Ο travel blogger Νικόλας Ραχιώτης από το travel blog lifessmallworldsbig.com ταξίδεψε μέχρι το Τσκαλτούμπο της Γεωργίας και μας παρουσιάζει εγκαταλελειμμένα σανατόρια που προκαλούν ανατριχίλα.

του Νικόλα Ραχιώτη https://lifessmallworldsbig.com 

Ο χρόνος έχει σταματήσει στο Τσκαλτούμπο, όπου η άλλοτε «ιαματική πρωτεύουσα» της Σοβιετικής Ένωσης έχει αρχίσει να καταλαμβάνεται σταδιακά από τη φύση. Αυτό είναι όμως που έχει καταστήσει σήμερα την γραφική αυτή πόλη της Γεωργίας ιδανικό προορισμό για τους λάτρεις της αστικής εξερεύνησης και του «σκοτεινού τουρισμού». Σε αυτόν τον οδηγό θα βρείτε όλες τις πληροφορίες που μπορεί να χρειαστείτε για να επισκεφθείτε τα πιο διάσημα εγκαταλελειμμένα σανατόρια του Τσκάλτουμπο.

Πού βρίσκεται το Τσκάλτουμπο;
Το Τσκάλτουμπο βρίσκεται στο Δυτικό τμήμα της Γεωργίας, στην περιοχή Ιμερέτι. Εντοπίζεται περίπου 15 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης Κουταΐσι ή, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, «την ιστορική πρωτεύουσα της Γεωργίας».

Ένα μικρό μάθημα ιστορίας
Τα πρώτα χρόνια
Οι ευεργετικές ιδιότητες των υδάτων στο Τσκάλτουμπο ήταν πιθανώς γνωστές ήδη από τον 7ο-9ο αιώνα, όπου και χρονολογούνται οι παλαιότερες ιστορικές αναφορές. Επικρατούσε η άποψη πως οι πηγές του είχαν ιατρικές και θεραπευτικές ιδιότητες, με αποτέλεσμα να προσελκύουν πολλούς ανθρώπους που αναζητούσαν ανακούφιση από διάφορες ασθένειες.

Κατά την περίοδο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας
Στον 19ο αιώνα, κατά τη διάρκεια της περιόδου της Αυτοκρατορίας της Ρωσίας, το Τσκαλτούμπο άρχισε να αποκτά φήμη ως «κέντρο» ιαματικών λουτρών. Οι αυτοκρατορικές αρχές της Ρωσίας αναγνώρισαν νωρίς τη σημασία των ιαματικών νερών και ξεκίνησαν την ανάπτυξη της περιοχής ως θεραπευτικό κέντρο. Κτίστηκαν μεγαλοπρεπή λουτρά, ξενοδοχεία και σανατόρια για να φιλοξενήσουν τους επισκέπτες που αναζητούσαν θεραπεία και χαλάρωση.

Τις Ημέρες της Σοβιετικής Ένωσης
Αναμφίβολά όμως, η Σοβιετική περίοδος ήταν αυτή στην οποία ολοκληρώθηκε η μετατροπή του Τσκαλτούμπο σε ένα παγκόσμιο κέντρο ιαματικών λουτρών. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, η πόλη είχε γίνει ο αγαπημένος προορισμός των σοβιετικών πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των αξιωματούχων της κυβέρνησης και των εργαζομένων, οι οποίοι έρχονταν για ξεκούραση και ανάρρωση. Μάλιστα, οι εργαζόμενοι πήγαιναν εκεί δωρεάν ή με γενναιόδωρη επιδότηση από την κυβέρνηση.

Fun fact: Δεν επιτρεπόταν στις οικογένειες να μείνουν στον ίδιο χώρο, καθώς η χρήση των σανατορίων είχε ως σκοπό τη θεραπεία και όχι τις διακοπές. Δεν ήταν ασυνήθιστο να στέλνονται οι ζευγάρια σε διάφορα σανατόρια!

Οι υποδομές της πόλης βελτιώθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, με την κατασκευή νέων μεγάλων σανατορίων και κέντρων ευεξίας. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τα κτίρια του Τσκαλτούμπο χρησιμοποιήθηκαν ως στρατιωτικά νοσοκομεία για τους τραυματισμένους στρατιώτες. Τα σανατόρια και τα καταλύματα ανακαινίστηκαν για να παρέχουν ιατρική φροντίδα κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης
Την περίοδο αυτή, το Τσκάλτούμπο αντιμετώπισε οικονομικές προκλήσεις και η επισκεψιμότητά του μειώθηκε κατακόρυφα. Πολλά από τα-κάποτε μεγαλοπρεπή-σανατόρια αφέθηκαν να ερειπωθούν. Τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει μεγάλο ενδιαφέρον για την ανανέωση του Τσκαλτούμπο και την ανάδειξή του ως τουριστικό προορισμό. Έχουν καταβληθεί μεγάλες προσπάθειες να αποκατασταθούν μερικά από τα ιστορικά κτίρια και να γίνει η πόλη ξανά κέντρο ευεξίας και υγείας.

Ζουν άνθρωποι στα Σανατόρια;
Κατά τη διάρκεια της εθνικής σύγκρουσης μεταξύ της Γεωργίας και της Αμπχαζίας μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, περίπου 8000 άνθρωποι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Αυτοί βρήκαν καταφύγιο στα εγκαταλειμμένα σανατόρια. Πολλοί άνθρωποι απέκτησαν τις οικογένειές τους εκεί, με τις νέες γενιές να μεγαλώνουν στο Τσκαλτούμπο. Οι οικογένειες εξακολουθούν να ζουν εκεί, σε φρικτές συνθήκες διαβίωσης και σε απόλυτη φτώχεια. Όταν ανακοινώθηκαν τα σχέδια αναζωογόνησης του Τσκαλτούμπο, υπήρξε η υπόσχεση ότι οι οικογένειες που ζούσαν εκεί θα μετακόμιζαν σε νέα (και καλύτερα) σπίτια. Παρ' όλο που αυτό επιτεύχθηκε εν μέρει, πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να θεωρούν τα σανατόρια το σπίτι τους. Μάλιστα, αυτό συμβαίνει ακόμα και στα κτίρια που πουλήθηκαν σε επενδυτές και ανακαινίστηκαν.

Είναι ασφαλές να επισκεφθείτε το Τσκαλτούμπο;
Γενικά, το Τσκαλτούμπο είναι ένα ασφαλές μέρος για επίσκεψη. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να είστε προσεκτικοί. Όπως ίσως ξέρετε, τα σανατόρια είναι εγκαταλελειμμένα εδώ και δεκαετίες. Πολλά από αυτά δεν είναι πλέον σταθερές κατασκευές και υπάρχει ο κίνδυνος τραυματισμού. Επιπλέον, μερικά κτίρια έχουν αγοραστεί από επενδυτές. Αυτά δεν είναι πάντα φυλαγμένα από φρουρό ή φράχτη και πιθανώς να μπορείτε να μπείτε μέσα. Ωστόσο, αυτό μπορεί να θεωρηθεί παράβαση ιδιωτικού χώρου και να σας φέρει σε περιπέτειες. Θυμηθείτε, πάντα εισέρχεστε στα κτίρια με δική σας ευθύνη. Είναι σημαντικό να εξετάζετε πάντα ένα κτίριο ή ένα δωμάτιο πριν μπείτε μέσα. Επίσης, οι άνθρωποι που ζουν εκεί ενδέχεται να μην είναι πάντα φιλόξενοι στους ξένους που μπαίνουν στα κτίρια που ζουν, οπότε προσπαθήστε να σεβαστείτε τον χώρο τους. Μην ξεχάσετε να φέρετε σκληρά παπούτσια μαζί σας, καθώς μπορεί να υπάρχουν σπασμένα γυαλιά και άλλα αντικείμενα σκορπισμένα γύρω σας.

Πώς να φτάσετε στο Τσκαλτούμπο
Υποθέτοντας ότι ξεκινάτε το ταξίδι σας προς το Τσκαλτούμπο από την Κουταΐσι, υπάρχουν μερικές επιλογές μεταφοράς για εσάς:

Με Marshrutka
Μπορείτε να πάρετε μια marshrutka (τοπικό λεωφορείο) από τον κεντρικό σταθμό του Κουταΐσι. Η διαδρομή διαρκεί συνήθως περίπου 30 λεπτά. Βεβαιωθείτε πάντα να ελέγξετε το πρόγραμμα αναχώρησης και τις τιμές απευθείας στον σταθμό. Η πρώτη επιλογή marshrutka που είναι διαθέσιμη είναι το νούμερο 30, που αναχωρεί από την «Κόκκινη Γέφυρα» κάθε 15 λεπτά (8:00-19:00). Εναλλακτικά, μπορείτε να πάρετε την marshrutka νούμερο 34, που αναχωρεί από τον κεντρικό σταθμό του Κουταΐσι κάθε ώρα (9:00-18:00).

Με ταξί
Για εμένα, το ταξί είναι το πιο βολικό μέσο για να μεταφερθείτε από το Κουταΐσι στο Τσκαλτούμπο. Σας προτείνω να χρησιμοποιήσετε την εφαρμογή Bolt, καθώς η τιμή της διαδρομής θα είναι πάντα σταθερή και δεν θα απαιτηθούν διαπραγματεύσεις. Η διαδρομή διαρκεί περίπου 20 λεπτά και θα σας κοστίσει περίπου 15 GEL. Ωστόσο, το Bolt ενδέχεται να είναι δύσκολο να χρησιμοποιηθεί για την επιστροφή, καθώς μερικοί μόνο ταξιτζήδες χρησιμοποιούν την εφαρμογή στο Τσκαλτούμπο. Αν πάρετε ένα κανονικό ταξί, βεβαιωθείτε να διαπραγματευτείτε την τιμή εκ των προτέρων.

Με το αυτοκίνητο
Αν έχετε δικό σας αυτοκίνητο, τα πράγματα γίνονται πολύ πιο εύκολα. Οι δύο πόλεις απέχουν περίπου 20 χιλιόμετρα, και ο δρόμος είναι εξαιρετικός.

Ποια Σανατόρια δεν πρέπει να χάσετε στο Τσκάλτουμπο
Το Τσκαλτούμπο αποτελείται από 22 σανατόρια. Ωστόσο, δεν είναι όλα επισκέψιμα. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, μερικά από αυτά έχουν αγοραστεί από επενδυτές και προστατεύονται από φύλακα ή φράχτη, οπότε η είσοδος μπορεί να είναι αδύνατη. Παρακάτω, θα βρείτε τα Σανατόρια που δεν πρέπει να χάσετε!

Σανατόριο Ιμερέτι
Το Σαvατόριο Ιμερέτι κατασκευάστηκε το 1963. Το στυλ του χαρακτηρίζεται ως αυτοκρατορικό σταλινικό. Μάλιστα, στην ακμή του μπορούσε να φιλοξενήσει περισσότερους από 300 ανθρώπους! Το Σανατόριο πρόσφατα αγοράστηκε από επενδυτές με σκοπό την ανακαίνιση και τη μετατροπή του σε ξενοδοχείο, ενώ απέξω έχει τοποθετηθεί φρουρός. Ωστόσο, ήταν αρκετά ευγενικός για να μας αφήσει να εισέλθουμε. Πριν το κάνει ωστόσο, χρησιμοποίησε το Google Translate για να μας πει κάτι ανατριχιαστικό. «Το να δείτε τις συνθήκες που ζουν αυτοί οι άνθρωποι θα σας ραγίσει την καρδιά». Δεν θα μπορούσε να έχει περισσότερο δίκιο. Οι οικογένειες που ζουν εκεί δεν έχουν ακόμα μεταφερθεί, ενώ το κτίριο βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση. Το Σανατόριο έχει μια μυστηριώδη αύρα γύρω του και η θέα των κατοίκων παρέχει πολλή τροφή για σκέψη. Συνιστώ να ζητήσετε άδεια από τον φρουρό πριν εισέλθετε για να αποφύγετε περιττά μπλεξίματα. Πραγματικά αξίζει τον κόπο να το δοκιμάσετε.

Σανατόριο Μεταλούργι
Το Σαvατόριο Μεταλούργι αποτελεί ένα ακόμα εξαιρετικό παράδειγμα της σταλινικής αρχιτεκτονικής. Κατασκευάστηκε για να φιλοξενεί τους εργάτες των γειτονικών μεταλλωρυχείων, καθώς η δουλειά τους απαιτούσε πολύ χρόνο ανάπαυσης. Παρά το γεγονός πως ορισμένα τμήματα του κτηρίου βρίσκονται σε κακή κατάσταση, αυτό παραμένει κατοικημένο. Υπάρχουν πολλά δωμάτια να εξερευνήσετε και πράγματα να δείτε. Το αγαπημένο μου σημείο ήταν με διαφορά ο πολυέλαιος στον τελευταίο όροφο. Πρόκειται για το αγαπημένο μου από όλα τα σανατόρια στο Τσκάλτουμπο. Θα μπορούσα να περάσω εύκολα ώρες μέσα, προσπαθώντας να εξερευνήσω κάθε γωνιά και να κάνω εικόνα το πώς μπορεί να ήταν παλιότερα.

Υπάρχει μια τρελή κυρία στο Μεταλούργι;
Μπορεί να έχετε δει την ιστορία στο διαδίκτυο για μια «τρελή κυρία» που απαιτεί χρήματα για να σας αφήσει να μπείτε μέσα στο κτίριο. Αυτό είναι εν μέρει αλήθεια. Πράγματι, υπάρχει μια ηλικιωμένη κυρία που ζητά 5 GEL ανά άτομο για την είσοδο και μια «ξενάγηση» (όχι με την έννοια που φαντάζεστε). Έχει υπάρξει μια μικρή αντίδραση στο διαδίκτυο εξαιτίας αυτού, με πολλούς ανθρώπους να καλούν να μην επισκεφτείτε το Μεταλούργι. Ενώ μπορώ να κατανοήσω το επιχείρημα, διαφωνώ με αυτό. Οι άνθρωποι που ζουν στο Σανατόριο είναι πρόσφυγες που ζουν σε συνθήκες απελπιστικής φτώχειας. Πιστεύω ότι τα 5 GEL, που είναι λιγότερα από 2 ευρώ, δεν είναι αποτρεπτικό ποσό και θα συμβάλει αναμφίβολα στη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να μοιραστώ μια προσωπική ιστορία. Την ημέρα της επίσκεψής μας άρχισε να βρέχει πολύ και δεν μπορούσαμε να βρούμε κάποιο στέγαστρο. Ξαφνικά, ακούσαμε μια φωνή από το Σανατόριο. Ήταν εκείνη η κυρία που μας προσκάλεσε στο διαμέρισμά της. Μας υποδέχτηκε με θερμότητα, μας προετοίμασε καφέ και μας κάλεσε να μείνουμε μέχρι να σταματήσει η βροχή, διασφαλίζοντας ότι θα ήμασταν στεγνοί και έτοιμοι να συνεχίσουμε. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν αυτοί οι άνθρωποι, θα σας αντιμετωπίζουν πάντα με καλοσύνη. Θεωρείτε ακόμα πως 5 GEL (που και πάλι, θα βελτιώσουν τις ζωές τους) είναι υπερβολικό ποσό;

Σανατόριο Μεδέα
Το Μεδέα είναι ένα από τα πιο διάσημα σανατόρια στο Τσκάλτουμπο, πρέπει δε να βρίσκεται οπωσδήποτε στην κορυφή της λίστας σας. Είναι περίπου 15 λεπτά απόσταση με τα πόδια από το Μεταλλούργι. Κατασκευάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '60, επίσης σε σταλινικό στιλ. Το σανατόριο ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική του, που περιλαμβάνει εντυπωσιακούς κίονες, σχεδιασμένους έτσι ώστε να ανακλούν το αρχιτεκτονικό ύφος της εποχής. Το διάδρομος με τους κίονες ήταν σίγουρα ο αγαπημένος μου. Μάλιστα, αυτό το μέρος είναι τόσο όμορφο που ένα νεόνυμφο ζευγάρι βρέθηκε εκεί για να βγάλει τις φωτογραφίες του γάμου τους. Το Μεδέα διαθέτει πολλούς ορόφους και δωμάτια μπορείτε να εξερευνήσετε. Ορισμένες οικογένειες εξακολουθούν να ζουν στο σανατόριο, οπότε εξερευνήστε ελεύθερα, αλλά πάντα προσεκτικά.

Το Τσκαλτούμπο Spa Resort
Το Tσκαλτούμπο Spa Resort είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση. Από την μια, αποτελεί ένα από τα σανατόρια που αγοράστηκαν από επενδυτές και μετατράπηκε σε ξενοδοχείο. Ωστόσο, ανακαινίστηκε μόνο εν μέρει, με το άλλο μέρος να λειτουργεί τώρα ως μουσείο. Το ξενοδοχείο πραγματοποιεί περιηγήσεις κατόπιν αιτήματος (με τιμή 25 GEL ανά άτομο από τον Αύγουστο του 2023). Μπορείτε να πάτε στην ρεσεψιόν ανά πάσα στιγμή και να τους ζητήσετε να σας κάνουν την ξενάγηση. Αν δεν σας κατανοήσουν πλήρως, πείτε τους ότι θέλετε να επισκεφθείτε το μουσείο. Αλλά τι υπάρχει να δείτε εκεί; Η περιήγηση ξεκινά από ένα εξαιρετικά διατηρημένο και εντυπωσιακό αμφιθέατρο. Στην συνέχεια, μεταφέρεστε σε ένα πρώην σοβιετικό καφέ, που τώρα εκθέτει χάρτες, βιβλία και παλιές σοβιετικές μηχανές. Προσωπικά βρήκα το συγκεκριμένο πολύ ενδιαφέρον. Αμέσως μετά, θα επισκεφτείτε το προσωπικό γραφείο του Ιωσήφ Στάλιν. Ο ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης επισκέφτηκε το Τσκαλτούμπο αρκετές φορές. Μάλιστα, διάφοροι χώροι ήταν ειδικά διαμορφωμένοι για την αποκλειστική χρήση του. Μέσα στο κτίριο, θα έχετε την ευκαιρία να δείτε το γραφείο του, το υπνοδωμάτιο και το μπάνιο του, μια υπενθύμιση ότι πριν από λίγο καιρό ένας από τους πιο ισχυρούς ανθρώπους της ιστορίας βρισκόταν εκεί. Τέλος, θα βρείτε τον εαυτό σας στους κήπους και θα δείτε ένα φυτό που φύτεψε ο Γιούρι Γκαγκάριν, ο πρώτος άνθρωπος που βρέθηκε ποτέ στο διάστημα. Ενώ η περιήγηση μπορεί να είναι λίγο ακριβή από ό,τι θα περίμενε κανείς και ο ξεναγός ενδέχεται να μην παρέχει μεγάλη ποσότητα πληροφοριών, πιστεύω παρόλα αυτά ότι αξίζει, ειδικά αν ενδιαφέρεστε για τη σοβιετική ιστορία.

Λουτρό Νο6
Το περίφημο «Λουτρό του Στάλιν» είναι ένα από τα λίγα που εξακολουθούν να λειτουργούν, αν και μετονομάστηκε σε «Πηγή 6» μετά τις ανακαινίσεις. Αν θέλετε να συνδυάσετε την ημέρα σας με μια επίσκεψη σε σπά, δεν θα μπορούσατε να βρείτε καλύτερο μέρος! Το πραγματικό αξιοθέατο εδώ είναι το «Λουτρό του Στάλιν», μία πισίνα αποκλειστικά σχεδιασμένη για τον ίδιο. Δεν χρησιμοποιείται πλέον ως πισίνα, αλλά λειτουργεί ως ένα μικρό μουσείο. Το λουτρό είναι σε καλή κατάσταση και, για να είμαι ειλικρινής, με εντυπωσίασε αρκετά ο σχεδιασμός και τα μωσαϊκά του. Συνιστώ ανεπιφύλακτα να το επισκεφτείτε.

Λουτρό N8
Το συγκεκριμένο λουτρό αποτέλεσε και τον τελικό προορισμό του ταξιδιού μας. Το λουτρό έχει ένα σχήμα που θυμίζει UFO, αλλά πλέον βρίσκεται εγκαταλελειμμένο. Δεν υπάρχουν φύλακας ή περίφραξη. Ακριβώς έξω, θα βρείτε ένα πινακίδα που αναφέρει: «Απαγορεύεται η είσοδος, απειλή για τη ζωή». Πράγματι, το λουτρό βρίσκεται σε τραγική κατάσταση. Σπασμένα μπουκάλια και τμήματα του τοίχου είναι διασκορπισμένα παντού. Μπορεί να μην είναι το ασφαλέστερο μέρος για εξερεύνηση, αλλά η αλήθεια είναι πως ρίξαμε μια γρήγορη ματιά μέσα. Η ασφάλεια πρέπει πάντα να είναι η πρώτη σας προτεραιότητα. Παρά το γεγονός ότι το κτίριο έχει έναν εξαιρετικό σχεδιασμό και μία μοναδική ατμόσφαιρα, δεν είμαι σίγουρος αν αξίζει τον κίνδυνο να περάσετε περισσότερα από λίγα λεπτά εκεί μέσα.

Κάποιες τελευταίες σκέψεις
Το Τσκαλτούμπο αποτελεί τρανή απόδειξη τόσο της πλούσιας ιστορίας της Γεωργίας όσο και της δύναμης της φύσης να παίρνει πίσω με βάναυσο τρόπο αυτό που της ανήκει. Η εξερεύνηση των εγκαταλελειμμένων Σανατορίων μου προκάλεσε συναισθήματα που δεν είμαι βέβαιος αν τα είχα νιώσει ξανά στο παρελθόν. Μολονότι ήταν μια φοβερή εμπειρία, σκεφτόμουν πολύ τους ανθρώπους που ζουν ακόμη σε απάνθρωπες συνθήκες εκεί. Είναι μια γροθιά στο στομάχι, αλλά μια εμπειρία που αξίζει να ζήσετε. Τελικά, ας αφιερώσουμε ένα λεπτό προκειμένου να εκτιμήσουμε την τύχη του να απολαμβάνουμε έναν αξιοπρεπή τρόπο ζωής.