Μετά το τρομερό χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου το 2001, η CIA κυνηγά για μία σχεδόν δεκαετία τον αρχηγό της Αλ-Κάιντα, Οσάμα Μπιν Λάντεν. Προτεινόμενη για πέντε Όσκαρ, η νέα ταινία της Kathryn Bigelow «Zero Dark Thirty» αναφέρεται στις διάφορες έρευνες που διεξήγαγαν οι αμερικανοί πράκτορες για τον εντοπισμό του μεγάλου τρομοκράτη.

«Zero Dark Thirty»

Οι ειδικές δυνάμεις των Η.Π.Α. καταφέρνουν τελικά να τον βρουν στο καταφύγιό του, μια βίλα έξω από το Ισλαμαμπάντ, όπου και τον εξοντώνουν με μια σφαίρα στο κεφάλι στις 2 Μαΐου 2011 γύρω στη 01.00, ώρα Πακιστάν. Η τελευταία σεκάνς της ταινίας αναπαριστά με λεπτομέρειες την επιχείρηση εισβολής μέσα στο σπίτι του και τη θανάτωσή του, λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα. Ο τίτλος «Zero Dark Thirty» σημαίνει στη γλώσσα των στρατιωτικών «δώδεκα και μισή μετά τα μεσάνυχτα», το όνομα του φιλμ συμπυκνώνοντας την αίσια έκβαση της επιχείρησης.

Επρόκειτο για μια επιχείρηση μακροχρόνια και επίπονη. Η ταινία ξεκινά με μια ιδιαίτερα ανατριχιαστική σκηνή αναπαράστασης βασανιστηρίων που ασκούνταν σε έναν ύποπτο για εμπλοκή στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Τα βασανιστήρια προβάλλονται ως μέθοδος απόσπασης πληροφοριών.

Η επίδειξη της αποτελεσματικής χρήσης τους, η λεπτομερής και μακρά αναπαράστασή τους στην ταινία από τη σκηνοθέτιδα προκάλεσε αρνητικά σχόλια σε ένα τμήμα της αμερικανικής κριτικής. Η Kathryn Bigelow είναι και εδώ προκλητική, όπως εξάλλου και στο προηγούμενο φιλμ της «The Hurt Locker», όπου φέρνει στο φως μερικές αλήθειες που «πονάνε» σχετικά με τον αμερικανικό στρατό και τα θύματα των βομβών του στο Ιράκ.

Παρόλα αυτά, με το «The Hurt Locker» η Kathryn Bigelow το 2009 κυριάρχησε στα βραβεία και θα μείνει στην ιστορία ως η πρώτη γυναίκα που κέρδισε Όσκαρ σκηνοθεσίας.

Η αφήγηση του «Zero Dark Thirty» θεμελιώνεται σε μια αλληλοδιαδοχή σκηνών επιτόπιας δράσης και σκηνών γραφείου όπου μελετώνται τα αποτελέσματα των ερευνών ή οι τελευταίες εξελίξεις. Κάτω από αυτήν την οπτική γωνία, η ταινία μπαίνει σε παραλληλισμό με το πρόσφατο «Argo» όπου και εκεί παράγεται ένα μείγμα: ταινία-έρευνας και αστυνομικό θρίλερ στο οποίο εμπλέκονται διοικητικά στελέχη.

Η μέθοδος κινηματογράφησης όχι μόνο των βασανιστηρίων αλλά και όλων των συμβάντων χαρακτηρίζεται από μια παγερή ψυχρότητα κατάδειξης των γεγονότων. Η κάμερα αφήνει ελεύθερο το θεατή να σχηματίσει γνώμη χωρίς να παίρνει το μέρος κανενός. Η βασανιστική διαδοχή μεταξύ θανατηφόρων χτυπημάτων και ευγενικής συμπεριφοράς των ανακριτών προς τους ανακρινόμενους και γενικότερα οι διάφορες ταπεινώσεις, παραδίδονται από μια κάμερα παρακολούθησης που καδράρει βέβαια με ακρίβεια και προβάλλει τα συμβάντα αλλά ταυτόχρονα είναι αποστασιοποιημένη, απαλλαγμένη από κάθε συγκίνηση ή υποκειμενισμό.

Όλο και περισσότερο δίνεται η εντύπωση ότι οι δημιουργοί της ταινίας επέλεξαν να υιοθετήσουν ένα βλέμμα άκρας ουδετερότητας σε τέτοιο βαθμό που το αποτέλεσμα δίνει την εντύπωση μιας αναφοράς, μιας έκθεσης γεγονότων με στοιχεία ντοκιμαντέρ. Αναπόφευκτα και άμεσα παραπέμπει στην εκπομπή «Εμπόλεμη Ζώνη» η οποία όμως, στην προκειμένη περίπτωση θα διαρκέσει 2 ώρες και 29 λεπτά.

Κεντρικό πρόσωπο της επιχείρησης αναζήτησης του Μπιν Λάντεν είναι η πράκτορας Μάγια (Τζέσικα Τσαστέιν). Η αφήγηση σκιαγραφεί ένα χαρακτήρα αφοσιωμένο ολοκληρωτικά στο καθήκον, με μηδενική προσωπική ζωή, απορροφημένο «ψυχή τε και σώματι» από την ανεύρεση του μεγάλου τρομοκράτη. Παρίσταται στις σκηνές βασανιστηρίων με ψυχρότητα, οργανώνει τις επόμενες κινήσεις της ομάδας, μελετά τα στοιχεία που έρχονται στην επιφάνεια και οδηγείται αισίως στο στόχο της κερδίζοντας την αναγνώριση και το σεβασμό όλων.

Το πρόσωπο της Τζέσικα Τσαστέιν δανείζεται εύστοχα για την ενσάρκωση αυτής της γυναίκας. Πρόσωπο στο οποίο φωλιάζει ηδονικά ο παράδοξος συνδυασμός ευθραυστότητας και έντονης αποφασιστικότητας παράγοντας ένα πρόσθετο εφέ. Η πράκτορας Μάγια φθάνει στο σημείο να προκαλέσει τους ανώτερούς της (μεταξύ των οποίων στο ρόλο του Joseph Bradley ο Kyle Chandler που βρίσκουμε και στο «Argo»).

Η Τζέσικα Τσαστέιν αναπαριστά με πειστικότητα τον κλασικό χαρακτήρα της όμορφης και δυναμικής που έχει πάντα δίκιο αλλά κανείς δεν την πιστεύει και στο τέλος, όμως, θα δικαιωθεί. Ένας αρκετά μπανάλ και τυποποιημένος χαρακτήρας που συναντάται σε πολλές ταινίες.

Με αγάπη για τις ταινίες δράσης και πολέμου, η αμερικανίδα σκηνοθέτιδα δείχνει να αρέσκεται στην καταγραφή γεγονότων που επηρεάζουν την ανθρωπότητα και στην αποκάλυψη τους στο ευρύ κοινό μέσω του κινηματογράφου.

Ο κινηματογράφος «στα χέρια της» παίρνει την όψη ενός μέσου ενημερωτικού, γίνεται μια μαρτυρία που ξεπερνά γεωγραφικά πλάτη και σύνορα ενώ, ταυτόχρονα, μετατρέπεται σε ένα μέσο έμμεσης προπαγάνδας. Η τελευταία της ταινία, «Zero Dark Thirty» αποτυπώνει μια πραγματικότητα με ψυχρό, αποστασιοποιημένο τρόπο όπου το ντοκιμαντέρ και η μυθοπλασία συνυπάρχουν συνθέτοντας ένα ντοκουμέντο πάνω στον Πόλεμο κατά της Τρομοκρατίας.

Παίζουν: Τζέσικα Τσαστέιν, Τζέισον Κλάρκ, Κάιλ Τσάντλερ, Τζέρεμι Στρονγκ, Τζένιφερ Ελ κ.ά. Η ταινία προβάλλεται από την Audiovisual.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ