Στις 9 Μαϊου, την ημέρα λήξης του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, έχει οριστεί ο εορτασμός της επετείου των Εθνικών Αγώνων και της Εθνικής Αντίστασης κατά του ναζισμού και του φασισμού. Με αυτή την αφορμή μπορεί να συμπεριλάβετε στις αναγνωστικές σας επιλογές βιβλία με ιστορικό περιεχόμενο.

Για την άνοδο του φασισμού και τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία. Ο υποψιασμένος αναγνώστης μπορεί να καταλάβει την ποιότητα ενός βιβλίου και κατά πόσο αυτό καλύπτει τα ενδιαφέροντά του από ένα γρήγορο ξεφύλλισμα. Εμείς σας προτείνουμε μια αναγνωστική διαδρομή που μπορεί να σας οδηγήσει και σε άλλα βιβλία ή συγγραφείς. Πρόκειται για παλαιότερες εκδόσεις, όμως αξίζει να τις ανιχνεύσετε μέσα στην πληθώρα των νέων τίτλων ή στην κοντινή σας δημόσια βιβλιοθήκη.

Από την Αγγλία μας έρχονται οι πιο έγκυρες και ενδιαφέρουσες ιστορικές μελέτες. Ένα πρώτο παράδειγμα αποτελεί η ογκώδης βιογραφία του Χίτλερ από τον Ίαν Κέρσοου που εκτείνεται σε δύο τόμους («1889-1936 Ύβρις» και «1936-1945 Νέμεσις», εκδ. Scripta) και αποτελεί πλέον σημείο αναφοράς στη σύγχρονη ιστοριογραφία. Ο Κέρσοου δεν σκιαγραφεί μόνο το πορτρέτο του Χίτλερ αλλά και της γερμανικής κοινωνίας. Ιδιαίτερα στο πρώτο μέρος του έργου του φωτίζει με συναρπαστικό τρόπο τα αίτια που οδήγησαν την εδραίωση του ναζισμού στη Γερμανία.

Ο άγγλος ιστορικός Άντονι Μπίβορ θεωρείται αυθεντία στα ιστορικά γεγονότα του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και στα βιβλία του εστιάζει σε συγκεκριμένες μάχες, δίνοντας πολλές στρατιωτικές λεπτομέρειες αλλά και σχολιάζοντας εμμέσως ακόμη και τις θηριωδίες που έγιναν από το «συμμαχικό στρατόπεδο». Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει τα βιβλία του «D-day-η απόβαση στη Νορμανδία», «Στάλινγκραντ», «Βερολίνο. Η πτώση 1945», (εκδ. Γκοβόστη), «Κρήτη, η μάχη και αντίσταση» (εκδ. Βικελαίας Βιβλιοθήκης) κ.τ.λ.

Από ελληνικής πλευράς αξίζει να αναζητήσετε το κλασικό έργο του Νίκου Πουλαντζά «Φασισμός και δικτατορία» για την άνοδο των φασιστικών κινημάτων. Αξιοπρόσεκτη και πολύ τολμηρή η ιστορική μελέτη του Σπύρου Μερκέτου «Πώς φίλησα τον Μουσολίνι-τα πρώτα βήματα του ελληνικού φασισμού» (εκδ. Βιβλιόραμα) που είχε κυκλοφορήσει το 2006. Ο συγγραφέας εξετάζει το ευνοϊκό ιδεολογικό πλαίσιο που είχε δημιουργηθεί στην ελληνική κοινωνία του μεσοπολέμου για την εδραίωση και την εξάπλωση του φασισμού.

Στους πιο γνωστούς μελετητές συγκαταλέγεται και ο Ρόμπερτ Πάξτον. Όπως υποστηρίζει στη γνωστή μελέτη του «Η ανατομία του φασισμού» (εκδ. Κέδρος): «τα φασιστικά κινήματα δεν θα είχαν αναπτυχθεί χωρίς τη βοήθεια των απλών ανθρώπων, ακόμα κι εκείνων που συνήθως χαρακτηρίζονται καλοί. Οι φασίστες δεν θα μπορούσαν ποτέ να αποκτήσουν δύναμη χωρίς τη συναίνεση ή ακόμα και την ενεργή αποδοχή της παραδοσιακής ελίτ - αρχηγών κρατών, αρχηγών κομμάτων, υψηλόβαθμων κυβερνητικών στελεχών, πολλοί από τους οποίους έτρεφαν έντονη απέχθεια για τις ωμές βαρβαρότητες των στρατιωτικών φασιστών». Για αυτό ακριβώς το λόγο, οφείλουμε να μην ξεχνάμε τις μελανές σελίδες της ιστορίας. Ο φασισμός είναι μια μορφή πολιτικής συμπεριφοράς και κρύβεται ακόμη και εκεί που δεν τον αναμένουμε…