Ο Marcel Proust πλήρωσε για δημοσίευση αποθεωτικών κριτικών

marcel-proust
ΔΕΥΤΕΡΑ, 02 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017

Επιστολές του συγγραφέα προς τον εκδότη του αποκαλύπτουν την στρατηγική προώθησης του έργου του που ακολούθησε.

Ένας από τους μεγαλύτερους Γάλλους συγγραφείς, ο Marcel Proust, φέρεται να είχε πληρώσει για να δημοσιευτούν διθυραμβικές κριτικές για τον πρώτο τόμο του «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», σύμφωνα με επιστολές του ιδίου. Ο συγγραφέας έγραψε τις κριτικές ο ίδιος και τις έστειλε στον εκδότη του για δακτυλογράφηση, ώστε να μην υπάρχουν ίχνη του γραφικού του χαρακτήρα ή γραπτά ίχνη που να τον συνδέουν με την χρηματική συναλλαγή.

Τα γράμματα ήρθαν στο φως μαζί με ένα εξαιρετικά σπάνιο αντίγραφο του «Από τη μεριά του Σουάν», το οποίο αναμένεται να πουληθεί για περίπου μισό εκατομμύριο ευρώ σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s στο Παρίσι τον Οκτώβριο. Οι επιστολές τού Proust δεν αφήνουν αμφιβολίες, αφού ο ίδιος ο συγγραφέας υπόσχεται πως θα ξεπληρώσει τον εκδότη του, Louis Brun.

Οι αποθεωτική κριτικές που θα εμφανίζονταν στο πρωτοσέλιδο της Le Figaro κόστισαν 300 φράγκα – γύρω στα 1.000 ευρώ – στον ευκατάστατο Proust, ενώ αργότερα πλήρωσε άλλα 660 φράγκα για μια εκτενέστερη κριτική, από ένα φίλο του, για να εμφανιστεί στην πρώτη σελίδα της Journal des Debats. Οι δυο αυτές κριτικές βασίστηκαν σε παλαιότερη κριτική από τον φίλο του και ζωγράφο, Émile-Blanche, για τον πρώτο τόμο του μνημειώδους έργου του.

Στην κριτική για το «Από τη μεριά του Σουάν» γίνεται λόγος για «ένα μικρό αριστούργημα» το οποίο «σαν πνοή ανέμου απομακρύνει τις υπνωτικές αναθυμιάσεις» όλων των βιβλίων της εποχής. Συγκρίνοντας τον εαυτό του με τον Charles Dickens, ο Proust χαρακτηρίζει το έργο του «εντελώς πρωτότυπο» και με μια γραφή «τόσο φωτεινή», σχεδόν περισσότερο από όσο αντέχει το μάτι».

Ο Γάλλος συγγραφέας επικοινώνησε και με άλλα τρία έντυπα για να εκδοθούν αντίστοιχες κριτικές, αλλά φαίνεται πως ήταν διατεθειμένος να πληρώσει μονάχα ένα, την εφημερίδα Gil Blas. Παρά τη συναλλαγή, ο Proust δεν ήταν ευχαριστημένος με την Figaro (στην οποία είχε εργαστεί στο παρελθόν), αφού φαίνεται πως η εφημερίδα αφαίρεσε μια αναφορά του συγγραφέα ως «επιφανή».

Σύμφωνα με τους μελετητές του συγγραφέα, ο Proust ενδέχεται να επέλεξε αυτές τις μεθόδους προώθησης του έργου του, επειδή είχε αναγκαστεί να πληρώσει  ο ίδιος για την έκδοσή του. Μετά από μια σειρά αρνητικών απαντήσεων από διάφορους εκδοτικούς οίκους, ο Proust βρήκε στέγη στον οίκο του Bernard Grasset το 1913, με τον όρο ότι ο συγγραφέας θα αναλάμβανε εξολοκλήρου το κόστος παραγωγής. Ο ίδιος ο Grasset μάλιστα δεν ήταν ιδιαίτερα αισιόδοξος με τις πωλήσεις, χαρακτηρίζοντας το έργο «δυσανάγνωστο».

Το βιβλίο όμως σημείωσε τεράστια επιτυχία και απέσπασε θερμές κριτικές από τον Τύπο, λίγες εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του. Ο εκδότης Gaston Gallimard μάλιστα επικοινώνησε με τον Proust για να παραδεχτεί πως το μεγαλύτερο λάθος της καριέρας του ήταν που το απέρριψε το βιβλίο του.