Με καθυστέρηση 40 σχεδόν χρόνων από τη συγγραφή τους, οι «Ιστορίες από την Κολιμά» του σπουδαίου ρώσου συγγραφέα και ποιητή Βαρλάμ Σαλάμοφ συγκλονίζουν αβίαστα με τον ωμό ρεαλισμό τους.

Στην ολοκληρωμένη μορφή των 145 διηγήσεων, οι «Ιστορίες από την Κολιμά» είναι αντιπροσωπευτικό αριστούργημα της λεγόμενης στρατοπεδικής λογοτεχνίας. Με συγκλονιστική γραφή και θεματολογία, η απαιτητική υφή της αφήγησης που ακολουθεί, ένας από τους μεγαλύτερους Ρώσους πεζογράφους του 20ου αιώνα, παρουσιάζει τον ζοφερό κόσμο των στρατοπέδων, όπου και πέρασε τη μισή ενήλικη ζωή του.

Ωμό, σκληρό και χωρίς περιττές λογοτεχνικές χροιές, το βιβλίο «Ιστορίες από την Κολιμά» είναι η ζωή στα όρια του θανάτου, όχι μόνο του σωματικού, αλλά και του ηθικού, του πνευματικού, στον οποίο οδηγήθηκαν χιλιάδες άνθρωποι στα στρατόπεδα της στρατιωτικής εργασίας στη Σοβιετική Ένωση την περίοδο 1930-1950.

Οι «Ιστορίες από την Κολιμά» είναι στην ουσία ένα λογοτεχνικό ντοκιμαντέρ, μία μαρτυρία με τη μορφή της υψηλής λογοτεχνίας. Ωμός ρεαλισμός, εμπλουτισμένος αριστοτεχνικά με το φαντασιακό της τέχνης, σε τέτοιο βαθμό, που ο αναγνώστης δεν μπορεί να ξεχωρίσει τα δυσδιάκριτα όρια μεταξύ τους.

Ο ίδιος ο Σαλάμοφ επισημαίνει «Βασικά, οι ιστορίες μου συνιστούν οδηγίες για το πώς να δρα κανείς μέσα στο πλήθος. Να είναι, όχι απλώς λιγάκι αριστερότερα απ’ τα αριστερά, μα ακόμα περισσότερο αληθινός από την αλήθεια την ίδια. Για το αίμα που είναι αληθές και ανώνυμο».

Βαρλάμ Σαλάμοφ: η στρατοπεδική πένα της Ρωσίας

Ο ποιητής και πεζογράφος Βαρλὰμ Σαλάμοφ γεννιέται το 1907 στη Βολογκντά. Η Οκτωβριανή Επανάσταση τον βρίσκει νεαρό μαθητή, να παρακολουθεί τις σκληρές μάχες που δίνονταν ανάμεσα σε αντίπαλα στρατόπεδα και ομάδες του Εμφυλίου Πολέμου.

Αργότερα φεύγει για τη Μόσχα, όπου θα φοιτήσει στη Νομική Σχολή. Εκεί συμμετέχει στην πλούσια μετεπαναστατική πολιτιστική ζωή της ρωσικής νεολαίας και γνωρίζει τους σπουδαιότερους εκπροσώπους των γραμμάτων και τεχνών της εποχής.

Το 1929, σε ηλικία μόλις 22 ετών, συλλαμβάνεται για πρώτη φορά και φυλακίζεται στις διαβόητες ανακριτικές φυλακές Μπουτίρκι της Μόσχας ενώ αργότερα εξορίζεται για πέντε χρόνια στη Βισερά, ένα από τα πρώτα στρατόπεδα εργασίας.

Αποφυλακίζεται το 1932 αλλά το 1937 ξανασυλλαμβάνεται και στέλνεται με πενταετή ποινή καταναγκαστικών έργων στην Κολιμά.

Τυπικά απελευθερώνεται το 1951 αλλά το 1982 μεταφέρεται σε ένα ψυχιατρείο, όπου και πεθαίνει λίγες μέρες αργότερα, έχοντας κληροδοτήσει στην ανθρωπότητα μία από τις πιο συγκλονιστικές μαρτυρίες της παγκόσμιας ιστορίας.

Πληροφορίες: «Ιστορίες από την Κολιμά» του Βαρλάμ Σαλάμοφ, μετάφραση Ελένη Μπακοπούλου, από τις εκδόσεις Ίνδικτος.