Κι αν βρίσκαμε ξαφνικά καταφύγιο στην επαρχία; Και αν κατορθώναμε να σπάσουμε το τείχος ατομισμού και καχυποψίας που περιχαρακώνει την απελπισία μας, τι θα γινόταν; Η απάντηση στο νέο μυθιστόρημα της Ευγενίας Φακίνου «Πλανόδιοι θεριστές» (εκδ. Καστανιώτη).

Η ελληνική ύπαιθρος με ζωηρά χρώματα-καθόλου εξιδανικευμένη-με το ρίγος της αβεβαιότητας και του μεταφυσικού τρόμου να στοιχειώνει τους ήρωές της. Κεντρικό πρόσωπο η Ελένη: άνεργη, ανύπαντρη και έγκυος, αναζητεί την ταυτότητά της και συνοδοιπόρους στη μοναξιά της, σε ένα  αφιλόξενο τοπίο. Αμήχανη και ανυποψίαστη κυοφορεί το αύριο. Αυτό που δεν γνωρίζει η ίδια, αλλά ούτε πλέον κι εμείς. Η Φακίνου μας δείχνει ότι οι τεκτονικές αλλαγές συμβαίνουν πρώτα εντός μας.

Οι «Πλανόδιοι θεριστές» είναι  μια ομάδα νέων ανθρώπων που η ανεργία τους οδηγεί να εργάζονται περιστασιακά σε αγροκτήματα της επαρχίας. Αυτή την ομάδα συναντά μεταξύ άλλων, η ηρωίδα του μυθιστορήματός σας, η Ελένη. Γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τίτλο  στο νέο σας βιβλίο;

Επέλεξα τον συγκεκριμένο τίτλο, επειδή πιστεύω ότι οι Πλανόδιοι Θεριστές ήταν αυτοί που είχαν πρόταση για το μέλλον. Δεν αφέθηκαν στη μοίρα τους, προσπάθησαν να δώσουν λύση στα προβλήματά τους, δεν παραδόθηκαν στην απελπισία, αγωνίστηκαν, πρότειναν. Κυρίως όμως, επειδή θέλω να πιστεύω ότι «Πλανόδιοι Θεριστές» είμαστε οι περισσότεροι από εμάς.

Το καταφύγιο των «Πλανόδιων θεριστών» στη φύση κρύβει κάποιο ρομαντισμό;

Κάθε άλλο. Θεωρώ ότι είναι μια ρεαλιστική πρόταση γι’ αυτούς. Αντί να κάθονται στα καφέ και να κλαίνε τη μοίρα τους, προτίμησαν να δοκιμάσουν κάτι ριζοσπαστικό για τα μέτρα τους, κάτι έξω από τα συνηθισμένα, που θα τους κάλυπτε το κενό από συναισθηματική και οικονομική άποψη.

Πώς προέκυψε το δικό σας ταξίδι ως μυθιστοριογράφος στην ελληνική επαρχία σε αυτό το νέο σας βιβλίο;

Είμαι συγγραφέας των ανοικτών χώρων, ασφυκτιώ συγγραφικά στο αστικό περιβάλλον, και πιστεύω ότι ο άνθρωπος απελευθερώνει το πνεύμα του και στοχάζεται καλύτερα «εκεί έξω», όταν μένει μόνος με τη σκιά του, κι «ακούει» τους εσωτερικούς του διαλόγους.

Πώς χτίσατε σταδιακά τον χαρακτήρα της Ελένης; Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο σας υποψιάζεται ότι είναι πρόσωπο με συμβολικές προεκτάσεις…

Η Ελένη κυοφορεί. Η κυοφορία από μόνη της εμπεριέχει την ελπίδα. Κάθε βιβλίο έχει πολλές αναγνώσεις, αναλόγως με τον αναγνώστη του. Το συγκεκριμένο μπορεί να διαβαστεί ως απολύτως ρεαλιστικό, ενώ κάποιος άλλος να του δώσει υπερρεαλιστικές, μεταφυσικές ή συμβολικές προεκτάσεις. Μου αρέσει ο αναγνώστης να έχει την ελευθερία να δώσει τη δική του ερμηνεία, ακόμα και το δικό του τέλος. Να είναι συμμέτοχος.

Ποιος είναι ο συνδετικός κρίκος των προσώπων που συναντά η Ελένη κατά τη διάρκεια της περιπλάνησής της;

Οι ήρωες του βιβλίου είναι μοναχικοί, ηττημένοι, προδομένοι άνθρωποι. Ο καθένας τους έχει μετρήσει απώλειες, ιδεολογικές και συναισθηματικές, έχουν περιχαρακωθεί σε μια εύθραυστη μοναξιά που τους δίνει μια ψευδαίσθηση αυτάρκειας. Κανένας όμως μόνος του δεν είναι ασφαλής και ολοκληρωμένος, όλοι έχουμε την ανάγκη του Άλλου, του διπλανού μας. Υπάρχει μια ωραία παροιμία που λέει: Πόνος που μοιράζεται, κάπως μετριάζεται.

Είναι πράγματι και οι δυο τους σημαντικοί χαρακτήρες, ισάξιοι σχεδόν με την Ελένη. Ο Βάιος έχει υποστεί ρατσισμό εξ αιτίας των επιλογών του, και ο Σάββας αισθάνεται προδομένος ακόμα κι απ’ τα παιδιά του. Η συνάντησή τους όμως με την Ελένη, θα φέρει στην επιφάνεια καλά συναισθήματα, που είχαν επιμελώς κρύψει. Θ’ αντιληφθούν σιγά-σιγά ότι η αλληλεγγύη και η έννοια για τον διπλανό ωφελεί πρωτίστως τους ίδιους.

Τα περισσότερα πρόσωπα του βιβλίου σας-στην αρχή τουλάχιστον-είναι οχυρωμένα πίσω από μια ενστικτώδη καχυποψία. Πώς σχολιάζετε αυτό το χαρακτηριστικό τους;

Είναι η άμυνά τους, η θωράκισή τους, η λαθεμένη τους άποψη ότι ο καθένας μόνος του μπορεί και να τα καταφέρει, ν’ αντέξει τις αντιξοότητες της ζωής. Θα καταλάβουν όμως, καθώς η δράση εκτυλίσσεται, ότι η σύμπνοια, η συμπαράσταση και η αλληλοβοήθεια είναι περισσότερο αποτελεσματικές.

Ποιο ήταν το ερέθισμα που σας οδήγησε στη συγγραφή του βιβλίου «Πλανόδιοι θεριστές»;

Με καταδίωκε η εικόνα μιας εγκυμονούσας, -που περιφέρει την απόγνωσή της σ’ ένα τόπο παρακμής και λήθης, με ωραία φύση και ρημαγμένα χωριά- η οποία  αν και κυοφορεί την ελπίδα, επηρεασμένη από τα προσωπικά της αδιέξοδα –συναισθηματικά και οικονομικά- αδυνατεί ν’ αντιληφθεί ότι «φέρει το μέλλον εντός της».

Πώς βιώνετε το δράμα της νέας γενιάς που περιπλανιέται στην έρημο της αβεβαιότητας και της ανεργίας;

Συναναστρέφομαι πολλούς νέους και νέες της γενιάς των τριαντάρηδων, και συμπάσχω, επειδή κατά την άποψή μου αυτοί πληρώνουν το βαρύτερο τίμημα. Είχαν καταφέρει να έχουν μια σταδιοδρομία, μια οικονομική ανεξαρτησία και τώρα, άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι οι περισσότεροι, είναι αναγκασμένοι να στηρίζονται πάλι στις οικογένειές τους, και να βιώνουν την πιο μεγάλη διάψευση των προσδοκιών τους. Είμαι όμως σίγουρη ότι «κυοφορούν» την ελπίδα.

Πληροφορίες:Το μυθιστόρημα της Ευγενίας Φακίνου «Πλανόδιοι θεριστές» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Μάνια Στάικου