Ο ιρανός σκηνοθέτης Μασούντ Μπακσί με την πρώτη του ταινία μυθοπλασίας «Μια Αξιοπρεπής Οικογένεια» στήνει έναν καθρέπτη της σύγχρονης κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας του Ιράν.

«Μια αξιοπρεπής οικογένεια»

Μέσα από το χρονικό μιας διεφθαρμένης οικογένειας, ο τίτλος είναι σαφώς ειρωνικός, ο σκηνοθέτης δράττει την ευκαιρία να μιλήσει για τη χώρα του.

Η ταινία συμμετείχε το 2012 στο «Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών» των Καννών και ανέδειξε το Μασούντ Μπακσί σε ένα νέο ταλέντο της nouvelle vague του ιρανικού σινεμά. Ο σκηνοθέτης, όπως και άλλοι αντιπρόσωποι του κινήματος, προσεγγίζει με ένα ιδιαίτερο βλέμμα την πολιτική και ηθική ατμόσφαιρα του Ιράν αναμειγνύοντας περίτεχνα την πραγματικότητα με τη fiction. Γνωστός για τα ντοκιμαντέρ του, ο Μπακσί υιοθετεί ένα ντοκιμανταρίστικο ύφος αντιστοιχώντας σε κάθε πρόσωπο ή περιστατικό του σεναρίου προσωπικές εμπειρίες του παρελθόντος ή και του παρόντος. Η κάμερά του περιπλανιέται στους δρόμους της Τεχεράνης, επισκέπτεται τους τάφους των μαρτύρων πολέμου, εισβάλλει μέσα στα σπίτια, συλλαμβάνει ήθη και νοοτροπίες, καταγράφει τη βία την εξωτερική ή και την ψυχολογική.

Μέσα από την ιστορία ενός καθηγητή πανεπιστημίου που επιστρέφει μετά από 22 χρόνια στην πατρίδα του για να διδάξει, ο Μπακσί εκθέτει με απλό και ρεαλιστικό τρόπο ένα καθεστώς ανελευθερίας και λογοκρισίας, όπου όλα πωλούνται και αγοράζονται, ενώ η υποκρισία και οι συνωμοσίες συμπληρώνουν τον πίνακα της εξαχρείωσης.

Ο Αράς (Μπαμπάκ Χαμιντιάν) μένει με τη μητέρα του στο Σιράζ για ένα μικρό διάστημα, όσο διαρκούν τα μαθήματα στη σχολή. Αντιμετωπίζει προβλήματα με τη γραφειοκρατία της χώρας που του δημιουργούν εμπόδια στην αναχώρησή του. Ένας ανιψιός εμφανίζεται ξαφνικά και τον φέρνει σε επαφή με την υπόλοιπη οικογένεια: τον ετοιμοθάνατο πατέρα του, τον ημι-αδελφό του, τη σύζυγο αυτού, την ανιψιά του. Στην πορεία διαπιστώνουμε ότι πίσω από το καλοπροαίρετο πρόσωπο του ανιψιού κρύβονται ιδιοτελείς προθέσεις...

Κατά την επίσκεψη ενός ξενιτεμένου στη γενέτειρά του, διάφορες μνήμες από το παρελθόν ξεπηδούν στην επιφάνεια. Εμπειρίες από τα ευαίσθητα παιδικά χρόνια, το οικογενειακό περιβάλλον όπου έζησε, τα πρόσωπα και τα περιστατικά που τον τραυμάτισαν. Όλα αυτά δίνονται σε μορφή flash-backs που ενσωματώνονται απρόσμενα στη διήγηση καθώς η κάμερα (παρ)ακολουθεί τις σκέψεις του κεντρικού προσώπου. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο σκηνοθέτης εμπλέκει επιδέξια το ιδιωτικό με το δημόσιο, παραθέτοντας δίπλα από τις αναμνήσεις του καθηγητή πλάνα αρχείων από τον πόλεμο Ιράκ-Ιράν..Έτσι δίνει μια απεικόνιση γενική ή –όσο μπορεί- καθολική του «περιβάλλοντος» της πατρίδας του.

Οι πλεκτάνες και τα περιστατικά βίας δημιουργούν μια κατάσταση ασφυξίας στον Αράς από την οποία βγαίνει ασθμαίνοντας. Η σκηνή κατά την οποία νιώθει εγκλωβισμένος σε ένα κτίριο με γυάλινα παράθυρα, προσπαθώντας να βρει διέξοδο, συνοψίζει μεταφορικά το παραπάνω κλίμα και λειτουργεί ως προοικονομία της εξέλιξης.

Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, η ταινία «Μια Αξιοπρεπής Οικογένεια» λειτουργεί ως μια μεταφορά της σύγχρονης κοινωνίας του Ιράν. Το χρήμα είναι τώρα η κυρίαρχη αξία διαλύοντας κάθε ηθική αξία ή οτιδήποτε ιερό υπήρχε στο παρελθόν. Σε αντίθεση με αυτήν την περιγραφή, οι γυναίκες κατέχουν μια ιδιαίτερη, τιμητική θέση μέσα στο φιλμ του Μπασκί. Δείχνουν να αντιπροσωπεύουν την ηθική, την αξιοπρέπεια και τη δικαιοσύνη.

Το κεντρικό πρόσωπο φέρει το όνομα Αράς, το όνομα ενός ήρωα της προφορικής ιρανικής παράδοσης ο οποίος, κατά το μύθο, θυσιάστηκε για να σώσει τη χώρα του. Όπως σε αρκετές μεγάλες γενεές της αρχαιότητας, έτσι και στην οικογένεια του Αράς το βάρος του λάθους ή του αμαρτήματος ενός άνδρα –του πατέρα-στοιχειώνει τους απογόνους και τους χωρίζει σε δύο στρατόπεδα. Από τη μια οι μάρτυρες και οι αθώοι και από την άλλη, οι θύτες.

Ο Μασούντ Μπακσί υπογράφει μια ταινία που είναι ταυτόχρονα αστυνομικό θρίλερ, οικογενειακό δράμα, καταγραφή μιας κοινωνικής κατάστασης και προσωπικό οδοιπορικό στο παρελθόν και το παρόν. Αξίζει να τη δει κανείς.

Παίζουν: Μπαμπάκ Χαμιντιάν, Μεχρνταντ Σεντιγκιάν, Μεχράν Αχμαντί, Αχού Κεραντμάντ, Παριβάς Ναζαρίεχ, Μπεχνάζ Τζαφαρί.Η ταινία προβάλλεται στις 2 Μαϊου από τη Feelgood Entertainment.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ