλά κι από το κοινό. Τα περισσότερα στούντιο άλλωστε δείχνουν να ενδιαφέρονται περισσότερο για την εμπορική παρά την καλλιτεχνική επιτυχία της ταινίας. Ας ρίξουμε λοιπόν μια ματιά στις εισπράξεις.

Η πρώτη κινηματογραφική, βωβή, απόδοση της ταινίας το 1927 με την Greta Garbo τα πήγε εξαιρετικά εισπρακτικά αφού η δημιουργία της κόστισε 500.000 δολάρια και τα έσοδά της ήταν τα διπλά μόνο στην Αμερική.

Το ομιλόν remake της ταινίας, με πρωταγωνίστρια ξανά τη Garbo, μολονότι «άκουσε τα καλύτερα» ως προς την καλλιτεχνική του αρτιότητα, εισπρακτικά δεν ήταν και μεγάλη επιτυχία αφού κόστισε 1 εκατομμύριο δολάρια, τα οποία ούτε καν «ισοφάρισε» με τα εισιτήρια που έκοψε στην Αμερική.

Κι αν νομίζετε ότι η Καρένινα του 1935 ήταν αποτυχία, είναι βέβαιο ότι δεν γνωρίζετε για την εισπρακτική πορεία της ταινίας του 1997. Αν και με γνωστό επιτελείο ηθοποιών που περιλαμβάνει τους Sophie Marceau, Sean Bean and Alfred Molina, η ταινία που κόστισε 35 εκατομμύρια δολάρια για να πραγματοποιηθεί, δεν απέφερε κέρδη ύψους ούτε ενός εκατομμυρίου μέσα στις ΗΠΑ. Η αποτυχία ήταν ομολογουμένως επώδυνη για τους συντελεστές.

Ο Καρένιν

Η Greta Garbo σε μια χαρακτηριστική φωτογραφία της το 1936. Πηγή φωτογραφίας:imdb.

Η Άννα Καρένινα σαφώς είναι η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος και των ταινιών, κερδίζοντας έτσι την προσοχή μας. Όμως δεν είναι ο μόνος σημαντικός χαρακτήρας στην ιστορία. Ανεξάρτητα από το κλασικό βιβλίο, που πολλές φορές απέχει σημαντικά από τη ταινία και στις κινηματογραφικές μεταφορές ο Καρένιν έχει τη βαρύτητα που του αρμόζει και μια ένδειξη αυτού είναι οι ηθοποιοί που έχουν ερμηνεύσει το ρόλο του, αλλά κι από το βάθος που του αποδίδεται στις ταινίες.

Παρατηρούμε ότι ο ρόλος του δεν είναι τυποποιημένος αλλά παρουσιάζει διαφορές, ουσιώδεις, από ταινία σε ταινία. Για παράδειγμα, ο Καρένιν της Vivien Leigh, από τον εκπληκτικό κυρίως θεατρικό ηθοποιό Ralph Richardson, είναι ηθικολόγος, βαρετός και υπερβολικά καθωσπρέπει σύζυγος, που σοκάρεται και αδυνατεί να ανεχτεί την απιστία της γυναίκας του. Αντίθετα, ο Basil Rathbone, που πρωταγωνιστεί στην μεταφορά του 1935 με τη Garbo, δίνει διαφορετική διάσταση στο χαρακτήρα. Ο δικός του Καρένιν είναι πιο κυνικός, δεν τσακίζεται συναισθηματικά από την προδοσία της συζύγου του, αντίθετα, αυτό που τον απασχολεί είναι το πώς θα την τιμωρήσει.

Στην τελευταία μεταφορά της ταινίας, με τον Jude Law στον συγκεκριμένο ρόλο, βλέπουμε έναν Καρένιν, με μεγαλύτερη κατανόηση και ενδιαφέρον για τη γυναίκα του κι όχι τόσο «κολλημένο» στους τύπους και την εκδίκηση όπως βλέπαμε στο παρελθόν.

Πληροφορίες: Η ταινία «Άννα Καρένινα» προβάλλεται ήδη στους κινηματογράφους.

ΝΑΝΤΙΑ ΚΑΚΛΗ