Μέσα στα χρόνια, ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ απέδειξε ότι δεν είναι φτιαγμένος για ανάλαφρους ρόλους, όπως φάνηκε στα ξεκίνημά του. Σήμερα, όντας 2 φορές υποψήφιος για Όσκαρ, αποτελεί έναν από τους ηθοποιούς που έχουν κερδίσει το σεβασμό του λαμπερού κόσμου του κινηματογράφου, παρά τα προσωπικά του προβλήματα.

Στις 4 Απριλίου του 1965, ήρθε στον κόσμο ο «Βενιαμίν» της οικογένειας Ντάουνι, ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ. Γεννήθηκε στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης και πήρε το όνομα του πατέρα του -με την προσθήκη «τζούνιορ» προκειμένου να ξεχωρίζει από αυτόν- ο οποίος είναι ηθοποιός, σεναριογράφος, παραγωγός και σκηνοθέτης. Η μητέρα του είναι επίσης ηθοποιός και εμφανίστηκε αρκετές φορές σε παραγωγές του συζύγου της, ενώ από τους γονείς του ο Ντάουνι έχει ιρλανδικές, ρώσικες, γερμανικές και σκωτσέζικες ρίζες.

Μεγάλωσε με τους γονείς και τη μεγαλύτερή του αδερφή στο Γκρίνουιτς Βίλατζ, τα παιδικά του χρόνια, όμως, δεν ήταν και τόσο αθώα. Ο πατέρας του ήταν χρήστης ναρκωτικών και μάλιστα επέτρεψε στον μικρό Ρόμπερτ να δοκιμάσει μαριχουάνα όσο ήταν ακόμη μικρό παιδί, πράγμα που αργότερα οδήγησε και τον ίδιο να κάνει χρήση, πολλές φορές μαζί με τον πατέρα του.

Παρ’ όλ’ αυτά, από μικρή ηλικία μπήκε στον κόσμο του θεάματος, παίρνοντας μέρος σε διάφορα projects του πατέρα του. Το ντεμπούτο του ήρθε όσο ήταν μόλις 5 ετών, στην κομεντί «Pound» του πατέρα του. Στα 10 του, όπου βρισκόταν στην Αγγλία, έκανε κλασσικό μπαλέτο, ενώ αργότερα παρακολούθησε μαθήματα στο Stagedoor Manor Performing Arts Training Center της Νέας Υόρκης, δείχνοντας ξεκάθαρα ότι ο δρόμος που θα ακολουθούσε στη ζωή του θα ήταν καλλιτεχνικός.

Το 1978, οι γονείς του χώρισαν και ο Ρόμπερτ μετακόμισε στην Καλιφόρνια με τον πατέρα του. Λίγο πριν τελειώσει το σχολείο, το παράτησε, επέστρεψε στη Νέα Υόρκη και έθεσε στόχο του μια καριέρα στη μεγάλη οθόνη, την οποία θα ξεκινούσε πάραυτα να κυνηγάει.

Μέσα στη δεκαετία του ’80 βρέθηκε σε διάφορες σειρές και ταινίες με μικρούς ρόλους, ενώ πέρασε και από το καστ του επιτυχημένου σόου «Saturday Night Live» το 1985-1986. Το 1986 συμμετέχει σε άλλη μια ταινία του πατέρα του, την κομεντί «America», ενώ την επόμενη χρονιά κατακτά τον πρώτο πρωταγωνιστικό του ρόλο στην κομεντί «The pick-up artist» του Τζέιμς Τόμπακ, πλάι στη… σταρ των 80s, Μόλι Ρίνγκγουολντ και τον Ντένις Χόπερ, όπου υποδύεται τον…γυναικά που ερωτεύεται την κόρη μαφιόζου.

Η αρχή της επιτυχίας

Το 1987, ο Ρόμπερτ Ντάουνι τζούνιορ αναλαμβάνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στη δραματική ταινία «Less than zero», πλάι στον Άντριου Μακ Κάρθι και τον Τζέιμς Σπέιντερ, όπου υποδύεται ένα εθισμένο στα ναρκωτικά πλουσιόπαιδο. Η ερμηνεία του εγκωμιάστηκε από κοινό και κριτικούς κι έτσι άνοιξε σιγά-σιγά ο δρόμος για μεγαλύτερες παραγωγές, όπως το υποψήφιο για Όσκαρ «Εραστές από παλιά» το 1989, του Εμίλ Ερντολίνο, με τη Σίμπιλ Σέπαρντ και τον Ράιαν Ο’ Νιλ, την κομεντί δράσης «Air America» το 1990 μαζί με τον Μελ Γκίμπσον, την υποψήφια για Χρυσή Σφαίρα κωμωδία «Η βασίλισσα της σαπουνόπερας» του Μάικλ Χόφμαν, με τον Κέβιν Κλάιν, τη Γούπι Γκόλντμπεργκ, την Ελίζαμπεθ Σου κ.λπ.

Μέσα στη δεκαετία του ’80, ο Αμερικανός ηθοποιός συζούσε με τη διάσημη Σάρα Τζέσικα Πάρκερ της επιτυχημένης σειράς «Sex and the city», ενώ το 1992 αποφάσισε να νοικοκυρευτεί και προχώρησε σε γάμο τη σχέση του με την ηθοποιό και τραγουδίστρια Ντέμπορα Φάλκονερ, με την οποία μάλιστα είχε σχέση μόλις… 42 ημέρες. Το 1993 απέκτησε ένα γιο μαζί της, ο γάμος τους, όμως θα λήξει μετά από πολλές περιπέτειες, το 2004.

Η άστατη ζωή του

Ο χαρακτήρας που υποδύθηκε ο Ρόμπερτ Ντάουνι τζούνιορ στο «Less than zero» φαίνεται να μην απείχε και πολύ από την πραγματικότητα, αφού αντιμετώπιζε πρόβλημα με τα ναρκωτικά, με τον ίδιο μάλιστα να παραδέχεται ότι ο χωρισμός του με τη Σάρα Τζέσικα Πάρκερ οφειλόταν σε αυτή του την αδυναμία.

Πέρα από τα ναρκωτικά, ο Αμερικανός ηθοποιός είχε εξάρτηση και από το αλκοόλ και μάλιστα μέσα στη δεκαετία του ’90 είχε συλληφθεί αρκετές φορές για κατοχή ηρωίνης, όπλου, οδήγησης υπό την επήρεια ουσιών και αλκοόλ, ενώ δεν ήταν λίγες οι προσπάθειες απεξάρτησης που έκανε. Ο ίδιος μάλιστα χαρακτηριστικά ανέφερε ότι ήταν σαν να έχει ένα πιστόλι στο στόμα του και να ξέρει ότι θα πεθάνει, αλλά του αρέσει η μεταλλική του γεύση.

Μέσα στη δεκαετία του 2000, όμως, ο Ντάουνι, με πιο ώριμη σκέψη και αντίληψη ζωής, ξεκινά την αποτοξίνωση, αφιερώνεται στην οικογένειά του, στις πολεμικές τέχνες και στα προγράμματα βοήθειας και αποκατάστασης και φημολογείται ότι τα τελευταία χρόνια μοιάζει να έχει απαλλαχτεί από το πρόβλημα.

Το 2005, μάλιστα, παντρεύτηκε και την τωρινή του σύζυγο, την παραγωγό Σούζαν Ντάουνι και φαίνεται να έχει υιοθετήσει ένα πιο υγιεινό lifestyle, χωρίς προβλήματα κατάχρησης.

Προχωρώντας την καριέρα του παρά τα προβλήματα

Το 1992, η επιτυχία του χτυπάει ξανά την πόρτα, όταν φοράει τα παπούτσια του Σαρλό και πρωταγωνιστεί ως Τσάρλι Τσάπλιν στη βιογραφική ταινία για τη ζωή του Άγγλου κωμικού με τίτλο «Chaplin», του Ρίτσαρντ Ατενμπόροου. Παρ’ όλο που η ταινία δεν πάει καλά εμπορικά και δέχεται κάποιες επικρίσεις από ορισμένους κριτικούς, η ερμηνεία του Ντάουνι πήρε τα εύσημα και μάλιστα ο ίδιος βρέθηκε για πρώτη φορά υποψήφιος για Όσκαρ α΄ αντρικού ρόλου και Χρυσής Σφαίρας, ενώ κέρδισε βραβείο BAFTA καλύτερου ηθοποιού. Η ταινία αυτή, του έδωσε επίσης την ευκαιρία να δουλέψει δίπλα στον Άντονι Χόπκινς, αλλά και στην κόρη του Τσάρλι Τσάπλιν, Τζεραλντίν Τσάπλιν, η οποία υποδύθηκε τη μητέρα του – δηλαδή ουσιαστικά τη γιαγιά της!

Το 1993 κερδίζει βραβείο Saturn καλύτερου ηθοποιού για την κομεντί «Heart and souls», ενώ την ίδια χρονιά, ο ρόλος του στο υποψήφιο για Όσκαρ «Short cuts» του Ρόμπερτ Άλτμαν, χαρίζει σε αυτόν και στο πρωταγωνιστικό καστ της ταινίας (μέσα στο οποίο βρίσκονταν οι: Άντι Μακ Ντάουελ, Τζακ Λέμον, Τζούλιαν Μουρ, Τιμ Ρόμπινς κ.ά), Χρυσή Σφαίρα. Τότε είναι που κυκλοφορεί και το ντοκιμαντέρ -του οποίου το σενάριο υπογράφει ο ίδιος- πολιτικού περιεχομένου με τίτλο «The last party», από το οποίο παρελαύνουν ο Μπιλ Κλίντον, η Μπάρμπαρα Μπους, ο Τζορτζ Μπους, ο Τζον Κέρι, ο Σον Πεν, ο ΌΛλιβερ Στόουν και άλλα τρανταχτά ονόματα της πολιτικής και του κινηματογράφου.

Ένα χρόνο μετά, ο Κουέντιν Ταραντίνο γράφει το σενάριο της δραματικής ταινίας «Natural born killers», την οποία σκηνοθετεί ο Όλιβερ Στόουν, με τον Γούντι Χάρελσον και τη Τζουλιέτ Λιούις στους πρωταγωνιστικούς ρόλους 2 παιδιών με τραύματα παιδικών χρόνων που καταλήγουν εραστές και serial killers, με τα μέσα ενημέρωσης να τους… δοξάζουν. Ο Ντάουνι ερμηνεύει το ρόλο του δημοσιογράφου και υπεύθυνου για την προβολή των 2 δολοφόνων και τη μετατροπή τους σε… σύμβολα και η ταινία παρ’ όλο που λαμβάνει ανάμεικτες κριτικές, καταφέρνει να ξεπεράσει το budget της κατά 25 εκατομμύρια δολάρια.

Την ίδια χρονιά βρίσκεται στη ρομαντική κομεντί «Only you» στο πλευρό της Μαρίσα Τομέι, η οποία πηγαίνει σχετικά καλά εμπορικά και το 1995 ερμηνεύει Σαίξπηρ, στο «Ριχάρδο τον τρίτο» του Ρίτσαρντ Λοκρέιν, όπου υποδύεται το λόρδο Ρίβερς, με τον Ίαν Μακ Κέλεν στο ρόλο του Ριχάρδου, λαμβάνοντας μόλις 50 χιλιάδες δολάρια για το ρόλο του. Καλλιτεχνική επιτυχία σημειώνει και το «Restoration» της ίδιας χρονιάς, κερδίζοντας 2 Όσκαρ, όπου ο Ντάουνι πρωταγωνιστεί ως ένας πολλά υποσχόμενος νεαρός γιατρός που σώζει τη ζωή ενός ανθρώπου του βασιλιά Καρόλου Β΄ και μπλέκεται σε ίντριγκες.

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’90 πρωταγωνιστεί τόσο σε κομεντί («Two girls and a guy», «Friends and lovers», «Bowfinger» κ.ά.), όσο και σε ταινίες δράσης («U.S. Marshals») και θρίλερ («In dreams», «The Gingerbread man»), ενώ καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας σκηνοθετήθηκε αρκετές φορές και από τον πατέρα του («Rented lips», «Hugo pool» κ.ά.), χωρίς, όμως η καριέρα του να έχει απογειωθεί, παρ’ όλο που έχει αποκτήσει αρκετή φήμη μέσα από τις ταινίες του.

Το 2000 σκηνοθετείται από τον Κέρτις Χάνσον στη βραβευμένη με Όσκαρ δραματική κομεντί «Τα τρομερά παιδιά», όπου συναντά τον Μάικλ Ντάγκλας και την Κέιτι Χολμς και το ίδιο διάστημα δοκιμάζει την τύχη του ξανά μετά από αρκετά χρόνια στην τηλεόραση, όπου πρωταγωνιστεί σε 30 επεισόδια της αμερικάνικης επιτυχημένης σειράς «Ally MacBeal» του Ντέιβιντ Κέλεϊ. Ο εν λόγω ρόλος του, του χάρισε μάλιστα και Χρυσή Σφαίρα, την οποία παρέλαβε μέσα σε πλήθος χειροκροτημάτων και επευφημιών από το κοινό, ενώ βρέθηκε υποψήφιος και για βραβείο Emmy.

Μια καινούργια αρχή

Το διαζύγιο με την πρώτη του γυναίκα είναι ήδη πολύ κοντά και τα δύσκολα χρόνια λόγω χρήσης ναρκωτικών και συλλήψεων έχουν πλέον κοστίσει αρκετά στο διάσημο ηθοποιό. Ο ίδιος παραδέχτηκε στο σόου της Όπρα ότι κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 2000 κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να συνεχίσει έτσι κι ως εκ τούτου έκανε σοβαρές προσπάθειες για να φτιάξει και πάλι τη ζωή του.

Η επιστροφή του στη μεγάλη οθόνη έγινε μετά τη βοήθεια του Μελ Γκίμπσον (ο οποίος εγγυήθηκε γι’ αυτόν) με τον οποίο ήταν καλοί φίλοι μετά το «Air America», το 2003 με το «The singing detective» του Κιθ Γκόρντον. Πρόσφατα, βέβαια, και ο Ντάουνι τζούνιορ ανταπέδωσε τη βοήθεια στον καλό του φίλο, ζητώντας από το κοινό να τον συγχωρέσει, προσπαθώντας να αποκαταστήσει τη δημόσια εικόνα του Γκίμπσον, η οποία μετά τα ρατσιστικά σχόλια και τις χειροδικίες εις βάρος της πρώην αγαπημένης του είχε πληγεί.

Το «Gothika» του Ματιέ Κασοβίτς είναι η επόμενή του δουλειά πλάι στην Χάλι Μπέρι και την Πενέλοπε Κρουζ, ενώ το 2004 η σύμπραξη του μεγάλου σκηνοθέτη Μικελάντζελο Αντονιόνι, του Στίβεν Σόντερμπεργκ και του Καρ Γουάι Γονγκ οδηγεί στη δραματική ταινία για την αγάπη και τη σεξουαλικότητα, «Eros», στο καστ της οποίας βρίσκουμε και τον Αμερικανό ηθοποιό.

Το 2005 εμφανίζεται στο καστ του πολιτικού θρίλερ «Καληνύχτα και καλή τύχη» του Τζορτζ Κλούνεϊ, το οποίο ρίχνει φως σε γεγονότα που συγκλόνισαν την Αμερική τη δεκαετία του ’50 και βρέθηκε υποψήφιο για 5 Όσκαρ, ενώ την ίδια χρονιά βρίσκεται υποψήφιος για βραβείο Saturn για την κομεντί δράσης «Kiss kiss bang bang».

Στο φεστιβάλ κινηματογράφου Sundance κερδίζει το βραβείο καλύτερου ηθοποιού για την ερμηνεία του στην ταινία «A guide to recognizing your saints» (2006), το οποίο μοιράζεται και με τους υπόλοιπους πρωταγωνιστές της ταινίας, ενώ λίγο αργότερα πρωταγωνιστεί με τον Κιάνου Ριβς και τη Γουινόνα Ράιντερ στο «A scanner darkly». Με τη Ράιντερ παραλίγο να συνεργαστεί λίγο νωρίτερα στο «Melinda and Melinda» του Γούντι Άλεν, αλλά λόγω του ότι ο Άλεν δεν μπορούσε να λάβει εγγύηση για κανέναν από τους δύο, η συνεργασία δεν προχώρησε.

Το 2006 το δράμα μυστηρίου πάνω στη ζωή της φωτογράφου Νταιάν Άρμπους, «Fur: An imaginary portrait of Diane Arbus» τον φέρνει σε πρωταγωνιστικό ρόλο μαζί με τη Νικόλ Κίντμαν, ενώ το 2007, ο Ντέιβιντ Φίντσερ τον επιλέγει για τον ρόλο του ρεπόρτερ Πολ Έιβερι, στο «Zodiac» με θέμα τον serial killer με αυτή την ονομασία, που είχε προκαλέσει πολλαπλές δολοφονίες στα τέλη του ’60, αρχές του ’70.

Το 2008 μεταμφιέζεται σε Iron man και κερδίζει βραβείο Saturn καλύτερου ηθοποιού-μεταξύ άλλων-, στην ομώνυμη, υποψήφια για 2 Όσκαρ ταινία του Τζον Φαβρό, η οποία «σπάει» τα ταμεία φτάνοντας τα 580 εκατομμύρια δολάρια, οδηγώντας το 2010 στο σίκουελ «Iron man 2». Το σίκουελ, μάλιστα, πήγε ακόμα καλύτερα με τις εισπράξεις να ξεπερνούν τα 620 εκατομμύρια και τις κριτικές εγκωμιαστικές.

Με σκηνοθέτη και συμπρωταγωνιστή τον Μπεν Στίλερ, αλλά και τον Τζακ Μπλακ στο καστ, το 2008 η κωμική περιπέτεια «Tropic thunder» του χαρίζει τη δεύτερη υποψηφιότητα για Όσκαρ β’ αντρικού ρόλου, όπως και για βραβείο BAFTA και Χρυσής Σφαίρας, ενώ την επόμενη χρονιά μπαίνει στο… πετσί του Σέρλοκ Χολμς και με σκηνοθέτη τον Γκάι Ρίτσι και συμπρωταγωνιστή τον Τζουντ Λο απογειώνει την ταινία «Sherlock Holmes», η οποία αγγίζει τα 524 εκατομμύρια σε κέρδη και γεμίζει με 9 εκατομμύρια τον τραπεζικό λογαριασμό του Ντάουνι.

Στην κωμωδία «Due date» του Τοντ Φίλιπς συναντά μια πολύ ασυνήθιστη προσωπικότητα στο πρόσωπο του Ζακ Γαλιφιανάκη, με την οποία αναγκάζεται να συνταξιδέψει, σημειώνοντας και πάλι μεγάλη εμπορική επιτυχία, με τον ίδιο να γίνεται κατά 12 εκατομμύρια πλουσιότερος, ενώ προς το παρόν, οι φανς τόσο του Σέρλοκ Χολμς, όσο και του Ρόμπερτ Ντάουνι τζούνιορ, απολαμβάνουν το σίκουελ της ταινίας, «Sherlock Holmes: A game of shadows» στη μεγάλη οθόνη, το οποίο ήδη προβάλλεται στους κινηματογράφους της χώρας μας από τις 5 Ιανουαρίου.

Ενδεικτική φιλμογραφία: «Pound» (1970), «Baby it’s you» (1983), «Firstborn» (1984), «Tuff Turf» (1985), «Weird science» (1985), «Back to school» (1986), «America» (1986), «The pick-up artist» (1987), «Less than zero» (1987), «Johnny be good» (1988), «Rented lips» (1988), «1969» (1988), «That’s adequate» (1989), «True believer» (1989), «Chances are» (1989), «Air America» (1990), «Too much sun» (1990), «Soapdish» (1991), «Chaplin» (1992), «Heart and souls» (1993), «Short cuts» (1993), «Hail Caesar» (1994), «Natural born killers» (1994), «Only you» (1994), «Richard III» (1995), «Home for the holidays» (1995), «Restoration» (1995), «Danger zone» (1996), «One night stand» (1997), «Two girls and a guy» (1997), «Hugo Pool» (1997), «The gingerbread man» (1998), «U.S. Marshals» (1998), «In dreams» (1999), «Friends and lovers» (1999), «Bowfinger» (1999), «Black and white» (1999), «Wonder boys» (2000), «The singing detective» (2003), «Gothika» (2003), «Eros» (2004), «Game 6» (2005), «Kiss kiss bang bang» (2005), «Good night and good luck» (2005), «A guide to recognizing your saints» (2006), «The shaggy dog» (2006), «A scanner darkly» (2006), «Fur: An imaginary portrait of Diane Arbus» (2006), «Zodiac» (2007), «Lucky you» (2007), «Charlie Bartlett» (2007), «Iron man» (2008), «Tropic thunder» (2008), «The soloist» (2009), «Sherlock Holmes» (2009), «Iron man 2» (2010), «Due date» (2010), «Sherlock Holmes: A game of shadows» (2011).