Σχεδόν είκοσι χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του «Μεγάλου Ανατολικού» του Ανδρέα Εμπειρίκου, κυκλοφορεί επιτέλους ένα ανθολόγιο του ξεχωριστού αυτού έργου.

Ένα ουτοπικό ταξίδι «άνευ ορίων και άνευ όρων» που σφράγισε με την τόλμη του τη νεοελληνική λογοτεχνία, αποτελεί ο «Μέγας Ανατολικός» του Ανδρέα Εμπειρίκου.

Έργο φιλόδοξο στη σύλληψή του, εκτείνεται σε οκτώ τόμους και στον πυρήνα του βρίσκουμε την πηγή της έμπνευσης του Εμπειρίκου: το ασυνείδητο.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, από τους εισηγητές της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα, ποιητής, πεζογράφος, φωτογράφος και εκλεκτό τέκνο των υπερρεαλιστών, κατόρθωσε με την πένα του να προκαλέσει το λογοτεχνικό και πνευματικό κατεστημένο της εποχής του.

Η συγγραφή του θρυλικού έργου του, του «Μεγάλου Ανατολικού» ξεκίνησε την ταραγμένη περίοδο του 1945 και ολοκληρώθηκε έπειτα από πολλές ενδιάμεσες φάσεις το 1970. Το εκτενές αυτό μυθιστόρημα κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1990 ενώ τώρα εμφανίζεται επιτέλους μια χρηστική ανθολογία του, σε επιμέλεια του καθηγητή Γιώργη Γιατρομανωλάκη.

Με το νέο αυτό «Ανθολόγιον» ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να σχηματίσει μια συνολική εικόνα για ένα από τα πιο πολυσυζητημένα έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Το θέμα του μυθιστορήματος είναι ο δεκαήμερος παρθενικός πλους του υπερωκεανίου «Μέγας Ανατολικός» από το Λίβερπουλ στη Νέα Υόρκη το 1867. Επιβάτες κάθε τάξεως και επαγγέλματος βιώνουν την απόλυτη ελευθερία και ηδονή, καθώς ταξιδεύουν προς το Νέο Κόσμο.

Ο Οδυσσέας Ελύτης ανήκε στους πιο ένθερμους υποστηρικτές του «Μεγάλου Ανατολικού». Σύμφωνα με τον νομπελίστα ποιητή, η απώτερη αξία του έργου «δεν βρίσκεται σ’ αυτά (τα περιγραφόμενα). Βρίσκεται στην παναγαθοσύνη τού ποιητή, πού διαχέεται πάνω στους χαρακτήρες και στις πράξεις των πλέον διαφορετικών τύπων του έργου και αναεκπέμπεται στον αναγνώστη σαν ένα είδος ευλογίας…Η αγαθότητα τού Εμπειρίκου έρχεται από —και τραβάει για— πολύ μακριά. Δεν είναι η δεοντολογική των θρησκευομένων ή η βλακώδης των αδυνάτων.

Υποδηλώνει μια πίστη: ότι τα υλικά και οι προϋποθέσεις για το καλό έχουν δοθεί στον άνθρωπο, πού αν δεν το εκμεταλλεύεται είναι από δικό του λάθος, από την ανικανότητά του να υπερνικήσει τις μακραίωνες προλήψεις και τα χωρίς λόγο κατατυραννισμένα στο σκότος της ψυχής του συμπλέγματα. Διόλου άσχετο λοιπόν ότι ο Μέγας Ανατολικός ναυπηγήθηκε με τα υλικά τού ψυχαναλυτή στις δεξαμενές ενός οραματιστή και προφήτη».

Πληροφορίες: «Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Μέγας Ανατολικός-ανθολόγιον», επιμέλεια: Γιώργης Γιατρομανωλάκης, εκδ. Άγρα.