Ο Γιώργος Συμπάρδης απέσπασε το Κρατικό Βραβείο μυθιστορήματος με το βιβλίο του «Υπόσχεση γάμου» (εκδ. Μεταίχμιο). Οι οικείοι ήρωές του ακροβατούν ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό και κινούνται στις μικροαστικές περιοχές της Αθήνας.

Τις αρετές του μυθιστορήματος ανέφερε στο σκεπτικό της για τη βράβευση η κριτική επιτροπή. Όπως αναφέρει ο εισηγητής, ο Ανδρέας Μήτσου, ο Γιώργος Συμπάρδης: «… φαίνεται να ενστερνίζεται τη θέση του Πλούταρχου:… ένα ασήμαντο γεγονός, ή μία λέξη, ή κάποιο παιγνίδι ακόμα, μπορούν να φανερώσουν το ήθος των προσώπων και των πράξεων περισσότερο απ’ όσο κάνουν αιματηρότατες μάχες και οι μεγαλύτεροι στρατοί και οι πολιορκίες πόλεων (Πλούταρχος «Βίοι Παράλληλοι», Αλέξανδρος).

Αυτό το ήθος αναδεικνύεται μέσα από την τυχαιότητα των καθημερινών συναντήσεων και συναναστροφών στην «Υπόσχεση γάμου». Ο συγγραφέας ως οξυδερκής παρατηρητής ανασύρει στην επιφάνεια συνηθισμένες συμπεριφορές, τις οποίες δεν συμβολοποιεί και ούτε επιχειρεί να νοηματοδοτήσει. Το σκηνικό της ιστόρησής του, οι λαϊκές και μικροαστικές συνοικίες της Αθήνας. Η Καλλιθέα, τα Πετράλωνα, ο Ταύρος, η διαδρομή του ηλεκτρικού Κηφισιά – Πειραιάς.

Οι ήρωές του άνθρωποι ταπεινοί χωρίς λάμψη. Η πλοκή εμπρόθετα τετριμμένη καθώς και η ζωή των πρωταγωνιστών. Τίποτα το μεγαλειώδες δεν συντελείται. Αυτούς τους καθημερινούς ανθρώπους κατασκοπεύει επίμονα ο συγγραφέας, χωρίς να παρεμβαίνει ή να επινοεί με τη φαντασία του, δίχως να ερμηνεύει.

Καταγράφει έτσι την αλήθεια των πραγμάτων και την καταμαρτυρεί. Αβίαστα αναδύεται μια κοινότοπη πραγματικότητα, η οποία αντικατοπτρίζει τη βαθύτερη πραγματικότητα, αφού η προφάνεια συστήνει κατά το συγγραφέα και το βάθος.

Με την αμέτοχη αφήγηση και τον όγκο των μικρών πληροφοριών επιτυγχάνεται η αναπαράσταση του μικρόκοσμου και της ανιαρής καθημερινότητας και αναδεικνύεται υπαινικτικά η διαβρωτική λειτουργία του χρόνου που φθείρει και κατατρώει την ύπαρξη.

Ο συγγραφέας στέκεται συμπονετικός και τρυφερός προς τους ήρωές του, αν και περίτεχνα ειρωνικός. Είναι άνθρωποι ανεπαρκείς και αδύναμοι να μπουν στο παιχνίδι της βίωσης. Όλοι σχεδόν ηλικίας περίπου σαράντα χρονών, πλην τελεσίδικα γερασμένοι.

Η ευτελής πραγματικότητα, οι μισοτελειωμένες πράξεις, τονίζονται σ’ ένα έκκεντρο μυθιστόρημα, το οποίο ωστόσο αποδίδει τον πυρήνα των πραγμάτων. Μια ζωή μάταιη, ελάχιστα ανταποδοτική. Η «Υπόσχεση γάμου», η όποια υπόσχεση, είναι αδύνατον να υλοποιηθεί αφού τα άτομα είναι κατακερματισμένα, γεμάτα ήττες και ματαιώσεις. Οι πράξεις τους απεκδύονται κάθε σημασία. Πρόκειται για έναν κόσμο ταπεινό, εμποτισμένο στη θλίψη και την υπαρξιακή αγωνία. Άτομα που παίζουν διαρκώς «κρυφτούλι» με τον εαυτό τους, με τις επιθυμίες τους.

Η επικέντρωση στο σημείο και το συγκεκριμένο υπαινίσσεται ο συγγραφέας πως μπορεί να συντελέσει κυρίαρχα στη θέαση του ολικού. Γι’ αυτό επιμένει στη λεπτομερή περιγραφή και εξιστόρηση. Ίσως και το μόνο πραγματικό γεγονός, ό,τι υπάρχει, να είναι, όλο κι όλο, αυτό. Το καθημερινό, το ασήμαντο. Τούτο κι αναδεικνύεται στο πολυσέλιδο μυθιστόρημα του Γιώργου Συμπάρδη και στα 31 κεφάλαιά του».

Ποιοι είναι όμως οι βασικοί ήρωες στην πινακοθήκη των κωμικοτραγικών χαρακτήρων που μας συστήνει το μυθιστόρημα; Στην περιγραφή του βιβλίου επισημαίνεται: «Ο Ζαχαρίας γνωρίζει την Αλέκα και την Όλγα ένα βράδυ που ο Ηλεκτρικός απεργεί, και τις πηγαίνει µε το αυτοκίνητο σπίτι τους. Τις φλερτάρει, αυτές είναι παντρεµένες, αλλά κολακεύονται. Απ' αυτές ο Ζαχαρίας θα γνωρίσει και τη Βιβή. Ο Ζαχαρίας αγαπάει τις γυναίκες, τι ψάχνει όµως σε αυτές; Υπόσχεται γάµο;

Οι ήρωες καθηµερινοί, αστείοι και τραγικοί µαζί, µες στ αδιέξοδα και στους συµβιβασµούς τους, ζουν στο Φάληρο, στην Καλλιθέα, στον Ταύρο και το Μοσχάτο, πάσχουν και παθιάζονται µε τα σηµαντικά και τα ασήµαντα. Τους έξι µήνες που τους παρακολουθούµε, ζούµε στον ρυθµό τους, ταυτιζόµαστε και εκνευριζόµαστε µε το µακρόσυρτο της ζωής τους.

Συχνά θέλουµε να τους φωνάξουµε «µη», «όχι», «µπράβο»...

Σε αυτό το πολυπρόσωπο, ατµοσφαιρικό, παράξενο και υπαινικτικό, κωµικό και γοητευτικό µυθιστόρηµα, ο Γιώργος Συµπάρδης δίνει φωνή και ζωή στους καθηµερινούς ανθρώπους, βυθίζεται στον κόσµο τους και µας τραβάει απ το µανίκι να τους δούµε καλύτερα, εξάλλου ζουν και αναπνέουν δίπλα µας.

Με την κάθε λέξη καρφωµένη στη θέση της και ιδιαίτερη αφηγηµατικότητα, αντάξια των µεγάλων πεζογράφων, οι αθέατες πλευρές της καθηµερινότητας γίνονται σηµαντικές».

Πληροφορίες: «Υπόσχεση γάμου» του Γιώργου Συμπάρδη, εκδ. Μεταίχμιο.