Ο Μισέλ Γκοντρί μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το μυθιστόρημα του Μπορίς Βιαν «Ο αφρός των ημερών», «επιστρατεύοντας» την Οντρέ Τοτού. Η Δήμητρα Γιαννακού γράφει κριτική για την ταινία που προβάλλεται αυτή την εβδομάδα από τη Village.

«Ο αφρός των ημερών»

Το κλασικό λογοτέχνημα του Μπορίς Βιαν «Ο Αφρός των Ημερών» προσαρμόζεται για τη μεγάλη οθόνη από τον πολυπράγμονα Μισέλ Γκοντρί. Ο Μισέλ Γκοντρί είναι ένας μουσικός, δημιουργός κινούμενων σχεδίων, video-clips, διαφημίσεων και σκηνοθέτης. Καταφέρνει άραγε να καταστήσει αισθητό και αισθαντικό το πνεύμα του Μπορίς Βιαν και του αντίστοιχου βιβλίου; Αυτή είναι μια ερώτηση που προκαλεί να δει κανείς την ταινία.

Το μυθιστόρημα «Ο Αφρός των Ημερών» προτείνει ένα κόσμο στον οποίο η πραγματικότητα και το φαντασιακό αλλάζουν διαδοχικά θέσεις, βυθίζοντας τον αναγνώστη σε ένα περιβάλλον σουρεαλιστικό και παράλογο, με ανθρωπομορφισμούς αντικειμένων και μια ατμόσφαιρα ονειρική, εμποτισμένη από τους ρυθμούς της τζαζ. Μέσα σε αυτή, ωστόσο, τα πρόσωπα αλληλεπιδρούν με τρόπο λογικό, είναι συνηθισμένα και απλά, βοηθώντας στην ταύτιση με αυτά. Τα κύρια θέματα του βιβλίου είναι ο έρωτας, η βαθιά αγάπη, η αρρώστια και ο θάνατος. Μέσα σε αυτό το σύμπαν, τα νούφαρα γεννούν μεγάλες ασθένειες και τα λουλούδια θεραπεύουν.

Ο Κολίν (Ρομέν Ντιουρίς) είναι ένας νέος ιδεαλιστής, αργόσχολος, με εμφανή οικονομική άνεση και ο οποίος περιστοιχίζεται από το φίλο του Τσικ και τον επιδέξιο σεφ Νικολά (Ομάρ Σι). Ο Τσικ (Γκαντ Ελμαλέχ) είναι ένας μεγάλος θαυμαστής του φιλοσόφου Ζαν_Σολ Παρτρ (αναγραμματισμός του διάσημου υπαρξιστή Ζαν-Πωλ Σαρτρ). Ο Κολίν θα γνωρίσει την Κλοέ (Οντρέ Τοτού) σε μια εκδήλωση για τον Παρτρ και εκεί θα ερωτευτούν παράφορα. Η ευτυχία τους είναι αμέτρητη αλλά και πολύ σύντομη. Η Κλοέ, εύθραυστη σαν το λουλούδι μιας μέρας, θα προσβληθεί από μια σοβαρή ασθένεια στους πνεύμονες. Οι θεραπείες κοστίζουν πολύ ακριβά, ο Κολίν ξαφνικά αναγκάζεται να δουλέψει ακόμη και στις πιο παράλογες συνθήκες προκειμένου να καλύψει τα έξοδα και να γίνει η αγαπημένη του καλά. Ωστόσο, τα πράγματα δεν βαίνουν αισίως...

Ο Γκοντρί επί δύο ώρες επιδίδεται σε μία επίδειξη ειδικών εφέ και φαντασμαγορικών τεχνασμάτων, δίνοντας την εντύπωση ότι έχει κάπως ξεχάσει τα συναισθήματα, και τη δραματουργία του έργου. Θα λέγαμε ότι ο Μπορίς Βιάν βρίσκεται στις υπηρεσίες του Γκοντρί και όχι το αντίστροφο.

Ο κόσμος του συγγραφέα μοιάζει να υπάρχει απλώς για να δώσει την ευκαιρία στο σκηνοθέτη να απλώσει μεγαλοπρέπως όλη τη φανταιζί του τεχνοτροπία, παραφουσκώνοντας το φιλμικό κείμενο με ευρήματα και μαστορέματα που κραυγάζουν για εντυπωσιασμό. Η υπερβολή χαρακτηρίζει τα πάντα και μια αίσθηση βεβιασμένης μετάδοσης του ονειρικού.

Παρά τη μαγεία που διαχέεται στο περιβάλλον της ταινίας, το εγχείρημα στο σύνολό του εκπίπτει σε μια τεχνική συστηματοποίησης και φανερά «φτιαχτού» (άρα ψεύτικου) που σκοτώνει την ποίηση αντί να την παράγει.

Ο ανυποψίαστος θεατής, που δεν θα έχει διαβάσει και το βιβλίο, θα περάσει την ώρα του ευχάριστα με εικόνες αλλόκοτες και όμορφες οι οποίες, όμως, μένουν στην επιφάνεια.

Το πνεύμα του Γκοντρί διαχέεται παντού, βάζοντας τους πρωταγωνιστές πάνω σε τρενάκια που μοιάζουν να βγήκαν από τη Ντίσνεϋ ή πάνω σε μια κατασκευή-σύννεφο την οποία κρατάει ένας γερανός, δίνοντάς μας την εντύπωση ότι αυτοί παίρνουν μέρος σε κάποια έργα του δήμου.

Προσπαθώντας να μιμηθεί όσο πιο πιστά γινόταν το περιεχόμενο του βιβλίου, ο σκηνοθέτης δίνει βαρύτητα στα πράγματα και στις φανταστικές εικόνες, παραμελώντας τα πρόσωπα και τη δράση ή το δράμα τους. Μπορούμε ωστόσο να θαυμάσουμε τους πειραματισμούς του με τα χρώματα τα οποία συνάδουν με την εξέλιξη της αφήγησης.

Η διαδικασία της διασκευής, της μετάβασης από μία φόρμα έκφρασης (στην προκειμένη περίπτωση τη λογοτεχνική) σε μία άλλη (την κινηματογραφική) είναι ένα έργο πολύ λεπτό και δύσκολο, επειδή απαιτεί έναν ιδιαίτερο χειρισμό για αποφυγή των παγίδων και μια μαεστρία για να αποδοθούν τα νοήματα του συγγραφέα. «Ο Αφρός των Ημερών», παρά τις φιλοδοξίες του, «μένει στον αφρό» και δεν καταφέρνει να συγκινήσει.

Παίζουν: Ρομάν Ντουρίς, Οντρέ Τοτού, Γκαντ Ελμαλέχ, Ομάρ Σι, Άισα Μάιγκα, Σαρλότ Λε Μπον, Φιλίπ Τορετόν. Η ταινία προβάλλεται από τη Village Films.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ