Η Δήμητρα Γιαννακού γράφει κριτική για την ταινία των Γιοακίμ Ρόνινγκ και Έσπεν Σάντμπεργκ που ήταν υποψήφια πέρυσι για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας.

«Kon Tiki»

Η ταινία «Kon Tiki» των νορβηγών Γιοακίμ Ρόνινγκ και Έσπεν Σάντμπεργκ αποτελεί μια κινηματογραφική αναπαράσταση του ριψοκίνδυνου ταξιδιού που έκανε ο εξερευνητής-ανθρωπολόγος Θορ Χέγερνταλ το 1947, στην προσπάθειά του να αποδείξει ότι οι πρώτοι κάτοικοι της Πολυνησίας ήταν από το Περού. Η δύναμη της θέλησης και της αποφασιστικότητας εκτίθεται σε όλο της το μεγαλείο, μέσα από το «ασύλληπτο» σχέδιο του Θορ και τις δοκιμασίες που πέρασε μαζί με τους συντρόφους του στα ανοιχτά της θάλασσας και «στη μέση του πουθενά».

Ο ίδιος ο επιστήμονας Χέγερνταλ, στο παρελθόν, περιέγραψε την περίφημη αυτή ναυτική εκστρατεία σε ένα βιβλίο και σε ένα ντοκιμαντέρ. Το βιβλίο μεταφράστηκε σε 70 γλώσσες και πουλήθηκε σε πάνω από 50 εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο, ενώ το ντοκιμαντέρ απέσπασε ένα Βραβείο Όσκαρ το 1951.

Η ταινία περιγράφει λεπτομερειακά τη διαδικασία πραγματοποίησης του πολυπόθητου ταξιδιού, τις δυσκολίες που συνάντησε ο ανθρωπολόγος προκειμένου να βρει χρηματοδότες και να πείσει τον περίγυρό του για τη σημαντικότητα αυτού του περίπλου. Μετά από χρόνια έρευνας, θα αποδείκνυε έμπρακτα σε όλο τον κόσμο ότι τα νησιά της Πολυνησίας κατοικήθηκαν αρχικά από έναν αρχαίο λαό του Περού και όχι από ανθρώπους της Ασίας, όπως πιστευόταν μέχρι τότε.

Το όνομα «Τίκι» αναφέρεται σε ένα θεό, το γιο του ήλιου, ο οποίος θεωρείται ότι είναι ο μυθικός πρόγονος του λαού της Πολυνησίας. Αυτός έφθασε από τη θάλασσα, από τα ανατολικά, μαζί με τη φυλή του και εγκαταστάθηκε στα έρημα, τότε, νησιά.

Ο ανθρωπολόγος επιχειρεί, λοιπόν, ένα παρόμοιο ταξίδι, καθ’ εικόνα του ταξιδιού αυτών των προγόνων της Πολυνησίας, με μια σχεδία φτιαγμένη από κορμούς δένδρων και σχοινιά και με έναν στοιχειώδη εξοπλισμό. «Kon Tiki» είναι το όνομα της σχεδίας. Μαζί με άλλους πέντε συντρόφους θα ξεκινήσει από το Περού, θα διασχίσει τον Ωκεανό και θα κατορθώσει να φθάσει στις Νήσους Τουαμότου, στα νότια του Ειρηνικού, μετά από 101 μέρες περιπέτειας στη θάλασσα.

Η παραπάνω ιστορία προσφέρει ένα πλούσιο υλικό για να δημιουργηθεί μια ταινία δράσης στην οποία πρωταγωνιστούν τα στοιχεία της φύσης που τα βάζουν με τους ανθρώπους. Ή και το αντίστροφο. Πρωταγωνιστούν οι άνθρωποι, οι οποίοι με την αδάμαστη θέληση, την τόλμη και το πείσμα τους καταφέρνουν να δαμάσουν και τα πιο άγρια θηρία και να ξεπεράσουν κάθε εμπόδιο. Κάτω από αυτήν την οπτική γωνία, η αγαπητή από το κοινό «Ζωή του Πι» μας έρχεται αυτόματα στη μνήμη.

Ο Θορ (Παλ Σβερ Βαλχάιμ Χάγκεν) είναι ένας ιδιόμορφος χαρακτήρας, αφοσιωμένος «ψυχή τε και σώματι» στην αποστολή του και στην ερευνά του. Παρόλο που δεν κολυμπά, εξαιτίας μιας τρομερής εμπειρίας των παιδικών του χρόνων (την οποία αναπαριστά με ωραία πλάνα η ταινία), θα τολμήσει το «τρελό» εγχείρημα να διασχίσει τον Ωκεανό. Η τραυματική του εμπειρία με το νερό θα έρθει στο νου του τη στιγμή της αναχώρησης, ωστόσο, αυτό δεν θα τον πτοήσει. Χαρακτηριστικές είναι οι φωνές που φωνάζουν το όνομά του, μακρινές και ανησυχητικές παραπέμποντας στην αντίστοιχη στιγμή του παρελθόντος.

Διάφορα πλάνα panoramiques, plongés ή και λήψεις μέσα στο νερό καθιστούν συναρπαστική τη θέαση του ταξιδιού που περιγράφει το «Kon Tiki». Ο θεατής για μια στιγμή νομίζει ότι έχει χαθεί και αυτός μαζί με το πλήρωμα στα βάθη του ωκεανού, καθώς η αίσθηση του υγρού στοιχείου αποδίδεται έντονα και ζωηρά. Τα κήτη «κάνουν βόλτα» κάτω από τη σχεδία ή την περιζώνουν απειλητικά.

Οι συμμετέχοντες, ωστόσο, σε μια τέτοια περιπέτεια δεν δείχνουν ιδιαίτερα τρομοκρατημένοι. Παρά τη μόνιμη σχεδόν ύπαρξη των θαλάσσιων εχθρών, επιδεικνύουν μια παράδοξη ψυχραιμία (ή ψυχρότητα;) σε σημείο που φαντάζει αναληθοφανής.

Έτσι, για παράδειγμα, ο Θορ δεν διστάζει να ανέβει σε μια φουσκωτή βάρκα και να απομακρυνθεί από τη σχεδία, προκειμένου να την τραβήξει από μακριά με την κάμερά του. Οι καρχαρίες δίπλα καραδοκούν και η ένταση ανεβαίνει με σύντομης διάρκειας πλάνα που αποδίδουν το άγχος και την ένταση της στιγμής.

Ωστόσο, δεν πείθουν γιατί η πράξη που αναπαρίσταται είναι σαν να προκλήθηκε από τον ίδιο το Θορ και την απερισκεψία του, χάνοντας τη σαγήνη ενός απροσδόκητου γεγονότος που θα εμπλούτιζε τη διήγηση. Από την άλλη, διαπιστώνουν αστειευόμενοι (;) ότι έφαγαν το απωθητικό των καρχαριών επειδή το πέρασαν για τοματόσουπα...

Οι σκηνοθέτες με έναν ακαδημαϊκό, πάρα πολύ κλασικό τρόπο και χωρίς καμιά ιδιαίτερη σκηνοθετική πρωτοτυπία δίνουν μια κινηματογραφική εκδοχή της θαλάσσιας εκστρατείας του Θορ Χέγερνταλ. Παρά τις προσπάθειες και τα εφέ, η ταινία φέρει στοιχεία τυποποίησης παρόμοια με εκείνα των φιλμ που προορίζονται για Όσκαρ.

Παίζουν: Παλ Σβερ Βαλχάιμ Χάγκεν, Άντερς Μπάσμο Κρίστιανσεν, Γκούσταφ Σκάρσγκαρντ, Οντ Μάγκνους Γουίλιαμσον, Τομπίας Σάντελμαν, Τζέικομπ Όφτεμπρο, Άγκνες Κίτελσεν. H ταινία προβάλλεται από την Odeon.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑΝΝΑΚΟΥ