Η εικαστικός Ελένη Μυλωνά μίλησε στο clickatlife.gr για την έκθεση "Καταραμένο Φίδι" στο Μουσείο Μπενάκη.

Χαίρομαι πολύ τους καλλιτέχνες που έχουν χιούμορ. Όταν όμως ανακαλύψω οτι πίσω από το χιούμορ τους κρύβεται δουλειά και σοβαρότητα τότε τους εκτιμώ και τους βάζω σε μια ξεχωριστή θέση. Σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτει και η Ελένη Μυλωνά. Δεν την γνώριζα, αν και εκ των υστέρων είχα δει τη δουλειά της. Οταν είδα την έκθεση στο Μπενάκη, Καταραμένο Φίδι, ενθουσιάστηκα. Μου κίνησε την περιέργεια να γνωρίσω την Ελένη Μυλωνά και κάπως έτσι κλείσαμε τη συνέντευξη.

Πριν ξεκινήσουμε, όμως, ζήτησα από την κα Μυλωνά να με ξεναγήσει στην έκθεσή της. Ήθελα να ακούσω από εκείνην για τα έργα της. Μπαίνουμε στη αίθουσα και αντί να κάνω εγώ τις ερωτήσεις οι ρόλοι αντιστράφηκαν. Φτάσαμε να δίνουμε ονομασίες στις φωτογραφίες και να γελάμε με μια αυτοσαρκαστική διάθεση, (λατρεύω τους ανθρώπους που αυτοσαρκάζονται). Μου εξηγούσε πως σκέφτηκε την κάθε φωτογραφία, πως προέκυψε η έκθεση και στο τέλος μου λέει: "Θέλω ο επισκέπτης που θα δει την έκθεση να περάσει καλά και να γελάσει. Είναι ελεύθερος να βγάλει το δικό του συμπέρασμα και να δώσει το δικό του νόημα."

Καθόμαστε στο καφέ του Moυσείου Μπενάκη και η κουβέντα ξεκινά.

Από που αντλείτε την έμπνευσή σας;
Συχνά εμπνέομαι από τις εφημερίδες. Διαβάζω, κάτι μου κινεί την προσοχή και στη συνέχεια θέλω να εμβαθύνω. Η μεγάλη έκθεση που έκανα με θέμα το Elis Island, πριν χρόνια, ξεκίνησε από μια μικρή φωτογραφία που είδα στους New York Times. Όταν είδα το μονόστηλο είπα: «That’s my baby». Πήρα την άδεια από την πολιτεία και για μήνες πηγαινοερχόμουν στο Elis Island. Δε θα ξεχάσω όμως τα συναισθήματα που ένιωσα όταν το ferry άρχισε να πλησιάζει το μικρό νησάκι. Ήταν τόσο διάχυτα που συγκλονίστηκα, μου κόπηκαν τα γόνατα. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν οι ιστορίες όλων αυτών των ανθρώπων που πέρασαν ωκεανό, αρρώστιες.

Τόσα χρόνια μετανάστευσης και ακόμα υπάρχει ακόμα ρατσισμός;
Είναι παράδοξο, πραγματικά. Ο μέσος άνθρωπος δε θέλει να σκεφτεί, το διαφορετικό, δεν το θέλει. Ακόμα και στην Αμερική, σήμερα, δεν μπορούν να αποδεχθούν οτι ο Obama είναι έγχρωμος. Στην Ελλάδα αρρωσταίνω με τη Χρυσή Αυγή. Δυστυχώς, οι Έλληνες ήταν και είναι ρατσιστές.

Έχουμε αλλάξει νοοτροπία;
Ένα μικρό ποσοστό έχει αλλάξει νοοτροπία και βλέπεις αξιόλογες προσπάθειες μέσα στην κρίση. Βλέπω μια αμφισβήτηση προς τους πάντες και τα πάντα που είναι αισιόδοξη αλλά πρέπει να οδηγήσει κάπου. Ο κόσμος οφείλει να πάρει πρωτοβουλία. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι ο Έλληνας έχει μάθει να πληρώνεται και να μη δουλεύει.

Πως βλέπετε την εικαστική Ελλάδα της κρίσης;
Εικαστικά συμβαίνουν πολλά στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή, από ιδιωτική κυρίως πρωτοβουλία. Όταν ο κόσμος στριμώχνεται κάπως πρέπει να εκφραστεί, ψάχνει τον τρόπο να εξωτερικεύσει αυτό που έχει μέσα του. Υπάρχουν νέοι καλλιτέχνες σήμερα στην Ελλάδα που δεν σκέπτονται το οικονομικό αντίκρισμα. Δημιουργούν εκφράζοντας τις ανησυχίες τους και η προσπάθεια και το έργο τους έχει μια αλήθεια.

Ποια η ευθύνη του καλλιτέχνη σε μια κοινωνία κρίσης;
Ο καλλιτέχνης δεν οφείλει να βρει λύσει, οφείλει όμως να "ταράξει τα νερά". Να θέσει προβληματισμούς μέσω του έργου του και ο θεατής ως δέκτης των μηνυμάτων θα τα αποκωδικοποιήσει ανάλογα και θα βρει τη λύση.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε εσείς να περάσετε μέσα από την έκθεση "Καταραμένο Φίδι";
Το μήνυμα είναι πολύ προσωπικό για τον καθένα. Ευτυχώς μέχρι στιγμής ο κόσμος που βλέπει την έκθεση διασκέδασε. Χαίρομαι όταν μπαίνει κόσμος μέσα και γελάει. Δίνει μια up αισθηση. Δεν ήθελα η έκθεση να προκαλεί άσχημα συναισθήματα. Ηθελα να φτιάξω μια ατμόσφαιρα που να ανεβαζει την διάθεση του κόσμου. Θέλω η έκθεσή μου να είναι μια εμπειρία. Προσωπικά, αν με ρωτάς, τη βρήκα πολύ αστεία.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα για το Καταραμένο Φίδι;
Όλα ξεκίνησαν από ένα online δημοσίευμα στους Νew Υork Τimes. Είχε ένα φωτορεπορτάζ από την Αραβική Ανοιξη. Ανάμεσα στις φωτογραφίες είχε ανθρώπους με τα αυτοσχέδια κράνη. Το μάτι μου κόλλησε εκεί, τις κοίταζα και δεν τις χόρταινα. Αυτόματα άρχισα να πλάθω σενάρια με το νου μου: Ο τύπος με την κατσαρόλα στο κεφάλι, φαντάστηκα ότι μπήκε στην κουζίνα του σπιτιού του και έστησε ολόκληρο καυγά με τη γυναίκα του για να της την πάρει. Επίσης έβαζα τον εαυτό μου στη θέση των φωτογράφων, προσπαθούσα να το ζήσω απο τη μεριά τους.
 
Μπορεί να βγει χιούμορ από καταστάσεις όπως ένας πόλεμος;
Σαφώς, το χιούμορ όλα τα ελαφραίνει και τα κάνει ανεκτά. Στον στρατό στα χαρακώματα, οι στρατιώτες θα κάνουν την πλάκα τους την ώρα της ανάπαυλας, δε μπορεί. Είναι μηχανισμός άμυνας και επιβίωσης. Γι' αυτό και στη δουλειά μου μ' αρέσει να αυτοσαρκάζομαι. Όταν έβγαζα τις φωτογραφίες για την έκθεση τις έβλεπα γελούσα μόνη μου. Είναι μια αντίδραση στη σοβαροφάνεια. Πιστεύω βαθιά ότι δεν πρέπει να παίρνουμε τον εαυτό μας πολύ στα σοβαρά.

Ποιος είναι ρόλος του καραγκιόζη;
Ο καραγκιόζης είναι ο Έλληνας καταφερτζής και τον διακρίνει το χιούμορ και η εξυπνάδα. Δεν κωλώνει σε τίποτα. Ο μύθος με το Καταραμένο Φίδι μας διδάσκει ότι πολλές φορές κάποιος που δεν είναι εντεταγμένος και δεν είναι expert μπορεί έχει μια πολύ απλή απάντηση σε ένα πρόβλημα που άλλοι που ασχολούνται με το πρόβλημα τόσο καιρό δε μπορούν να το βρουν.

Πότε κάνατε την πρώτη σας εικαστική έκθεση;
Η πρώτη έκθεση προέκυψε. Δεν την επεδίωξα. Τότε στην Νέα Υόρκη δεν έβρισκες δουλειά ως δημοσιογράφος, έτσι αποφάσισα να ασχοληθώ με τη φωτογραφία, κάτι που μπορούσα να κάνω και μόνη μου. Κάποια στιγμή, λοιπόν, ο Τάσσος ο Ζουμπουλάκης βλέπει μια σειρά από γυμνές μαυρόασπρες φωτογραφίες που έμοιαζαν με τοπία και μια σειρά από graffiti στους δρόμους και τα τρένα της Νέας Υόρκης. Τότε μου ζήτησε να κάνω και μια ελληνική σειρά. Αποφάσισα λοιπόν να δημιουργήσω ελληνικές καρτ ποστάλ που δεν θα έδειχναν την Ακρόπολη, όπως συνήθιζαν εκείνη την εποχή, αλλά θα έδιναν μια γεύση από τις στιγμές και τη ζωή των Ελλήνων.

Πώς είναι η ζωή ανάμεσα σε δυο χώρες;
Αυτό που ξεχωρίζω στις δυο χώρες είναι η νοοτροπία. Στην Αμερική γνώρισα τον σεβασμό. Κόσμος με έπαιρνε στα σοβαρά και σεβόταν τη δουλειά μου. Στην Ελλάδα αυτό δεν το έχω νιώσει.

Είναι μια από τις συνεντεύξεις και γνωριμίες που χάρηκα πάρα πολύ. Χάρηκα την έκθεση, τη συζήτηση και την γνωριμία! Η έκθεση της Ελένης Μυλωνά πήρε παράταση μέχρι τις 31 Μαΐου. Μην τη χάσετε.

Κύρα Κάπη