Η ανακοίνωση της βραχείας λίστας για τα κρατικά βραβεία λογοτεχνίας, αποκαλύπτει ταυτόχρονα τις ενδιαφέρουσες τάσεις της λογοτεχνικής παραγωγής.

Μπορεί το μυθιστόρημα να θεωρείται το πιο εμπορικό λογοτεχνικό είδος, όμως το διήγημα κερδίζει έδαφος, τουλάχιστον από άποψη ποιότητας. Αυτό είναι το συμπέρασμα που εξάγεται από το σκεπτικό της επιτροπής για την απονομή των κρατικών λογοτεχνικών βραβείων που δημοσίευσε τη βραχεία λίστα. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πρόκειται για τίτλους της περσινής και όχι της πρόσφατης εκδοτικής παραγωγής (του 2010).

Ωστόσο, για πρώτη φορά η δημοσίευση των τελικών υποψηφιοτήτων συνοδεύεται από μια πλήρη έκθεση των επιτροπών που τεκμηριώνουν τις επιλογές τους, σκιαγραφώντας παράλληλα τις βασικές τάσεις της λογοτεχνικής παραγωγής.

Το διήγημα χαρακτηρίζεται ως «αιχμή του δόρατος της ελληνικής λογοτεχνίας» και φαίνεται ότι η τελική επιλογή ανάμεσα στα επτά αφηγήματα που ξεχώρισαν δεν θα είναι εύκολη.

Η συγκεκριμένη κατηγορία παρουσιάζει ιδιαίτερη ποικιλομορφία τόσο στη θεματολογία όσο και ως προς το ιδιαίτερο στυλ γραφής και τους λογοτεχνικούς στόχους των υποψήφιων πεζογράφων. Στις ποιητικές συλλογές υπάρχει πληθώρα τίτλων αλλά ζητούμενο παραμένει «η καινοτομία», σύμφωνα με την επιτροπή των βραβείων.

Τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η γενιά του ’70, από την οποία προέρχονται οι ποιητές που θα διεκδικήσουν μια διάκριση. Στο μυθιστόρημα οι Έλληνες συγγραφείς φαίνεται ότι στρέφονται στο δημοφιλές είδος του μυθιστορήματος-ντοκουμέντου που συνδυάζει την μυθοπλασία με πραγματικά πρόσωπα ή γεγονότα. Το αποτέλεσμα κρίνεται συνολικά ικανοποιητικό, όμως δεν λείπουν και κάποιες στιγμές αμηχανίας στο επίπεδο της αμιγούς μυθοπλασίας.

Σε υψηλό επίπεδο κινήθηκε η παραγωγή του δοκιμιακού λόγου, με αρκετούς τίτλους σε κριτικά, φιλολογικά και γραμματολογικά ή ερμηνευτικά μελετήματα. Στην πολυσυλλεκτική κατηγορία του χρονικού-μαρτυρίας, κυκλοφόρησαν πολλοί αξιόλογοι τίτλοι για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τις περιόδους της Κατοχής και του Εμφυλίου αλλά και για την εμπειρία της μετανάστευσης. Σε γενικές γραμμές αναδείχτηκαν ώριμοι λογοτέχνες. Μοναδική εξαίρεση στην ενότητα των πρωτοεμφανιζόμενων δημιουργών, δύο νέοι ποιητές και τρεις πεζογράφοι που δέχονται ήδη μια πρώτη επιβράβευση στα πρώτα τους λογοτεχνικά βήματα. Πιο αναλυτικά, οι υποψηφιότητες έχουν ως εξής:

Η βραχεία λίστα των κρατικών βραβείων λογοτεχνίας

Διήγημα και νουβέλα

Θανάσης Βαλτινός για το έργο του «Ο τελευταίος Βαρλάμης», εκδόσεις Εστία.

Μιχάλης Γκανάς για το έργο του «Γυναικών : Μικρές και πολύ μικρές ιστορίες», εκδόσεις Μελάνι.

Αλέξανδρος Ίσαρης για το έργο του «Βίνκελμαν ή το πεπρωμένο», εκδόσεις Κίχλη.

Αχιλλέας Κυριακίδης για το έργο του «Κωμωδία», εκδόσεις Πόλις.

Βάσω Νικολοπούλου για το έργο της «Βασιλική», εκδόσεις Πόλις.

Χρήστος Οικονόμου για το έργο του «Κάτι θα γίνει, θα δεις», εκδόσεις Πόλις.

Ελεωνόρα Σταθοπούλου για το έργο της «Καλό αίμα, κακό αίμα», εκδόσεις Εστία.

Μυθιστόρημα

Κώστας Ακρίβος για το έργο του «Ποιος θυμάται τον Αλφόνς», εκδόσεις Μεταίχμιο.

Θεόδωρος Γρηγοριάδης για το έργο του «Ο παλαιστής και ο δερβίσης», εκδόσεις Πατάκη.

Μάρω Δούκα για το έργο της «Το δίκιο είναι ζόρικο πολύ», εκδόσεις Πατάκη.

Ιωάννα Καρυστιάνη για το έργο της «Τα σακιά», εκδόσεις Καστανιώτη.

Θωμάς Κοροβίνης για το έργο του «Ο γύρος του θανάτου», εκδόσεις Άγρα.

Γιάννης Μακριδάκης για το έργο του «Ήλιος με δόντια», εκδόσεις Εστία.

Αμάντα Μιχαλοπούλου για το έργο της «Πώς να κρυφτείς», εκδόσεις Καστανιώτη.

Ποίηση

Νάσος Βαγενάς για το έργο του «Στη Νήσο των Μακάρων», εκδόσεις Κέδρος.

Γιώργος Βέης για το έργο του «Μετάξι στον κήπο», εκδόσεις Ύψιλον.

Γιάννης Κοντός για το έργο του «Η στάθμη του σώματος», εκδόσεις Μεταίχμιο.

Χριστόφορος Λιοντάκης για το έργο του «Στο τέρμα της πλάνης», εκδόσεις Καστανιώτη.

Γιώργος Μαρκόπουλος για το έργο του «Κρυφός κυνηγός», εκδόσεις Κέδρος.

Θανάσης Μαρκόπουλος για το έργο του «Μικρές ανάσες», εκδόσεις Μελάνι.

Κώστας Μαυρουδής για το έργο του «Τέσσερις εποχές», εκδόσεις Κέδρος.

Αργύρης Χιόνης για το έργο του «Ό,τι περιγράφω με περιγράφει – Ποίηση δωματίου», εκδόσεις Γαβριηλίδης.

Δοκίμιο-κριτική

Στέση Αθήνη για το έργο της «Όψεις της νεοελληνικής αφηγηματικής πεζογραφίας, 1700-1830», εκδόσεις Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Ε.Ι.Ε.) Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών.

Βενετία Αποστολίδου για το έργο της «Τραύμα και μνήμη - : Η πεζογραφία των πολιτικών προσφύγων», εκδόσεις Πόλις

Δημήτρης Αρβανιτάκης για το έργο του «Στο δρόμο για τις Πατρίδες - : Η Ape italiana a Londra, ο Ανδρέας Κάλβος, η ιστορία», εκδόσεις Μουσείο Μπενάκη.

Γεωργία Γκότση για το έργο της «Η διεθνοποίησις της φαντασίας: Σχέσεις της ελληνικής με τις ξένες λογοτεχνίες τον 19ο αιώνα», εκδόσεις Gutenberg.

Aλέξης Ζήρας για το έργο του «Όψεις της κυπριακής πεζογραφίας 1900-2000», εκδόσεις Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός Αίπεια.

Σάββας Μιχαήλ για το έργο του «Γκόλεμ ή περί υποκειμένου και άλλων φαντασμάτων», εκδόσεις Άγρα.

Τζίνα Πολίτη για το έργο της «Η δοκιμασία της ανάγνωσης», εκδόσεις Άγρα.

Πρωτοεμφανιζόμενος λογοτέχνης

Mιχάλης Γεννάρης για το έργο του «Πρίγκιπες και δολοφόνοι», εκδόσεις Ίνδικτος.

Ανέστης Μελιδώνης για το έργο του «Αστέρια από χαρτί», εκδόσεις Γαβριηλίδης.

Στέφανος Παπαδημητρίου για το έργο του «Δυσλεκτικό στόμα δίγλωσσων τεράτων», εκδόσεις Ηριδανός.

Θοδωρής Ρακόπουλος για το έργο του «Φαγιούμ», εκδόσεις Μανδραγόρας.

Γιάννης Χριστοδούλου για το έργο του «Επί ματαίω», εκδόσεις Γαβριηλίδης.

Χρονικό και μαρτυρία

Γεράσιμος Αλεξάτος για το έργο του «Οι Έλληνες του Γκαίρλιτς 1916-1919», εκδόσεις Αφοί Κυριακίδη.

Γιώργος Χ. Θεοχάρης για το έργο του «Δίστομο - : 10 Ιουνίου 1944 - Το ολοκαύτωμα», εκδόσεις Σύγχρονη Έκφραση.

Αθηνά Κακούρη για το έργο της «Με τα χέρια σταυρωμένα…», εκδόσεις Πατάκη.

Καρίνα Λάμψα και Ιακώβ Σιμπή για το έργο «Η ζωή απ' την αρχή: Η μετανάστευση των Ελλήνων Εβραίων στην Παλαιστίνη (1945-1948)», εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

Μαίρη Μικέ για το έργο «Αλληλογραφία Νίκου Καββαδία Μ. Καραγάτση», εκδόσεις Άγρα.

Νίκος Μπίστης για το έργο του «Προχωρώντας και αναθεωρώντας», εκδόσεις Πόλις.

Φώτης Τερζάκης για το έργο του «Η αυλακιά του Ρεμπώ: Τρία ταξίδια», εκδόσεις Πανοπτικόν.

Βραχεία λίστα για τη μετάφραση έργου ξένης λογοτεχνίας στα ελληνικά

Τζαν Μόρις, Βενετία, μετάφραση Άρης Μπερλής, Πάπυρος

Εντμόν και Ζυλ ντε Γκονκούρ, Ζερμινί Λασερτέ, μετάφραση Έφη Κορομηλά, Νεφέλη

Χέρτα Μύλερ, Ο άγγελος της πείνας, μετάφραση Γιώτα Λαγουδάκου, Καστανιώτης

Μίλαν Κούντερα, Η συνάντηση, μετάφραση Γιάννης Η. Χάρης, Εστία

Στεφάν Μαλλαρμέ, Ίγκιτουρ ή η τρέλα του Ελμπενόν, Μια ζαριά ποτέ δεν θα καταργήσει το τυχαίο, μετάφραση Μαρία Ευσταθιάδη, Γαβριηλίδης

Φρανσουά Βιγιόν, Μπαλλάντες και άλλα ποιήματα, μετάφραση Μαρία Υψηλάντη, στιγμή

Ντ. Χ. Λώρενς, Quetzalcoatl. Το πλουμιστό ερπετό, μετάφραση Γιώργος Μπλάνας, Νεφέλη

Κάρλος Φουέντες, Η ήσυχη συνείδηση, μετάφραση Αμαλία Ρούβαλη, Τυπωθήτω

Ρίτσαρντ Φορντ, Η χώρα όπως είναι, μετάφραση Σπύρος Τσούγκος, Πατάκης

Απόδοση έργου της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά

Αισχύλου Προμηθέας Δεσμώτης, μετάφραση Ε. Βαροπούλου, Νεφέλη

Ευριπίδη Ορέστης, μετάφραση Σ. Πασχάλης, Νεφέλη

Ομήρου Ιλιάς, μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτης, Άγρα