Με αφορμή τη συμπλήρωση των 92 χρόνων από τη γέννηση του Μιχάλη Κακογιάννη, στις 11 Ιουνίου, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης τιμή τη μνήμη του ιδρυτή του προβάλλοντας σήμερα με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, τις ταινίες του «Τρωάδες» και «Πάνω Κάτω και Πλαγίως».

Στην κινηματογραφική μεταφορά της τραγωδίας «Τρωάδες» (1970), ο Κακογιάννης χειρίζεται ένα από τα αγαπημένα θέματα του Ευριπίδη που είναι η εναλλαγή ρόλων: πώς δηλαδή μεταμορφώνονται οι θύτες σε θύματα, πώς οι εξουσιάζοντες δίνουν τη θέση τους στους πρώην καταπιεσμένους σε μια συνεχή αλληλοδιείσδυση ταυτοτήτων και ανακατάταξη αξιών.

«Ο Ευριπίδης», είχε γράψει ο Μιχάλης Κακογιάννης, «ακόμη κι αν επρόκειτο να πληρώσει με εξορία το κουράγιο του, τόλμησε να βγάλει μια κραυγή εξέγερσης. Φτιάχνοντας αυτήν την ταινία, ήθελα να ταυτίσω τη δική μου κραυγή με τη δική του, επειδή και σήμερα πρέπει να αφυπνισθούν οι άνθρωποι...

Όταν ανέβασα τις «Τρωάδες» στην Αμερική, οι εφημερίδες έγραψαν ότι μέσα από την τραγωδία αυτή βλέπουμε τις σημερινές τραγωδίες, την τραγωδία της Χιροσίμα. Όταν ανέβασα τις «Τρωάδες» στο Παρίσι, μίλησαν για την Αλγερία.

Όταν η Ανδρομάχη φωνάζει: "Έλληνες, έχετε βρει τρόπους να βασανίζετε που δεν είναι ελληνικοί"… το μήνυμα δεν ξεφεύγει από κανένα σύγχρονο κοινό αφού η λέξη "Έλληνας" αυτόματα μεταφράζεται στη συνείδησή του, ανάλογα με τις ενοχές του. Το ανελέητο κατηγορώ (από τον Ευριπίδη) της ελληνικής βαρβαρότητας έχει σαν άμεσο αντίβαρο την ιδεαλιστική του εκτίμηση για το τι θα έπρεπε να αντιπροσωπεύει η Ελλάδα και, κυρίως, για το τι θα έπρεπε αυτή να αντιπροσωπεύει τη στιγμή που ανέβασε τις "Τρωάδες".

Αλλιώς θα έπρεπε να πνιγεί η φωνή του σε μια θύελλα εθνικιστικής αγανάκτησης ή, τουλάχιστον, θα είχε τιμωρηθεί εκ των υστέρων. Προφανώς, είχε ακόμα κάποιες ελπίδες… Ο Ευριπίδης εξέφρασε τους φόβους του εκθέτοντας τις σάπιες ρίζες της κοινωνικής ανισότητας, του ρατσισμού, της πολιτικής φιλοδοξίας, της πνευματικής αλαζονείας, του θρησκευτικού δογματισμού. Κι αν η φωνή του ηχούσε παράταιρα στα εφησυχασμένα αυτιά των κριτικών του, αναδρομικά δεν άργησε να θεωρηθεί ως προφητική…Για μένα, το θέμα είναι να συνειδητοποιήσει κάθε Έλληνας τι έφερε το φασισμό και πώς λειτουργεί ο φασισμός σ΄ αυτήν την ίδια τη ζωή … πάντα υπήρχε φασισμός ακόμα και στις απλές καθημερινές λειτουργίες. Υπάρχει φασισμός πολλές φορές στις σχέσεις των ανθρώπων. Αν δεν τον ξεριζώσουμε δεν θα πάμε μπροστά.

Ο μόνος τρόπος είναι η αυτοκριτική σε βάθος, όπως έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες στα έργα τους, στις τραγωδίες. Να βαρέσουμε αλύπητα τον εαυτό μας, για την ακούσια συνεργασία μας σε ένα σωρό εγκλήματα. Γιατί η αδιαφορία καμιά φορά, η αδράνεια, είναι και αυτή έγκλημα. Κι από εκεί και πέρα θα βρούμε πολλά μέσα μας». Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι : Κάθριν Χέμπορν, Βανέσα Ρέντγκρεϊβ, Ζενεβιέβ Μπιζώλντ, Ειρήνη Παπά, Πάτρικ Μαγκί, Μπράιαν Μπλεσντ.

«Πάνω κάτω και πλαγίως»

Η ταινία «Πάνω Κάτω και Πλαγίως» (1992) είναι μια διαχρονική σάτιρα της ζωής στη μεγαλούπολη. Κατά κάποιον τρόπο εμπεριέχει όλη τη φρίκη που ζούμε καθημερινά στην πόλη: από την αγωνία του να βρεις ταξί ως τις τρομοκρατικές ενέργειες. Δεν αφήνει τίποτα απ` όσα μας απασχολούν χωρίς να το σχολιάσει. Οι ανθρώπινες σχέσεις, οι εντάσεις και η έννοια της συμφιλίωσης βρίσκονται κάτω από τη συνεχή καταγραφή του φακού της κινηματογραφικής μηχανής, προβάλλοντας καταστάσεις άλλοτε οργιώδεις και άλλοτε λυτρωτικές. Στην ταινία παίζουν οι : Ειρήνη Παπά, Στράτος Τζώρτζογλου, Πάνος Μιχαλόπουλος, Ελένη Γερασιμίδου, Γιώργος Παρτσαλάκης, Αντώνης Ζαχαράτος, Έλντα Πανοπούλου, Τζων Μοδινός, Τάκης Ζαχαράτος, Γιάννης Ζουγανέλης, Γιάννης Μπέζος, Χρήστος Ευθυμίου, Ακίνδυνος Γκίκας, Μαρία Κανελλοπούλου.

Πληροφορίες: Προβολές με ελεύθερη είσοδο για το κοινό σήμερα (11 Ιουνίου) «Τρωάδες» ώρα έναρξης στις 18:00 και «Πάνω κάτω και πλαγίως» ώρα έναρξης:22:00. Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος, Αθήνα 177 78, τηλ. 2103418550, φαξ. 2103418570, Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο : [email protected]. Ιστοσελίδα: www.mcf.gr .