Το εικαστικό μας αφιέρωμα γι αυτή την εβδομάδα κάνει ένα ταξίδι στις πιο σημαντικές συνεργασίες και φιλίες μεταξύ καλλιτεχνών και συγγραφέων στην ιστορία της τέχνης. Από τον Pablo Picasso και την Gertrude Stein, στον Roger Fry και τη Virginia Woolf.

Η δημιουργική διαδικασία ενός καλλιτέχνη συχνά μπορεί να επωφεληθεί από τη συναναστροφή με καλλιτέχνες από άλλους χώρους και παραδόσεις, αφού φέρνει τον καθένα σε επαφή με διαφορετικές αντιλήψεις και προοπτικές. Σας παρουσιάζουμε ορισμένες από τις πιο σημαντικές συνεργασίες και φιλίες μεταξύ καλλιτεχνών και συγγραφέων στην ιστορία της τέχνης.

Eugène Delacroix & Charles Baudelaire
Ο Γάλλος ποιητής και συγγραφέας Charles Baudelaire συχνά εξήρε το έργο τού μεγάλου ρομαντικού ζωγράφου Eugène Delacroix, αποκαλώντας τον «τον πιο πρωτότυπο ζωγράφο της αρχαίας και σύγχρονης εποχής». Ο Baudelaire θεωρούσε τον Delacroix έναν «λογοτεχνικό ζωγράφο» και συχνά τον συνέκρινε με τον Shakespeare. O ποιητής παρευρέθηκε στην κηδεία του ζωγράφου το 1863, σε άσχημη κατάσταση από τη σύφιλη και τον εθισμό του στο όπιο. Αργότερα, το 1864, ο Henri Fantin-Latour, στο περίφημο αφιέρωμά του στον Delacroix, συμπεριέλαβε ορισμένους από τους μεγαλύτερους θαυμαστές του, όπως τον Baudelaire, τον James Whistler και τον Édouard Manet.

Musée Rodin

Auguste Rodin & Rainer Maria Rilke
Όταν ο Rilke, νεαρός ποιητής από την Βοημία, ταξίδεψε στο Παρίσι για να συναντήσει τον Rodin το 1902, ο γλύπτης βρισκόταν στο απόγειο της δόξας του. Ο Rilke είχε προσεγγίσει τον Rodin για να γράψει ένα δοκίμιο για το έργο του, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1919. Εργάστηκε για λίγο και ως γραμματέας του Rodin. Σύμφωνα με την εισαγωγή του μελετητή τέχνης, William Tucker, στην μετάφραση του έργου του Rilke, ο ποιητής «προσέγγισε τον Rodin, όπως ο ίδιος είχε νωρίτερα (και καταστροφικά) τον Tolstoy, ως παλαιότερο καλλιτέχνη με τεράστια φήμη, το παράδειγμα του οποίου θα μπορούσε να του δώσει μια πιο σταθερή λαβή με δικό του λυρικό δώρο».

Wikimedia Commons

John Everett Millais & John Ruskin
Το συγκεκριμένο δίδυμο ξεκίνησε ως ένα από τα πιο διαβόητα ερωτικά τρίγωνα στην ιστορία της τέχνης. Η Euphemia Gray ήταν αρχικά παντρεμένη με τον John Ruskin, αλλά τον παράτησε πριν καλά καλά στεριώσει ο γάμος τους, για τον Προραφαηλίτη ζωγράφο και προστατευόμενο του Ruskin, John Everett Millais. O Ruskin ήταν μεγάλος υποστηρικτής των Προραφαηλιτών και είχε στηρίξει τον Millais στα πρώτα του καλλιτεχνικά βήματα. Ο Millais ζωγράφισε τόσο τον Ruskin όσο και την Gray, με την οποία απέκτησε αργότερα οχτώ παιδιά.

Wikimedia Commons

Roger Fry & Virginia Woolf
Το τελευταίο έργο της Woolf, πριν πεθάνει, το 1941, ήταν μια πειραματική βιογραφία για την ζωή του Roger Fry. Οι δυο ήταν μέλη της καλλιτεχνικής Ομάδας Μπλούμσμπερι, όπως και οι TS Eliot, Aldous Huxley και Bertrand Russell, μεταξύ άλλων. Ο Fry είχε συνάψει δεσμό με την αδελφή της Woolf, την επίσης καλλιτέχνιδα Vanessa Bell, της οποίας το πορτρέτο ζωγράφισε το 1916. Οι New York Times είχαν περιγράψει την βιογραφία της Woolf ως ένα «συμπαθητικό, ερευνητικό και αντικειμενικό ταξίδι στο άγνωστο». Με αμέριστη σεμνότητα, η Woolf αναφέρει τον εαυτό της ελάχιστα, με εξαίρεση σε δύο αποσπάσματα σύντομης αλληλογραφίας. Σε ένα γράμμα προς τη Woolf, ο Fry εκφράζει την απογοήτευση για τις σχέσεις του με την υψηλή κοινωνία.

Howard Greenberg Gallery/The Metropolitan Museum o

Pablo Picasso & Gertrude Stein
Η σχέση του Picasso με την Αμερικανίδας Gertrude Stein ήταν πολυεπίπεδη – αφού εκτός από χορηγός και φίλη υπήρξε και μοντέλο του καλλιτέχνη. Ξεκίνησε το πορτρέτο της όταν γνωρίστηκαν το 1905, στο τέλος της «ροζ περιόδου» του, με την Stein να ισχυρίζεται ότι είχαν πάνω από 90 συνεδρίες. Στη μεταξύ τους αλληλογραφία συμφωνούσαν ότι η απεικόνιση της Stein στο πορτρέτο ήταν «σκληρή και λιτή». Σύμφωνα με την Laurence Madeline, η οποία επιμελήθηκε μιας έκδοσης της αλληλογραφίας που αντάλλαξαν η Stein και ο Picasso, «η ριζοσπαστικοποίηση της πριμιτιβιστικής τάσης των δύο έμελλε να γίνει ο ακρογωνιαίος λίθος των έργων τους». Η Stein αναφέρεται και ως η «Κυβίστρια των Γραμμάτων».

Library of Congress/Centre Pompidou

Marcel Duchamp & André Breton
Ο υπερρεαλιστής συγγραφέας Breton ήταν για πολλά χρόνια θαυμαστής και συλλέκτης των έργων του Duchamp. Ο καλλιτέχνης μάλιστα είχε σχεδιάσει τη πόρτα της Gradiva, της παριζιάνικης γκαλερί την οποία διεύθυνε ο Breton στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Οι δυο συνεργάστηκαν περίπου 20 χρόνια αργότερα σε μια αποτυχημένη απόπειρα να καταγράψουν της ιστορία του Υπερρεαλισμού για το αμερικάνικο περιοδικό Flair. Όταν πέθανε ο Breton το 1966, ο Duchamp είχε δηλώσει ότι «για μένα, ενσάρκωνε το πιο όμορφο νεανικό όνειρο μιας στιγμής στον κόσμο».

Pollock-Krasner House and Study Center

Lee Krasner & Harold Rosenberg
Ο έμπειρος κριτικός Rosenberg και η ζωγράφος του αφηρημένου εξπρεσιονισμού Krasner εργάστηκαν μαζί σε ένα δημόσιο πρόγραμμα για καλλιτέχνες κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης των ΗΠΑ. Αν και οι δυο συχνά διαφωνούσαν στις συζητήσεις τους, παρέμειναν φίλοι για πολλά χρόνια. Μέσω του Rosenberg, η Krasner γνώρισε συγγραφείς, όπως ο Baudelaire και ο Rimbaud. Ο τελευταίος μάλιστα ήταν πηγή έμπνευσης για την ίδια και είχε γράψει το ποίημα «Une Saison en Enfer» («Μια εποχή στην κόλαση») στον τοίχο του ατελιέ της. Σε συνέντευξη που έδωσε το 1977, η Krasner εκτίμησε ότι ο Rosenberg ήταν ένας «κρυφός ζωγράφος».

Howard Greenberg Gallery/Wikimedia Commons

Jackson Pollock & Frank O’Hara
Ο Αμερικανός κριτικός τέχνης και ποιητής Frank O’Hara ξεκίνησε να δουλεύει στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης το 1955, αρχικά ως ειδικός βοηθός και αργότερα ως επιμελητής. Λόγω της θέσης του στο Μουσείο είχε εξέχοντα ρόλο στον καλλιτεχνικό κόσμο της Νέας Υόρκης. Το 1959 έγραψε την πρώτη μονογραφία πάνω στον Jackson Pollock και πριν πεθάνει το 1966 δούλευε πάνω σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση πάνω στον Pollock για το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Ο Pollock είχε επηρεάσει την ποίηση του O’Hara, μέσω της οποίας προσπαθούσε να συλλάβει την «τραγωδία της γραμμικής βίας» των έργων του ζωγράφου.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ / [email protected]