O βραβευμένος με Όσκαρ Asghar Farhadi, έστρεψε πριν λίγα χρόνια το ενδιαφέρον του κοινού, στο δυναμικά αναπτυσσόμενο κινηματογράφο του Ιράν, με το αριστούργημά του «Ένας χωρισμός». Με αφορμή την προβολή της βραβευμένης ταινίας του «Το παρελθόν» την ερχόμενη εβδομάδα, το click@Life καταγράφει την πορεία του Farhadi, από τις πρώτες επιτυχίες της καριέρας του μέχρι σήμερα.

O Asghar Farhadi (Ασγκάρ Φαραντί) γεννήθηκε το 1972 στο Ιράν. Στην εφηβεία του ανακάλυψε το πάθος του για τον κινηματογράφο και σύντομα στράφηκε για τις πρώτες σπουδές του στο Ινστιτούτο Youth Cinema Society of Esfahan, όπου γύρισε πολλές πειραματικές ταινίες μικρού μήκους.

Φοίτησε επίσης στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, στη Σχολή Δραματικών Τεχνών, ενώ ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό του στη Σκηνοθεσία Θεάτρου στο πανεπιστήμιο Tarbiat Modarres. Κατά τη διάρκεια αυτών χρόνων ο Farhadi ολοκλήρωσε έξι μικρού μήκους ταινίες αλλά και δύο τηλεοπτικές σειρές για την εθνική τηλεόραση του Ιράν (από αυτές το «A tale of a city» είναι η πιο αξιοσημείωτη).

Το 2001 έκανε το πρώτο του άνοιγμα στο επαγγελματικό σινεμά, συνυπογράφοντας το σενάριο στην ταινία «Low Heights», του φημισμένου σκηνοθέτη Ebrahim Hatamikia. Ήταν μια πετυχημένη παραγωγή που αγκαλιάστηκε από τους κριτικούς και το κοινό. Την επόμενη χρονιά ο Farhadi αισθάνθηκε έτοιμος για το σκηνοθετικό ντεμπούτο του στη μεγάλη οθόνη: στο δράμα του «Dancing in the dust» (2003) ένας άνδρας χωρίζει από τη γυναίκα του και βρίσκεται να κυνηγάει φίδια στην έρημο για να ξεπληρώσει τα χρέη του. Το φιλμ είχε καλή φεστιβαλική πορεία στο διεθνές φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μόσχας.

Ακολούθησε το «Beautiful City» (2004) με κεντρικό ήρωα ένα νέο άνδρα που καταδικάζεται σε θάνατο σε ηλικία μόλις 16 ετών για τη δολοφονία της αγαπημένης του. Η ταινία απέσπασε βραβεία στα Φεστιβάλ Fajr (Ιράν) και της Βαρσοβίας.

Το τρίτο του φιλμ με τίτλο «Fireworks Wednesday» («Πυροτεχνήματα την Τετάρτη») που είχε προβληθεί και στη χώρα μας, καταγράφει με ρεαλισμό τις κοινωνικές τάξεις της σύγχρονης Τεχεράνης, παρακολουθώντας με τον φακό του, τις παράλληλες ιστορίες τριών ζευγαριών. Για τη διεισδυτική ματιά του ο σκηνοθέτης τιμήθηκε με το Gold Hugo στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου στο Σικάγο (2006).

Ο Asghar Farhadi είναο ο πρώτος Ιρανός κινηματογραφιστής που τιμήθηκε με Όσκαρ

Στη λίστα με τους δυναμικότερους σύγχρονους σκηνοθέτες του Ιράν μπήκε χάρη στο φιλμ του «About Elly» (Τι απέγινε η Έλλη) που απέσπασε την Αργυρή Άρκτο Σκηνοθεσίας στο 59ο Φεστιβάλ του Βερολίνου αλλά και το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Τραϊμπέκα. Η ταινία επιλέχτηκε από τις αρχές του Ιράν για να εκπροσωπήσει τη χώρα για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας το 2009.

Στην υπόθεση του έργου, μια ομάδα παραθεριστών που περιστρέφεται γύρω από ένα παραθαλάσσιο εξοχικό, επιχειρεί να σμίξει μια άγνωστη, ντροπαλή νέα, την Έλι, με τον πρόσφατα χωρισμένο Αχμέντ. Όμως όταν ένα παιδί σώζεται την τελευταία στιγμή από βέβαιο πνιγμό, οι παριστάμενοι αντιλαμβάνονται τη μυστηριώδη εξαφάνιση της Έλι. Άραγε η νεαρή γυναίκα πνίγηκε στην προσπάθειά της να σώσει το παιδί ή μήπως έφυγε χωρίς να τους αποχαιρετήσει; Η αινιγματική ηρωίδα λειτουργεί ως καταλύτης για τα πρόσωπα του δράματος.

Στο πλευρό του Jafar Panahi

Παρά την επιτυχία του όμως ο Farhadi αντιμετώπισε προβλήματα, όταν έκανε δηλώσεις υπέρ του συναδέλφου και συμπατριώτη του Jafar Panahi, ο οποίος είχε μπει στο στόχαστρο των ιρανικών αρχών ως υποστηρικτής της αντιπολίτευσης. Η επίσημη άδεια για να γυριστεί η επόμενη ταινία του, το «Ένας χωρισμός» ξαφνικά ακυρώθηκε. Μετά από μέρες διαπραγματεύσεων και με την αμέριστη υποστήριξη άλλων κινηματογραφιστών, οι αρχές τον άφησαν τελικά να ολοκληρώσει το φιλμ-σταθμό για τον ιρανικό κινηματογράφο. Με το δράμα «Ένας χωρισμός» (2011), ο Farhadi έγινε ο πρώτος Ιρανός που απέσπασε το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας. Το φιλμ τιμήθηκε και με πλήθος άλλων διακρίσεων, όπως για παράδειγμα, την Χρυσή Άρκτο, το Οικουμενικό Βραβείο, την Αργυρή Άρκτο Καλύτερης ανδρικής και γυναικείας ερμηνείας στο Φεστιβάλ Βερολίνου, τη Χρυσή Σφαίρα Ξενόγλωσσης Ταινίας, το κορυφαίο βραβείο της ένωσης κριτικών στο Λος Άντζελες και το Σικάγο κ.τ.λ.

Η θέση της γυναίκας στην ιρανική κοινωνία, οι παραδόσεις των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, η αμφιθυμία των ηρώων απέναντι στη δυτική κουλτούρα, αποτελούν τον κεντρικό θεματικό άξονα του φιλμ.

Η Berenice Bejo στην πρεμιέρα της ταινίας «Παρελθόν» στο Φεστιβάλ των Καννών

Στην υπόθεση της ταινίας, ένα ζευγάρι ακολουθεί διαφορετικούς δρόμους: η Σιμίν θέλει να αναχωρήσει από το Ιράν, αλλά ο σύζυγός της, ο Ναντέρ είναι δέσμιος του άρρωστου πατέρα του. Οι δύο ήρωες χωρίζουν και η κόρη τους, ελπίζοντας ότι η μητέρα της θα επιστρέψει σύντομα, αποφασίζει να μείνει προσωρινά με τον πατέρα της.

Την επόμενη εβδομάδα θα προβληθεί και στη χώρα μας η πρόσφατη δουλειά του σκηνοθέτη, το «Παρελθόν», με πρωταγωνιστές τους Berenice Bejo και Tahar Rahim. Το φιλμ συμμετείχε στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ των Καννών και απέσπασε το Βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας (για την Bejo). Οι πρώτες φήμες θέλουν και αυτή την ταινία να εκπροσωπεί φέτος στα Όσκαρ το Ιράν. Ωστόσο ήδη έχουν διατυπωθεί ενστάσεις από συντηρητικούς Ιρανούς ότι το εν λόγω γαλλόφωνο φιλμ που διαδραματίζεται στη Γαλλία, «είναι πολύ γαλλικό» και θα έπρεπε να επιλεγεί κάποια άλλη παραγωγή.

Η κινηματογραφική γραφή του Farhadi έχει έντονο το προσωπικό στίγμα και δεν κολακεύει το κοινό. Όπως έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο σκηνοθέτης, σε μια από τις συνεντεύξεις του: «Νομίζω ότι ο σημερινός κόσμος χρειάζεται περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις. Δεν κρύβω τις απαντήσεις μακριά από τους θεατές των ταινιών μου, απλώς δεν τις γνωρίζω…Αν δώσεις μια απάντηση στο θεατή σου η ταινία απλώς τελειώνει στην κινηματογραφική αίθουσα. Όμως όταν θέτεις ερωτήσεις, η ταινία σου στην πραγματικότητα αρχίζει, αφού την έχουν δει οι άνθρωποι. Ουσιαστικά το φιλμ συνεχίζει μέσα στο μυαλό του κάθε θεατή…Το σημαντικό είναι να σκέφτεσαι και να δίνεις και στον θεατή σου την ευκαιρία να σκέφτεται. Στο Ιράν, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε το κοινό να σκέφτεται».

Ενδεικτική φιλμογραφία: «Dancing in the Dust» (2003). «The Beautiful City» (2004). «Πυροτεχνήματα την Τετάρτη» (Fireworks Wednesday2006). «Τι απέγινε η Έλλη» (2009). 2011 «Ένας χωρισμός (A Separation, 2011). «Το παρελθόν» (2013).

Μάνια Στάικου