Κριτική ταινίας:«Μέλι»

meli-proti-fotografia
ΠΕΜΠΤΗ, 16 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2014

Η Δήμητρα Γιαννακού γράφει κριτική για τη βραβευμένη ταινία της Βαλέρια Γκολίνο «Μέλι».

«Ήθελα να μιλήσω για την αγάπη της ζωής μέσα από το θάνατο… Για το θάνατο της ζωής, για την όρεξη για ζωή και για το δικαίωμα του να πεθαίνεις»: αυτά ήταν, ανάμεσα σε άλλα, τα λόγια της Βαλέρια Γκολίνο αναφορικά με την ταινία της «Μέλι» που διακρίθηκε στο Φεστιβάλ των Καννών του 2013, στο Φεστιβάλ των Βρυξελλών αλλά και στην Ιταλία.    

Η ιταλοελληνίδα ηθοποιός Βαλέρια Γκολίνο μπαίνει για πρώτη φορά πίσω από την κάμερα και σκηνοθετεί μια ταινία πάνω στο σοβαρό και λεπτό ζήτημα της εκούσιας ευθανασίας.

Ένα φλέγον, θα λέγαμε, ζήτημα για την Ιταλία, μια χώρα της οποίας οι θρησκευτικές πεποιθήσεις και το καθολικό δόγμα απαγορεύουν αυστηρά το δικαίωμα στην ευθανασία, ακόμη και όταν αυτό επιβάλλεται εξαιτίας κάποιων αξιοθρήνητων καταστάσεων.

Ένας άλλος ιταλός κινηματογραφιστής, ο Μάρκο Μπελόκιο, είχε εγκύψει πρόσφατα σε αυτό το θέμα και το είχε προσεγγίσει με τη δική του κινηματογραφική ματιά μέσα από την ταινία του «Η Ωραία Κοιμωμένη» (2012), επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς που απασχολούν την Ιταλία γύρω από την ηθική και το δικαίωμα στην ελευθερία της επιλογής στο θάνατο, όταν η αρρώστια καταντά τη ζωή ανυπόφορη.

Ωστόσο, μέσα σε αυτό το περιβάλλον των αμφισβητήσεων, η νέα σκηνοθέτιδα δεν είχε σκοπό να δημιουργήσει ένα πολιτικό «μανιφέστο» αλλά η μόνη της φιλοδοξία ήταν να συγκινήσει και να εγείρει –μέσα από τη συγκίνηση- διάφορα ερωτήματα σχετικά με την ευθανασία και την «υποβοηθούμενη αυτοκτονία».

Το πολυσυζητημένο μυθιστόρημα «Vi perdonno»(=Σας συγχωρώ) του Mauro Cavacich ήταν η πηγή της έμπνευσης της Γκολίνο και η αφετηρία για να ζήσει την εμπειρία της σκηνοθεσίας. Το «Μέλι» είναι η πρώτη ταινία της μεγάλου μήκους, έπειτα από την ταινία μικρού μήκους «Amandino e el madre».

Η πλοκή περιστρέφεται γύρω από το πρόσωπο μιας νέας ακτιβίστριας, μιας αντισυμβατικής προσωπικότητας που βοηθά κρυφά και παράνομα διάφορα άτομα τα οποία βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο της ζωής τους, παρέχοντάς τους έναν αξιοπρεπή θάνατο.

Η Ιρένε (Τζασμίν Τρίνκα, «La stanza del figlio») καλείται Μιέλε (δηλ. Μέλι) από τους «πελάτες» της, υιοθετώντας ένα ψευδώνυμο που φανερώνει τη διπλή της ζωή.

Για τους κοντινούς ανθρώπους και για το φίλο της είναι η Ιρένε, μια απλή φοιτήτρια της ιατρικής…

Καθώς έρχεται σε συνεχή επαφή με τον πόνο και το θάνατο, μέσα από την κρυφή της αποστολή, η Ιρένε ή αλλιώς Μιέλε δείχνει να χαίρεται τη ζωή. Γεμάτη δράση και ζωτικότητα επιδίδεται σε ποικίλες δραστηριότητες. Ακούει συνεχώς μουσική με ένα mp3 διαρκώς στα αυτιά της, κάνει ποδήλατο, κολυμπά, κάνει έρωτα, απολαμβάνει τη φύση και ρεμβάζει στην εξοχή.

Η Γκολίνο παρακολουθεί αυτό το χαρακτήρα σε κάθε του βήμα, στις μικρές καθημερινές του κινήσεις, προσπαθώντας να συλλάβει και το παραμικρό… Μας παραδίδει με αυτόν τον τρόπο μια αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο, όπως είναι και το βιβλίο από το οποίο εμπνεύστηκε και θυμίζοντάς μας, με αυτό το χαρακτηριστικό, την τεχνική του Αμπντελατίφ Κεσίς  στην πρόσφατη ταινία του «Η Ζωή της Αντέλ».

Η μοναχική Μιέλε, σίγουρη για αυτό που κάνει, δείχνει να έχει βρει το νόημα της ζωής. Ωστόσο, όλα θα αναποδογυριστούν όταν θα διαπιστώσει ότι ζητάει τις υπηρεσίες της ένας άνθρωπος υγιής, χωρίς φανερά προβλήματα στη ζωή του, την οποία όμως έχει βαρεθεί και θέλει να της δώσει ένα τέλος.

Η Μιέλε θα αρνηθεί και θα προσπαθήσει να του εμπνεύσει όρεξη για τη ζωή μέσα από μια σχέση φιλίας.

Μια ξαφνική αλλαγή στην πλοκή που δεν μπορεί να μην μας παραπέμψει στην αριστουργηματική ταινία του Αμπάς Κιαροστάμι «Η γεύση του κερασιού», όπου και εκεί θίγονται, με μια άλλη αισθητική και μέσα από ένα άλλο πρίσμα, ζητήματα ηθικής και νομιμότητας της πράξης της αυτοκτονίας, όπου δίνεται το αίσθημα της συμπόνιας και η ευθύνη που προκύπτει από την ελευθερία της επιλογής στη ζωή…

Η Βαλέρια Γκολίνο δεν παίρνει ανοιχτή θέση πάνω στο θέμα της ευθανασίας αλλά κρατά μια απόσταση, όπως η αντι-ηρωίδα της κρατά μια απόσταση από τον κόσμο, και περιορίζεται στο να θέσει ερωτήματα και να βάλει το θεατή σε σκέψεις.

To «Μέλι» ήταν υποψήφιο για το Βραβείο LUX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Παίζουν: Τζασμίν Τρίνκα, Κάρλο Τσέκι, Λίμπερο ντε Ρέντζιο.

Πληροφορίες: η ταινία «Μέλι» προβάλλεται από τη StraDa Films. 

Δήμητρα Γιαννακού