Η προσπάθεια του μουσείου ​να αναμορφώσει τον τουρισμό μετά την πανδημία.

Δεν έχουμε κρύψει την αδυναμία μας για την αρχόντισσα της Τοσκάνης. Ούτε και τα μιλούνια των τουριστών που συνήθιζαν να την επισκέπτονται κάθε χρόνο κατακλύζοντας κάθε στενοσόκακο μιας πόλης που όση τζούρα και αν πάρεις από την ομορφιά της θα θέλεις και άλλο. Και θα έχεις τα δίκια σου.

Όμως η Φλωρεντία δεν άντεχε άλλο ήδη πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας. Πολύ περισσότερο τώρα που η υγειονομική κρίση καθιστά απαγορευτικές τις απέραντες ουρές για τον Καθεδρικό Ναό (Duomo ή αλλιώς Santa Maria del Fiore) ή στο τοπικό εστιατόριο All'Antico Vinaio για «βρώμικη» λιχουδιά που σίγουρα οι ορδές των τουριστών συναγωνίζονταν σε απεραντοσύνη τις ουρές έξω από κάθε μουσείο της πόλης.

Κοινώς πρόκειται για την πόλη «πατείς με, πατώ σε», αλλά με αναγεννησιακό αεράκι. 

 Αναπολώντας με τρόμο τα πλήθη που περίμεναν υπομονετικά στην κάψα του καλοκαιριού, στις εποχές πριν την πανδημία, για να εξασφαλίσουν την είσοδό τους στην Galleria degli Uffizi ο διευθυντής της πινακοθήκης, Eike Schmidt, αναφέρει πως  για να διασχίσει την γέφυρα Ponte Vecchio, κάτι που έπρεπε να κάνει τακτικά, δεν θα μπορούσαε να το κάνει σε λιγότερο από πέντε με δέκα λεπτά, μόνο και μόνο επειδή υπήρχαν τόσοι πολλοί άνθρωποι.

«Κόσμος έτρωγε στο δρόμο αφήνοντας τα σκουπίδια του με τέτοιο ρυθμό που οι οδοκαθαριστές δεν προλάβαιναν να αδειάζουν τους κάδους αρκετά γρήγορα», σχολιάζει στους Financial Times.

«Uffizi Diffusi»: Η Φλωρεντία «εξάγει» τέχνη και τουρίστες

Το σχέδιο του Schmidt είναι να σώσει τη Φλωρεντία και παράλληλα το σχέδιό του να αποτελέσει επίσης ένα μοντέλο για άλλες μεγάλες πόλεις- κράχτες των τουριστών. Το σχέδιο βασίζεται στο project «Uffizi Diffusi», το όνομα του οποίου εμπνέεται από τον ιταλικό όρο «alberghi diffusi», ξενοδοχεία στα οποία τα δωμάτια είναι διασκορπισμένα σε διάφορα σπίτια, συνήθως σε ένα αγροτικό χωριό. Το project έτσι θέλει να αποσυμφορήσει τουριστικά την Φλωρεντία στέλνοντας έργα τέχνη από την τεράστια συλλογή του μουσείου εκτός πόλης, σε μικρότερους χώρους γύρω από την περιφέρεια της Τοσκάνης, μετατρέποντας την περιοχή σε μια γιγαντιαία γκαλερί.

Ξεκινώντας αυτό το καλοκαίρι με λίγες τοποθεσίες, το έργο αναμένεται να επεκταθεί σε έως και 100 χώρους μέχρι το 2024, με σκοπό να βγάλει τους τουρίστες έξω από τη Φλωρεντία προσελκύοντάς τους στις πολλές παραμελημένες πόλεις στις τριγύρω περιοχές της τοσκάνικης- να μας επιτρέψετε για το σχόλιο στην είδηση- πανέμορφης επαρχίας.

Το 2019, σχεδόν 4,9 εκατ. επισκέπτες έμειναν στα ξενοδοχεία της Φλωρεντίας. Σχεδόν οι μισοί από αυτούς επισκέφτηκαν το Uffizi. Αρκετοί από αυτούς έκαναν κράτηση των εισιτηρίων τους μήνες νωρίτερα. Άλλοι ήταν από αυτούς που περίμεναν υπομονετικά για ώρα στην ουρά καθώς δεν μπορούσαν να χάσουν την ευκαιρία να θαυμάσουν από κοντά έργα όπως τη «Γέννηση της Αφροδίτης» του Μποτιτσέλι, τον «Ευαγγελισμό της Θεοτόκου του Λεονάρντο ντα Βίντσι και την «Αφροδίτη του Ουρμπίνο» του Τιτσιάνο.

Καταλύτης η πανδημία

Και μετά ήρθε η πανδημία και τα σάρωσε όλα. Πρώτα πρώτα την Ιταλία την ίδια, το σύστημα υγείας της, τις αντοχές της. Και μέσα σε όλα όσα έκλεισαν και τα μουσεία, προσφέροντας αυτό τον «κενό αλλά χρήσιμο χρόνο» για σκέψη και σχέδια. Παρόλο που ο Schmidt είχε ήδη δοκιμάσει το project του με προηγούμενες εκθέσεις του Uffizi σε μικρότερες πόλεις της Τοσκάνης, η πανδημία λειτούργησε ως καταλύτης για τα σχέδιά του.

«Η πανδημία επιδείνωσε την οικονομική κατάσταση, έτσι οι άνθρωποι ήταν διατεθειμένοι να σκεφτούν σε νέες βάσεις»,  όπως εξηγεί. «Οι άνθρωποι θυμούνται επίσης την κατάσταση πριν από την πανδημία - και για αυτόν τον λόγο έχουν κίνητρο να βγάλουν την σκέψη τους έξω από τα συνηθισμένα», συνεχίζει.

Μαζί με τον πρόεδρο της περιφέρειας Eugenio Giani και μια ομάδα εμπειρογνωμόνων, ο Schmidt έχει περάσει μεγάλο μέρος του lockdown οδηγώντας στην Τοσκάνη, εντοπίζοντας τοποθεσίες. Υπάρχουν λίγα διεθνώς γνωστά ονόματα στον κατάλογο των προορισμών, αλλά το όραμά του είναι να αναγεννήσει τα μέρη που το χρειάζονται περισσότερο. Πολλοί μάλιστα από τους χώρους που θα συμμετέχουν στο πρόγραμμα απαιτούν ανακαίνιση, η οποία  χρηματοδοτείται από τις τοπικές και περιφερειακές αρχές ως μέρος του project.

Τα κτήρια που «λένε» ιστορίες

 Το Μοντελούπο Φιορεντίνο , το οποίο βρίσκεται 20 χιλιόμετρα δυτικά της Φλωρεντίας, θα αποτελέσει το κέντρο της επιχείρησης που ο Schmidt αποκαλεί «game-changer» για την πόλη.

Το κτήριο που έχει επιλεγεί είναι η παραθαλάσσια βίλα «L'Ambrogiana», μια από τις πολυάριθμες βίλες της οικογένειας των Μεδίκων της περιοχής, χτισμένη για την οικογένεια που κυριάρχησε στην Τοσκάνη από τον 15ο έως τις αρχές του 18ου αιώνα.

Ένα τεράστιο ψευδο-κάστρο, με αυθεντικές τοιχογραφίες και αναγεννησιακούς κήπους, που μέχρι πριν από τέσσερα χρόνια χρησιμοποιείτο ως ψυχιατρικό νοσοκομείο. Οι στάβλοι ήταν φυλακή υψηλής ασφάλειας. Η αποκατάσταση θα πάρει χρόνο, αλλά το πρόσωπο του Schmidt φωτίζεται καθώς μιλά για το τι «πραγματικά εκπληκτικό» θα μπορούσε να γίνει.

Η αναπαλαίωση παλαιών κτιρίων είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους του έργου, παράλληλα με την ανάπλαση των περιοχών που έχουν δει και καλύτερες μέρες, όπως για παράδειγμα το Μοντεκατίνι Τέρμε.

«Υπάρχει ήδη μια υποδομή - χιλιάδες κρεβάτια ξενοδοχείων που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για λίγο», λέει ο Schmidt. «Μόλις έχουμε έναν χώρο, νομίζω ότι θα υπάρξει μια πολύ ισχυρή ώθηση για τους τοπικούς επενδυτές να τους αποκαταστήσουν και να δημιουργήσουν ένα νέο είδος τουρισμού που συνδυάζει την ομορφιά του τοπίου, το σπα και την τέχνη», συνεχίζει εξηγώντας πώς θα αναζωογονήσει την πόλη με τις ιαματικές πηγές.

 Στο Λιβόρνο, σκοπεύουν να αντιμετωπίσουν την αστική φθορά κατεδαφίζοντας ένα κόμβο και ανακαινίζοντας ένα ερειπωμένο σπα που από τη δεκαετία του 1960. «Θα αναδημιουργήσει την αυθεντική πλατεία ανάμεσα στο σπα και το σιδηροδρομικό σταθμό - παλιές φωτογραφίες θα δείχνουν πραγματικά πόσο όμορφο ήταν», λέει.

Κάθε χώρος θα συνδυάζεται με την κατάλληλη τέχνη καθώς ο Schmidt θέλει τα κτίρια να «λένε ιστορίες». Τα ιαματικά λουτρά θα φιλοξενήσουν σύγχρονα έργα και αφήνει να υπονοηθεί πως η βίλα των Μεδίκων στο Careggi, όπου πέθανε ο Λαυρέντιος των Μεδίκων, θα διακοσμηθεί με μερικά έργα του Μποτιτσέλι.

Η ιδέα είναι να «αφηγηθούμε την ιστορία της τέχνης της Τοσκάνης. . . και να την μάθουμε κεφάλαιο ανά κεφάλαιο », εν μέρει «επαναπατρίζοντας» τα έργα, πηγαίνοντάς τα πίσω στις ρίζες τους.

Πέρυσι, μετέφερε ένα πίνακα φυσικού τοπίου του Ντα Βίντσι στο Βίντσι, για να δείξει το έργο μέσα στο φυσικό του σκηνικό. Τον Ιούλιο, θα μεταφέρει μια πρόσφατα ανακαινισμένη τοιχογραφία του Δάντη από τον Αντρέα ντελ Καστάνιο στην κοινότητα Καστάνιο ντ' Αντρέα, τη δασώδη, ορεινή γενέτειρα του καλλιτέχνη του 15ου αιώνα.

Ο Schmidt ελπίζει ότι έτσι η κοινότητα Καστάνιο ντ' Αντρέα θα κεντρίσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Παλιότερα το μέρος ήταν γνωστό στους λάτρεις της πεζοπορίας, αλλά ήταν ελάχιστα διαδομένος ως προορισμός για τους ξένους τουρίστες. Το όραμά του είναι οι τουρίστες να μένουν κοντά στους μικρότερους χώρους, με ημερήσιες εκδρομές στη Φλωρεντία. «Στη συνέχεια, θα επιστρέψουν στο σημείο που μένουν και θα μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερα, σπορ, πεζοπορία, γαστρονομικές εξορμήσεις. Υπάρχει ήδη μεγάλη γκάμα από αυτήν στην ύπαιθρο. Απλά πρέπει να συνδυαστεί με την τέχνη», εξηγεί.

«Η τέχνη φτιάχτηκε για να την δει κάποιος»

 «Η εδαφική σύνδεση είναι πραγματικά στο DNA του Uffizi», καταλήγει ο Schmidt ο οποίος είναι ο πρώτος μη Ιταλός διευθυντής του Uffizi. «Εάν ανοίξουμε το τοπίο γύρω από τη Φλωρεντία, μπορούμε να αναπτυχθούμε με βιώσιμο τρόπο», συνεχίζει «δείχνοντας» πως αυτό το μοντέλο μπορεί να λειτουργήσει και σε άλλες υπερ-τουριστικές περιοχές, όπως  η Λομβαρδία και η Απουλία.

Η πανδημία θα μπορούσε να βοηθήσει στα σχέδιά του, σχολιάζουν οι FT καθώς οι κρατήσεις για φέτος στην ιταλική ύπαιθρο έχουν αυξηθεί, ενώ οι κρατήσεις για τις πόλεις είναι πολύ διστακτικές. «Θα ήταν πολύ πιο δύσκολο αν προσπαθούσαμε να το κάνουμε πριν από δύο χρόνια», υποστηρίζει ο Schmidt. Αλλά αισθάνεται το project του πλέον σαν να έχει επείγοντα χαρακτήρα. «Μόλις τελειώσει αυτό, το ενδιαφέρον και η πίεση [στη Φλωρεντία] θα είναι ακόμη μεγαλύτερα. Πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτό τώρα - δεν μπορούμε να χάσουμε χρόνο», είπε. 

 Σύμφωνα με τον  Schmidt, ο αριθμός των επισκεπτών θα επιστρέψει στα επίπεδα πριν από την πανδημία το 2024, αλλά μέχρι τότε θα πρέπει να έχει 100 χώρους, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών τοποθεσιών κοντά σε τερματικούς σταθμούς κρουαζιέρας και αεροδρόμια.

Η αρχική σύνθεση των χώρων θα ανακοινωθεί τον επόμενο μήνα - φημολογείται ότι ένας χώρος στο νησί Έλβα θα είναι μεταξύ των πρώτων που θα ανοίξουν, για να σηματοδοτήσουν την 200ή επέτειο του θανάτου του Ναπολέοντα στις 5 Μαΐου.

Ο Schmidt αναφέρει επίσης το χωριό Ποπι (Poppi), όπου ένα μεσαιωνικό κάστρο στέφει γύρω του ένα χωριό στην κορυφή ενός λόφου, και ένα πρώην μοναστήρι στο Μοντεσπέρτολι, μεταξύ της Φλωρεντίας και του Σαν Τζιμινιάνο.

Σε κάθε μέρος, λέει, η «καλλιτεχνική αφήγηση» είναι το κλειδί. Τα έργα θα επιστραφούν στον τόπο καταγωγής τους. Οι χώροι θα συνδέονται με την τέχνη μέσα τους. Και ενώ μπορεί να μην υπάρχει Μιχαήλ Άγγελος στην κορυφή του λόφου κάθε πόλης, όπως λέει, αυτοί οι πίνακες δεν είναι πίνακες χαμηλής ποιότητας. «Απλώς δεν έχουμε χώρο για να τους δείξουμε στη γκαλερί. Το να τα μοιραστείτε με άλλες πόλεις, και μέσω αυτού, με τον κόσμο, είναι το σωστό», αναφέρει.

«Το κρασί δεν πρέπει να μένει στο κελάρι. Πρέπει να μας μεθύσει, και η τέχνη φτιάχτηκε για να την δει κάποιος», όπως τονίζει.

Επιμέλεια: Βαρδαλαχάκη Ιωάννα