«Θηλυκό/ αρσενικό» συγκρούονται, μονιάζουν και αντιπαρατίθενται στις κινηματογραφικές δημιουργίες του διήμερου αφιερώματος, που διοργανώνει στις 24 και 25 Απριλίου η Ταινιοθήκη της Ελλάδος και η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων.

Το αφιέρωμα «θηλυκό/ αρσενικό», που πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (ΕΚΚ) και της εταιρίας διανομής Feelgood Entertainment, περιλαμβάνει την προβολή ταινιών και ντοκιμαντέρ που έχουν ως θεματική τις σχέσεις των δύο φίλων.

Μεταξύ αυτών η πολυβραβευμένη ταινία σταθμός, «Η τιμή της αγάπης» (1983), της πρόωρα χαμένης Τώνιας Μαρκετάκη, που εστιάζει στην εικόνα της γυναίκας στο Νέο Ελληνικό Κινηματογράφο, αλλά και η τελευταία ταινία του Κυριάκου Κατζουράκη «Μικρές Εξεγέρσεις» (2009), η οποία, μετά την προβολή της στα Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης και του Μόντρεαλ, κάνει την αθηναϊκή της πρεμιέρα στο αφιέρωμα.

Ακόμη θα προβληθούν έξι ντοκιμαντέρ μεσαίου μήκους που παρουσιάστηκαν φέτος αλλά και κατά τις προηγούμενες χρονιές στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Το κινηματογραφικό διήμερο θα πλαισιώσουν δύο συζητήσεις, στις 24 και 25 Απριλίου, με θέμα «Γυναίκες δημιουργοί: δυνατότητες και περιορισμοί» και «Γυναίκες στον κινηματογράφο: η ανδρική ματιά», αντίστοιχα.

Στην πρώτη συζήτηση θα λάβουν μέρος οι Στέλλα Θεοδωράκη-σκηνοθέτις, Βάλερυ Κοντάκος, σκηνοθέτις και παραγωγός, και Κλεώνη Φλέσσα-σκηνοθέτις, οι οποίες θα θίξουν τα προβλήματα της κινηματογραφικής παραγωγής με τη ματιά της γυναίκας δημιουργού, ενώ στη δεύτερη οι Ντορέττα Αδαμάκη-κοινωνιολόγος, Γιάννα Αθανασάτου-ιστορικός κινηματογράφου, Κυριάκος Κατζουράκης-σκηνοθέτης και Μαρία Παραδείση-ιστορικός κινηματογράφου, θα επιχειρήσουν μια αναπαράσταση της εικόνας της γυναίκας μέσα από την ανδρική ματιά.

Η είσοδος τόσο στις συζητήσεις όσο και στις προβολές είναι ελεύθερη.

Λίγα λόγια για τις ταινίες

Διασκευάζοντας το διήγημα «Η τιμή και το χρήμα» του ποιητή και λόγιου Κωνσταντίνου Θεοτόκη (1872-1923), στην «Τιμή της αγάπης» (1983) η Τώνια Μαρκετάκη, αφηγείται την ιστορία μιας αγάπης που προδόθηκε για το χρήμα, επιλέγοντας να μιλήσει για το παρόν μέσα από το παρελθόν.

Η ταινία απέσπασε τα Κρατικά βραβεία καλύτερης ταινίας, σεναρίου, α΄ γυναικείου ρόλου, φωτογραφίας, κοστουμιών, μουσικής και μακιγιάζ καθώς και τη Χρυσή Ελιά στο Φεστιβάλ Μεσογειακού Κινηματογράφου 1984.

Η εικόνα της γυναίκας πρόσφυγα και της σχέσης της με το ξένο, το αλλότριο μέσω της αναζήτησης νέας ταυτότητας και νέας ζωής, έχει ήδη απασχολήσει τον εικαστικό και σκηνοθέτη Κυριάκο Κατζουράκη, μέσω της Ιρίνα, της ηρωίδας των δύο πρώτων μεγάλου μήκους ταινιών του «Δρόμος προς τη Δύση» (2003), που απέσπασε και το Βραβείο FIPRESCI στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το 2003, και «Γλυκιά Μνήμη» (2005).

«Κατινούλα» της Μύρνας Τσάπα

Ο Κυριάκος Κατζουράκης επανέρχεται σε μια αντίστοιχη προβληματική στις «Μικρές εξεγέρσεις» (2009), μέσω της εικόνας της Άννας, παντρεμένης με κάποιον που κάνει λαθρεμπόριο γυναικών, και συναντά τον Μάνο, πρώην ζωγράφο με εμμονή στον Εμμανουήλ Πανσέληνο (Βυζαντινό ζωγράφο του 13ου αιώνα).

Οι «Μικρές Εξεγέρσεις», με πρωταγωνιστές τον Δημήτρη Πλειώνη και την Κάτια Γέρου, πλαισιωμένους εξαιρετικά από τους Μάρθα Φριντζήλα, Νικόλα Παπαγιάννη και Άρτο Απαρτιάν, ξετυλίγουν την κλωστή τους με αφορμή τη ζωγραφική του Πανσέληνου.

Στο ντοκιμαντέρ «Για μια θέση στο χορό» (2006), η Μαριάννα Οικονόμου, παρακολουθεί τις γυναίκες της Παταγής, οι οποίες, μετά από τριάντα χρόνια σκληρής δουλειάς στη Γερμανία, επιστρέφουν στο έρημο χωριό τους στη Θράκη, με την ελπίδα να ζήσουν μια πιο άνετη ζωή. Για να ξεφύγουν από τη μοναξιά τους και την πλήξη του σπιτιού οργανώσουν ένα παραδοσιακό γλέντι για να διασκεδάσουν οι ίδιες και να βγάλουν και το χωριό τους από την αφάνεια. Ωστόσο οι πρόβες και η προετοιμασία της γιορτής τούς επιφυλάσσουν απροσδόκητες εκπλήξεις, που φέρνουν τα πάνω κάτω στις ίδιες και στο χωριό.

Το ντοκιμαντέρ «Αφηγήσεις άλλων γυναικών» (2010) σε σκηνοθεσία της Μαρίας Πεσλή (1969), είναι μια περιήγηση στις άγνωστες και αφανείς όψεις της ζωής τριών γυναικών από την Αλβανία και τη Λευκορωσία που ζουν τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια στην Ελλάδα.

Μιλούν για τη μετανάστευση, τη ρευστότητα των ταυτοτήτων και την αίσθηση του να είσαι ένας «άλλος», ένας «ξένος». Οι αφηγήσεις τους ωστόσο αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί πλαισιώνονται από εικόνες που γύρισαν οι ίδιες, μια πρακτική εμπνευσμένη από την παράδοση του συμμετοχικού βίντεο που γενικότερα ενθάρρυνε μια πιο ενεργή και προσωπική κατάθεσή τους στο έργο.

Η Κατερίνα Πατρώνη, δημιουργός που ξεχωρίζει για το προσωπικό της ύφος, υπογράφει το πρώτο επεισόδιο του «Docville», «Λασκάρεως 99, Αθήνα» (2011), μιας σειράς ντοκιμαντέρ, η οποία καταγράφει όψεις της σύγχρονης πραγματικότητας στην Αθήνα. Το ντοκιμαντέρ παρακολουθεί τη Ζωή και την Αθηνά, δύο γυναίκες γύρω στα πενήντα, με μικρά καταστήματα που η γειτονιά γνωρίζει χρόνια και στα οποία οι γείτονες ξετυλίγουν τον μικρόκοσμό τους.

Λόγω της κρίσης, τα περισσότερα μικρά μαγαζιά γύρω τους κλείνουν και η Ζωή και η Αθηνά αγωνίζονται να κρατήσουν λίγο ακόμα, αν και οι δύο γνωρίζουν πως σύντομα θα χρειαστεί η ζωή τους να αλλάξει και μαζί τους να αλλάξει και η γειτονιά.

Υιοθετημένη από τον παππού της σε πολύ μικρή ηλικία, η «Σαγιόμι» (2011) μεγάλωσε σ’ ένα απομακρυσμένο χωριό της Ιαπωνίας, χωρίς να γνωρίζει τους γονείς της. Στα είκοσι δύο της έφυγε από την Ιαπωνία, ακολουθώντας έναν Έλληνα ναυτικό ως την Κρήτη. Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, ο θάνατος της μητέρας της την οδηγεί και πάλι στην Ιαπωνία. Η ταινία του Νίκου Νταγιαντά, καταγράφει το ταξίδι της καθώς επισκέπτεται τη χώρα των παιδικών της χρόνων. Μια ταινία για την οικογένεια και την ταυτότητα.

H «Κατινούλα» (2012) γέρασε, αλλά ακόμα υπηρετεί μια συνομήλική της Ελληνίδα της Αιγύπτου, στο Κάιρο. Κάνει τις δουλειές του σπιτιού, παζαρεύει με τους Αιγύπτιους στο παζάρι, τιμάει την κάθε μέρα κι ας … «γίναν όλοι οι αγαπημένοι της γελαστές φωτογραφίες». Η σκηνοθέτις Μύρνα Τσάπα, με ταινίες μικρού μήκους και τηλεοπτικές σειρές στο ενεργητικό της, «ανακάλυψε» την Κατινούλα κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ «Φιλοξενούμενοι».

«Τα πάντα ρει και ουδέν μένει... Όλα αλλάζουν και δεν μένει τίποτα όπως ήταν στην αρχή», αναφέρει η «Σταυρούλα» (2012), συνομήλικη σχεδόν της Κατινούλας, έχοντας πια βαθιά συνείδηση του ρητού στα ογδόντα έξι της χρόνια. Η ταινία αποτελεί το απόσταγμα μιας ημέρας της ηλικιωμένης γυναίκας και προσπαθεί με ειλικρίνεια και ευαισθησία να αναδείξει τις στιγμές εκείνες που προκαλούν το στοχασμό του θεατή σε σχέση με το γήρας, το χρόνο και τη μνήμη. Η ταινία υλοποιήθηκε από τους φοιτητές του Τμήματος Κινηματογράφου του ΑΠΘ, στο οποίο φοιτά και η 21χρονη σκηνοθέτιδα Ήρα Ντίκα.

Σκηνή από την ταινία «Η τιμή της αγάπης» της Τώνιας Μαρκετάκη

Πρόγραμμα Προβολών και Συζητήσεων

Τρίτη 24 Απριλίου

18.15 Αφηγήσεις άλλων γυναικών (2010) - Μαρία Πεσλή, 35΄

Για μια θέση στον χορό (2006) - Μαριάννα Οικονόμου, 52΄

Docville-Λασκάρεως 99, Αθήνα (2011) -Κατερίνα Πατρώνη, 47΄

Παρουσία των σκηνοθέτιδων και συντελεστών

21.00 Συζήτηση: Γυναίκες δημιουργοί: δυνατότητες και περιορισμοί

21.45 Η τιμή της αγάπης (1983), Τώνια Μαρκετάκη, 110΄

Τετάρτη 25 Απριλίου

18.15 Σταυρούλα (2012) - Ήρα Ντίκα, 29΄

Σαγιόμι (2011) - Νίκος Νταγιαντάς, 56΄

Κατινούλα (2012 - Μύρνα Τσάπα, 47΄

Παρουσία των σκηνοθετών, σκηνοθέτιδων και συντελεστών

21.00 Συζήτηση: Γυναίκες στον κινηματογράφο: η ανδρική ματιά

21.45 Μικρές εξεγέρσεις (2009), Κυριάκος Κατζουράκης, 104’

Πληροφορίες: Ιερά Οδός 48 και Μεγ. Αλεξάνδρου 134 -136, ΜΕΤΡΟ Κεραμεικός, τηλ. 210 - 3609695 210 – 3612046.