«Σίγουρα λέω πολύ προσωπικά μου πράγματα σε όλες τις ταινίες μου, όμως πιστεύω ότι είναι καλύτερα να μην τα αποκαλύπτω απευθείας, αλλά να κρύβομαι πίσω από μια γυναίκα» υποστηρίζει Francois Ozon (Φρανσουά Οζόν), ο σκηνοθέτης που έχει κατορθώσει να «υποτάξει» μπροστά στο φακό του, σταρ όπως η Κατρίν Ντενέβ.

Αντισυμβατικός, απρόβλεπτος, προκλητικός ο Φρανσουά Οζόν επιστέφει την ερχόμενη εβδομάδα στις κινηματογραφικές αίθουσες, με την ταινία του «Νέα και όμορφη» που είχε προκαλέσει αίσθηση, όταν προβλήθηκε για πρώτη φορά στο φεστιβάλ των Καννών. Ποιος όμως είναι, αυτός ο διάσημος Γάλλος σκηνοθέτης που πήρε τον τίτλο του «τρομερού παιδιού», από τα πρώτα βήματα της καριέρας του;

Ο François Ozon, γεννήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1967 και ήταν το μεγαλύτερο από τα τέσσερα παιδιά δύο αστών διανοουμένων. Ο πατέρας του ήταν Βιολόγος και η μητέρα του καθηγήτρια. Σε νεαρή ηλικία παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής αλλά πολύ σύντομα κατάλαβε ότι ήταν γεννημένος για να βρίσκεται πίσω από την κάμερα. Στο Παρίσι έκανε τις πρώτες κινηματογραφικές του σπουδές, με δασκάλους, σημαντικά ονόματα του γαλλικού σινεμά, όπως τον Ερίκ Ρομέρ. Γύρισε τα πρώτα μικρού μήκους φιλμ του με μια κάμερα super 8 που ανήκε στον πατέρα του. Από αυτά ξεχώρισε το «Une robe d'été» (1996) που μάλιστα προβλήθηκε στο φεστιβάλ των Καννών, αποσπώντας θερμές κριτικές. Όμως θεωρήθηκε πολλά υποσχόμενος νεαρός σκηνοθέτης, χάρη στο ερωτικό θρίλερ του «Regarde la mer» (1997). H επόμενη επιτυχία του ήταν το «Sitcom» (1998) «μια αποδόμηση των μπουρζουάδικων αξιών», όπως χαρακτηρίστηκε από την κριτική. Η στυλιζαρισμένη κινηματογραφική γραφή του και η ρεαλιστική απεικόνιση του ερωτισμού των ηρώων του έργου, θεωρήθηκαν οι κύριες αρετές της ταινίας.

Στο «Les Amants criminels» (1999) ο Οζόν μοιάζει να εμπνέεται από το γνωστό παραμύθι των αδελφών Γκριμ «Χάνσελ και Γκρέτελ»-μόνο που η δική του εκδοχή είναι αυστηρώς ακατάλληλη για ανηλίκους, με πολύ αίμα και αγωνιώδη ερωτική ατμόσφαιρα. Το επόμενο φιλμ του με τίτλο «Gouttes d’eau sur pierres brulantes» (2000), είναι βασισμένο σε ένα από τα νεανικά θεατρικά έργα του Rainer Werner Fassbinder (Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ), του διάσημου Γερμανού σκηνοθέτη που έχει επηρεάσει βαθιά τον Ozon. Η αναζήτηση της σεξουαλικής ταυτότητας βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της ταινίας που ξεχώρισε στο Φεστιβάλ του Βερολίνου, κερδίζοντας το βραβείο Teddy.

Στο δράμα «Sous le sable» (2000) ο Ozon διερευνά με τρυφερό και διεισδυτικό βλέμμα το τραύμα της απώλειας, κερδίζοντας τρεις υποψηφιότητες για τα βραβεία Σεζάρ και τους επαίνους της κριτικής. Η Charlotte Rampling στον πρωταγωνιστικό ρόλο έδωσε μια αξιοσημείωτη ερμηνεία και αποτέλεσε μια από τις αγαπημένες μούσες του σκηνοθέτη. Η ηρωίδα του έργου, η Marie, μετά την αινιγματική εξαφάνιση του συζύγου της, προσποιείται ότι εκείνος παραμένει στο διαμέρισμά τους.

Με παιχνιδιάρικη διάθεση ο Ozon στις «8 femmes» («Οκτώ γυναίκες») ενορχήστρωσε ένα μιούζικαλ, με αστυνομική πλοκή, συγκεντρώνοντας μπροστά στον φακό του μερικές από τις πιο λαμπερές γυναικείες παρουσίες του γαλλικού σινεμά, όπως για παράδειγμα τις Catherine Deneueve, Fanny Ardant, Danielle Darrieux και Isabelle Huppert. Το εγχείρημά του θριάμβευσε εισπρακτικά, αφού μόνο στη Γαλλία, έσπευσαν να παρακολουθήσουν το φιλμ 3.7 εκατομμύρια θεατές. Με την Charlotte Rampling συνεργάζεται εκ νέου στο ψυχολογικό θρίλερ «Swimming pool» («Η πισίνα» 2003) αναθέτοντάς της το ρόλο μιας Βρετανίδας συγγραφέως θρίλερ η οποία αναζητεί την έμπνευση στο εξοχικό σπίτι του εκδότη της, στη Γαλλία. Η Ludivine Sagnier συμπρωταγωνιστεί, ενσαρκώνοντας τη Julie, μια αινιγματική κοπέλα που εμφανίζεται ως η κόρη του εκδότη. Πολλοί στη Γαλλία συνέκριναν αυτό το φιλμ με το αντίστοιχο του Jacques Deray «La piscine» με πρωταγωνιστές τη Romy Schneider και τον Alain Delon.

Mε το «Angel» ο Ozon υπογράφει το πρώτο αγγλόφωνο φιλμ του (στο «Swimming pool» οι ήρωες μιλούσαν αγγλικά και γαλλικά). Το σενάριο είναι βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Elizabeth Taylor και καταγράφει την άνοδο και την πτώση, μιας παθιασμένης συγγραφέως, της Angel Deverell, με την Romola Garai, στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Το φιλμ είχε μια «χλιαρή» υποδοχή. Με το «Ricky» (2009) ο Οzon παντρεύει το κοινωνικό δράμα με τις κλασικές ταινίες φαντασίας, στρέφοντας το φακό του σε ένα υπερφυσικό μωρό που βγάζει φτερά, αναστατώνοντας τους γονείς του.

Το θαύμα της γέννησης βρίσκεται στο επίκεντρο της επόμενης ταινίας του «La Refuge». Η Isabell Carre, η οποία ήταν και στην πραγματικότητα έγκυος κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, ενσαρκώνει μια τοξικομανή που ανακαλύπτει μετά το θάνατο του επίσης εξαρτημένου συντρόφου της, ότι είναι έγκυος. Παρά την τολμηρή θεματολογία του, η ταινία δεν αποδεικνύεται εμπορική επιτυχία, ούτε ενθουσιάζει τους κριτικούς. Έτσι λοιπόν ο Οzon κατεβάζει «το βαρύ πυροβολικό» του γαλλικού σινεμά, την Catherine Deneuve και τον Gerard Dépardieu, στη ρομαντική κομεντί «Potiche» (2010) που θριάμβευσε στο γαλλικό box office με τρία εκατομμύρια εισιτήρια. Η Catherine Deneuve, μια χαριτωμένη σύζυγος-γλάστρα, στη σκιά ενός αυταρχικού εργοστασιάρχη, έρχεται αντιμέτωπη με τον παλιό της έρωτα (Gerard Dépardieu).

Με «Το αγόρι στο τελευταίο θρανίο» , ο Οzon θολώνει τα όρια ανάμεσα στην πραγματικότητα και τη φαντασία. Στην υπόθεση του έργου που είναι βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό του ισπανού Juan Mayorga, ο ταλαντούχος Κλωντ «εισβάλλει» βαθμιαία στην ευτυχισμένη οικογένεια ενός συμμαθητή του, αναζητώντας λογοτεχνική έμπνευση. Τα αποτελέσματα ενθουσιάζουν τον καθηγητή Ζερμέν…

Με την πρόσφατη ταινία του «Nέα και όμορφη», ο Ozon σκιαγραφεί το πορτρέτο μιας έφηβης καλλονής (στο ρόλο η πρωτοεμφανιζόμενη Marin Vacth) από μια μεγαλοαστική οικογένεια που στρέφεται στην πορνεία. Όπως έχει δηλώσει σε συνεντεύξεις του, ο σκηνοθέτης: «Η ταινία έχει να κάνει με το τι σημαίνει να είσαι δεκαεπτά και να νιώθεις το σώμα σου να αλλάζει. Η εφηβεία στο σινεμά είναι πολλές φορές εξιδανικευμένη. Για μένα ήταν μια επώδυνη περίοδος μιας περίπλοκης μετάβασης και δεν νιώθω νοσταλγία για εκείνη την εποχή. Δεν ήθελα να απεικονίσω την εφηβεία απλώς ως μια συναισθηματική περίοδο. Τα σώματα μας υπόκεινται σε έντονες σωματικές αλλαγές, όμως αισθανόμαστε μουδιασμένοι. Οπότε, κάνουμε επίθεση στο σώμα μας προκειμένου να αισθανθούμε κάτι, δοκιμάζουμε τα όρια μας σωματικά. Το θέμα της πορνείας είναι το όχημα για να το φωτίσουμε αυτό, να εικονογραφήσουμε τα ερωτήματα της ταυτότητας και της σεξουαλικότητας που θέτει η εφηβεία. Η σεξουαλικότητα δεν είναι ακόμα συνδεδεμένη με το συναίσθημα.

Η Isabelle δεν εκπορνεύεται για να επιβιώσει ή να πληρώσει τα δίδακτρα της. Η ανάγκη είναι σπλαχνική. Θα μπορούσε με την ίδια ευκολία να έχει μπλέξει με τα ναρκωτικά, ή να γίνει ανορεξική, από τη στιγμή που είναι κάτι κρυφό, παράνομο, απαγορευμένο. Η εφηβεία είναι μια γόνιμη περίοδος, όπου όλα είναι δυνατά. Αυτό είναι και το συναρπαστικό της ιστορίας, αυτό αναφέρεται και στο ποίημα του Ρεμπώ «Δεν είμαστε σοβαροί όταν είμαστε δεκαεπτά». Είσαι ανοιχτός στον κόσμο, δεν σε αφορά η ηθική. Η Isabelle πειραματίζεται, ξεκινάει ένα ταξίδι, η εξόρμηση της στην πορνεία δεν είναι διαστροφή».

Ενδεικτική φιλμογραφία: «Νέα και όμορφη» (2013), «Το αγόρι στο τελευταίο θρανίο» (2012), «Potiche» (2010), «Le refuge» (2009), «Ricky» (2009), «Une rose entre nous» (μικρού μήκους), «Αngel», (2007), «Quand la peur devore l’ ame» (μικρού μήκους). «Α curtain raiser» (μικρού μήκους). «Τime to leave» (2005), «5 επί 5» (2004), «Swimming pool» (2003), «Οκτώ γυναίκες» (2002), ««Sous le sable» » (2000), «Water drops on burning rocks» (2000), «Les Amants criminels» (1999), «Χ2000», (μικρού μήκους 1998). «Scenes de lit» (μικρού μήκους 1998), «Sitcom» (1998), «See the sea» (1997), «Α summer dress» (μικρού μήκους, 1996), « «L’ home ideal» (μικρού μήκους 1996), «Jospin s’ eclaire» (ντοκιμαντέρ 1995), «Little death» (μικρού μήκους, 1995), «Truth or dare» (μικρού μήκους 1993), «Thomas reconstitute» (μικρού μήκους 1992), «Deux plus un» (μικρού μήκους 1991), «Le trou madame» (μικρού μήκους 1991), «Peau contre peau» (μικρού μήκους, 1991), «Une goutte de sang» (μικρού μήκους, 1991), «Mes parents un jour d’ ete» (μικρού μήκους 1990), «Les doigts dans le ventre» (μικρού μήκους 1988), «Photo de famille» (μικρού μήκους, 1988).

Μάνια Στάικου