Με αφορμή το θάνατο του Ομάρ Σαρίφ, θυμόμαστε δυο βιβλία του Λόρενς της Αραβίας, η ενσάρκωση του οποίου καθιέρωσε τον αιγύπτιο ηθοποιό, αλλά και το βιβλίο Δόκτωρ Ζιβάγκο, στην ιστορία του οποίου επίσης πρωταγωνίστησε.

Τα βιβλία του Τόμας Έντουαρντ Λώρενς

Ανταρτοπόλεμος στην έρημο-Η εξέλιξη μιας εξέγερσης (μτφ Ανδρέας Αποστολίδης)

"Στη διαδρομή αρρώστησα και πέρασα δέκα μέρες ξαπλωμένος ανάσκελα στη σκηνή μου, με μόνη απασχόληση το στοχασμό πάνω στον πόλεμο..." Με αυτόν τον τρόπο ο Λώρενς της Αραβίας φέρνει στο προσκήνιο, με μία φράση καθαρά θεατρική, τις απαρχές της δράσης του επικεφαλής της αραβικής εξέγερσης. Διαλύοντας τις αποικιοκρατικές αντιλήψεις περί πολέμου της γηραιάς Ευρώπης, ο Τ. Ε. Λώρενς είναι ο πρώτος Δυτικός που ξαναστοχάζεται και εφαρμόζει τον ανταρτοπόλεμο στο πεδίο του άλλου. Η μεταμόρφωση της αδυναμίας σε ισχύ αποδεικνύει ότι, πριν απ' όλα, ο πόλεμος είναι μια εργασία του πνεύματος. Ο συγγραφέας (διότι ο δημιουργός των "Επτά Στύλων της Σοφίας" είναι, μεταξύ άλλων, και συγγραφέας...) είναι θεωρητικός. Αναφέρει τους Γκυμπέρ, Ζομινί, Ναπολέοντα, Ξενοφώντα, Κλαούζεβιτς, Μόλτκε, Αρντάν ντυ Πικ, Φος και ιδίως τον Μωρίς ντε Σαξ. "Ήμουν", λέει, "αρκετά διαβασμένος". Για τον σύγχρονο αναγνώστη ίσως ετούτο να μην είναι αυτονόητο: υπάρχει μια γνώση, μια σκέψη, μια παιδεία, "μια μεταφυσική πλευρά και μια φιλοσοφία", λέει ο Λώρενς, για τα πράγματα του πολέμου. "Οι στρατοί μοιάζουν με τα φυτά, ακίνητοι ως σύνολο, ριζωμένοι βαθιά, τρέφονται έως την κορυφή χάρη στους μακριούς βλαστούς τους. Μπορούσαμε να γίνουμε ατμός που γυρίζει στον αέρα όπου θέλει". Ωραίες και πυκνές εκφράσεις που αποσβολώνουν σαν μία επίθεση αστραπή. Οδηγώντας τους άνδρες σε έναν πόλεμο εγκεφαλικό, περισσότερο νοητικό από ένα απλό όπλισμα, γνωρίζει και ελέγχει τη δύναμη των λέξεων πάνω στο πνεύμα που αποφασίζει οριστικά την έκβαση των μαχών. Στη σκηνή του Αμπού Μαρχά, ανάμεσα σε μουγκρητά από καμήλες, συναντώνται ένας αρχιστράτηγος των Μαχομένων Βασιλείων, ένας Αθηναίος αριστοκράτης, ένας Σάξονας κόμης, ένας εκκεντρικός της Οξφόρδης κι ένας Κινέζος επαναστάτης. Η γραφή (η γραπτή σκέψη) είναι ο τόπος που επιτρέπει αυτές τις συναθροίσεις. (από το επίμετρο του Olivier Rolin, "Συνεδρίαση σε μια σκηνή").

Επτά στύλοι της σοφίας-΄Ενας θρίαμβος

Πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα έργα του 20ού αιώνα που είναι γραμμένο σε αγγλική γλώσσα και που κατάφερε να αποτελέσει μια επική μορφή στην πορεία των ετών ως τις μέρες μας. Η ιστορία υπό τη μορή αφηγήματος έχει δράση, θέαμα και περιγραφές. Τα γεγονότα και η αυτοανάλυση δεν απουσιάζουν γεγονός που καταδεικνύει τον πνευματικό και ψυχικό πλούτο του συγγραφέα που συνδύασε τα στοιχεία του ηρωικού έπους με την αυτοβιογραφία.

Ο Τόμας Έντουαρντ Λώρενς, ο "πρίγκιπας της Μέκκας" και ο "βασιλιάς δίχως στέμμα της Αραβίας", γεννήθηκε το 1888 στην Ουαλία. Σπούδασε κλασικές γλώσσες, αρχαιολογία, μεσαιωνική ιστορία και αραβικά στην Οξφόρδη. Το 1911 επισκέπτεται την Παλαιστίνη και τη Συρία για να ολοκληρώσει τη διατριβή του και ανακαλύπτει για πρώτη φορά τον αραβικό κόσμο. Ως νεαρός αρχαιολόγος, με την κήρυξη του πολέμου (1914) μπαίνει στην υπηρεσία της Ιντέλιτζενς Σέρβις με στόχο να εξασφαλίσει τη σύνδεση μεταξύ των τοπογραφικών υπηρεσιών στο Κάιρο και ενδιαφέρεται ενεργά για την αραβική εξέγερση. Το 1916 αποστέλλεται στη Μεσοποταμία για να εξασθενίσει τον τουρκικό στρατό και παίρνει μέρος στην αραβική εξέγερση εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1918 οι Βεδουίνοι και ο Λώρενς νικούν στην Ταφίλα και την 1η Οκτωβρίου πατούν το πόδι τους στη Δαμασκό. Στο τέλος του ίδιου έτους επιστρέφει στο Λονδίνο, έχοντας συγκεντρώσει τεράστια φήμη γύρω από το όνομά του. Το 1919 αρχίζει τη συγγραφή του βιβλίου του "Οι επτά στύλοι της Σοφίας", που θα κυκλοφορήσει το 1926, ενώ διδάσκει στο πιο φημισμένο κολέγιο της Οξφόρδης. Το 1920 δημοσιεύεται το δοκίμιό του "Ανταρτοπόλεμος στην έρημο: η εξέλιξη μιας εξέγερσης", που γνωρίζει επιτυχία ανάλογη με τη φήμη του. Το 1922, απογοητευμένος από την εξέλιξη του εγχειρήματός του, περιφρονώντας τη δόξα που έχει αποκτήσει, παραιτείται οριστικά από την υπηρεσία του στο Colonial Office, επιχειρεί να καταταγεί με ψευδώνυμο στη R.A.F., χωρίς επιτυχία, και την επόμενη χρονιά, αρχίζει τη συγγραφή της "Μήτρας", αυτοβιογραφικού αφηγήματος των απογοητεύσεών του, που θα κυκλοφορήσει το 1955. Το 1925 επιστρέφει στη R.A.F. όπου θα παραμείνει ως τον Φεβρουάριο του 1935, οπότε αποσύρεται οριστικά στο Ντόρσετ. Πεθαίνει στις 19 Μαΐου του 1935 στα περίχωρα του Λονδίνου, έπειτα από ένα δυστύχημα με τη μοτοσυκλέτα του.

Andrea Raffin / Shutterstock.com

Πριν από πενήντα σχεδόν χρόνια έφτασε λαθραία στα χέρια του Ιταλού εκδότη Φελτρινέλλι το σημαντικότερο ρώσικο μυθιστόρημα του εικοστού αιώνα. Το βιβλίο Δόκτωρ Ζιβάγκο παραμένει μια μοναδική αφήγηση των γεγονότων της ρώσικης ιστορίας των πρώτων δεκαετιών του εικοστού αιώνα, μια μεγάλη ερωτική ιστορία και ένα χρονικό εντάσεων, απογοητεύσεων, αλλά και ελπίδας, που μόνο η οξυδερκής συνείδηση ενός μεγάλου συγγραφέα μπορεί να συλλάβει.
Ο Μπορίς Παστερνάκ, το μεγαλύτερο παιδί μιας οικογένειας καλλιτεχνών, γεννήθηκε στη Μόσχα το 1890 και γνώρισε από νωρίς το πνευματικό κλίμα της προ-επαναστατικής Ρωσίας με τους ζωγράφους, συγγραφείς και μουσικούς φίλους των γονιών του να αποτελούν τους οικοδιδασκάλους του. Ολοκληρωμένος μουσικός και προικισμένος ζωγράφος, σπουδάζει Νομικά και Φιλοσοφία, και ενώ φαίνεται πως θα ακολουθήσει ακαδημαϊκή σταδιοδρομία, γίνεται ποιητής. Μέχρι τον θάνατό του το 1960, θα προσπαθεί να παραμείνει πιστός στις καλλιτεχνικές του αρχές και στους διωκόμενους φίλους του, χωρίς να αρνείται την σοβιετοποιημένη πατρίδα του. Το 1958 του απονέμεται το Νόμπελ Λογοτεχνίας το οποίο δεν παραλαμβάνει λόγω της στάσης του καθεστώτος της πατρίδα του.

Ο συγγραφέας

Ο Μπαρίς Παστερνάκ (1890-1960) γεννήθηκε στη Μόσχα και έγινε γνωστός ως ποιητής με το έργο του "Αδελφή μου ζωή". Το περίφημο μυθιστόρημά του "Δόκτωρ Ζιβάγκο", που εκδόθηκε το 1957 σε ιταλική μετάφραση, ξεσήκωσε στην πατρίδα του άγρια πολεμική και κριτικές εναντίον του. Έτσι όταν το 1958 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ προτίμησε να το αρνηθεί και έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε σχετική απομόνωση.