Ο θάνατος του Γκαουντί την άφησε στη μέση και περίπου ενάμιση αιώνα μετά την πρώτη ημέρα εργασιών της το 1882, η Σαγράδα Φαμίλια είναι σχεδόν έτοιμη. Είναι όμως, έτσι όπως την ονειρευόταν ο Καταλανός αρχιτέκτονας;

Έχοντας συνηθίσει να τη βλέπουν τόσα χρόνια μισοτελειωμένη, η πρώτη αντίδραση αυτών που αντικρίζουν τη Σαγράδα Φαμίλια σήμερα είναι η έκπληξη. Eίναι σαν να πηγαίνεις στο Κολοσσαίο και να το βρίσκεις με στέγη, κόσμο να ζητωκραυγάζει, μονομάχους, θηρία και αγώνες.

Η αμέσως επόμενη σκέψη όλων είναι αν αυτό το κατασκεύασμα μπορεί πλέον, να χαρακτηριστεί ως αυθεντικό Γκαουντί. Κι αυτό γιατί ο πρωτοπόρος αυτός αρχιτέκτονας έκανε ακατάπαυστα προσαρμογές στην πορεία του έργου, αλλάζοντας συνεχώς λεπτομέρειες ανάλογα με τις περίεργες πέτρες που χρησιμοποιούσε και δοκίμαζε τις ιδέες του σε μακέτες και πραγματικού μεγέθους κατασκευές.

Ο Αντόνι Γκαουντί χτυπήθηκε μοιραία από ένα τραμ το 1926 και κανένας αρχιτέκτονας δεν μπόρεσε να φτάσει το φανατισμό και το ιδιοφυές πνεύμα του. Είναι αλήθεια βέβαια, ότι είχε αφήσει πίσω του σχέδια και γύψινα μοντέλα του ναού, τόσο μεγάλα ώστε μπορούσες να περπατήσεις μέσα σε αυτά. Όλα τους όμως, αφήνουν πολλά σημεία απροσδιόριστα, εφόσον ο αρχιτέκτονας άλλαζε συνεχώς γνώμη για το πως θα προχωρούσαν τα έργα του.

Σύμφωνα με τον αρχιτέκτονα Οριόλ Μποχίγκας, ο οποίος επέβλεπε την αναγέννηση της Βαρκελώνης από το ’80, η ολοκλήρωση της Σαγράδα Φαμίλια την μετατρέπει στην πιο «επαναστατική» πόλη της Ευρώπης από αρχιτεκτονικής πλευράς. Ο Βρετανός συνεργάτης του Ντέιβιντ ΜακΚέι λέει χαρακτηριστικά στη guardian: «Είναι αμφίβολο το αν μπορείς να συνεχίσεις ένα έργο μετά από ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και να μπορεί να χαρακτηριστεί “Γκαουντί”. Στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να θεωρηθεί μια εκδοχή του μοντέλου ή μια ερμηνεία αυτού που είχε αφήσει πίσω του ο Γκαουντί».

Ο αρχιτέκτονας Ζόρντι Μπονέτ, που ασχολείται με την περίφημη εκκλησία από το 1985 διαφωνεί: «Οι επιθυμίες του Γκαουντί ήταν σαφείς: να συνεχίσουμε τις εργασίες στη Βασιλική, κάτι το οποίο γίνεται με απόλυτη αφοσίωση στις ιδέες του. Ο ίδιος πάντα μιλούσε για τους συνεχιστές του, δίνοντάς τους τις απαραίτητες επεξηγήσεις. Ο κυρίως ναός, οι κολόνες, οι οροφές είναι ακριβώς όπως τα σχεδίασε ο ίδιος, ακολουθώντας τους γεωμετρικούς και δομικούς κανόνες που αυτός έθεσε».

Πού οδηγεί τελικά, όλη αυτή η διαμάχη; Σίγουρα δεν μπορούμε να προσπεράσουμε το γεγονός ότι η αρχιτεκτονική του Γκαουντί ήταν οργανική, ζωντανή και επηρεαζόταν συνεχώς από τις συνθήκες, κάτι που αναπόφευκτα σημαίνει ότι μια πιστή αντιγραφή των σχεδίων του είναι άνευρη και άψυχη κι ότι η διαδικασία που συνήθως ακολουθούσε ο Γκαουντί με τους περίεργους συνειρμούς, λείπει.

Από την άλλη, δεν γίνεται να επιστρέψουμε στην πρότερη κατάσταση με το ημιτελές κατασκεύασμα που απέπνεε έναν ρομαντισμό, ενώ εμπρησμοί όπως αυτός που έγινε πρόσφατα σίγουρα δεν αποτελούν λύση.

Το σίγουρο είναι ένα: περισσότεροι από 2 εκατομμύρια άνθρωποι το χρόνο πληρώνουν 12,50 ευρώ τη φορά για να δουν την εκκλησία, κάτι που καθιστά τη συνέχεια των έργων βέβαιη, με χορηγό… τους τουρίστες. Κι αυτό που βλέπουν, μπορεί να μην είναι αυτό που είχε ενδεχομένως οραματιστεί ο Γκαουντί (που ακόμη κι αυτό στην πορεία θα άλλαζε), αλλά τουλάχιστον, πλησιάζουν κοντά στη διάνοιά του.