Ταξιδεύουμε σε έναν από τους πιο σημαντικούς υγροτόπους της Μεσογείου, κρυμμένο στο νοτιοδυτικό άκρο της Πελοποννήσου, ακριβώς δίπλα στην Πύλο.

Δίπλα στη Βοϊδοκοιλιά και την Πύλο, δύο μέρη πολύ δημοφιλή την καλοκαιρινή περίοδο, η Γιάλοβα και το οικοσύστημά της αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αξιοθέατα τόσο της περιοχής, όσο και ολόκληρης της Πελοποννήσου. Αποτελεί, μάλιστα, προστατευόμενη περιοχή μεγάλου φυσικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ενταγμένη στο Natura 2000, και καλύπτει μια έκταση περίπου 6.000 στρεμμάτων, κατακτώντας τη θέση της ως ένας από τους πιο πολύτιμους υγροτόπους της Ελλάδας.

Τα νερά της είναι υφάλμυρα, το βάθος τους είναι ρηχό και συνήθως δεν ξεπερνά ένα μέτρο και στην περιοχή της αναπτύσσονται δεκάδες μικροί βιότοποι όπως αμμοθίνες με αρμυρίκια, δασάκια από κέδρους και αρμυρίκια, υδάτινα κανάλια, μικροί καλαμιώνες, θαμνώδεις εκτάσεις. Ως ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της χώρας, φιλοξενεί πάνω από 270 είδη πουλιών που περνούν, φωλιάζουν ή ξεκουράζονται εδώ. Η μεγάλη έκπληξη είναι φυσικά ο αφρικανικός χαμαιλέοντας, ένα είδος που ζει σε ελάχιστα σημεία της Ευρώπης και δεν είναι εύκολο να τον δείτε, καθώς κρύβεται μέσα στη βλάστηση και κινείται αργά, σχεδόν τελετουργικά. Μόνο και μόνο η ύπαρξή του, όμως, δίνει στην περιοχή έναν χαρακτήρα σπάνιο, σχεδόν μυθικό.

Γύρω της, η περιοχή είναι γεμάτη ιστορία. Πάνω από τον ορίζοντα υψώνεται το Νιόκαστρο της Πύλου, το κάστρο που προστάτευε τον κόλπο και γύρω από το οποίο, το 1827, ο συνδυασμένος στόλος Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας επιτέθηκε στον τουρκο-αιγυπτιακό στόλο στη Ναυμαχία του Ναβαρίνου, γεγονός που συνέβαλε καθοριστικά στην πορεία προς την ελληνική ανεξαρτησία. Λίγο πιο πέρα, το Παλάτι του Νέστορα, ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μυκηναϊκά ανάκτορα, περιμένει να αφηγηθεί ιστορίες χιλιάδων ετών από την εποχή των μυκηναϊκών βασιλείων. Συνεχίζοντας βόρεια, η Μεθώνη με το διάσημο μπούρτζι της και η Κορώνη με το ενετικό κάστρο της δημιουργούν ένα γεωγραφικό «τρίγωνο ομορφιάς» που λίγες περιοχές στην Ελλάδα μπορούν να συναγωνιστούν, συνδυάζοντας ιστορικό βάθος και φυσική ομορφιά σε μια μοναδική εμπειρία για τον επισκέπτη.

Διαδρομές που μας βάζουν μέσα στο τοπίο
Το μονοπάτι που ακολουθεί τη λιμνοθάλασσα προς τη Βοϊδοκοιλιά είναι η πιο άμεση εμπειρία της περιοχής. Δεν έχει δυσκολία ούτε τεχνητές εντυπώσεις, είναι απλό, φυσικό, άμεσο. Περπατάτε δίπλα στο νερό, ακούτε την κίνηση των πουλιών και βλέπετε το τοπίο να αλλάζει όσο πλησιάζετε στη διάσημη παραλία. Στο τέλος, η καμπύλη της Βοϊδοκοιλιάς ανοίγει σαν φυσικό αμφιθέατρο, αλλά το πραγματικό δώρο είναι αυτή η ήρεμη πορεία μέσα από τον υγρότοπο.

Ιστορία και επιβίωση του υγροτόπου
Η Γιάλοβα δεν είναι παρθένα, έχει ιστορία, έχει ανθρώπινη παρουσία, έχει στρώματα ζωής. Κάποτε ήταν τόπος καλλιεργειών, βοσκής, εμπορίου και μέσα στα χρόνια πέρασε πόλεμο, μετακινήσεις, αλλαγές. Αυτό το παρελθόν το βλέπουμε σήμερα μόνο σε μικρές λεπτομέρειες: ένα πέτρινο ίχνος, έναν ξεχασμένο δρόμο, έναν οικισμό που στέκει ήσυχα στην άκρη του υγρότοπου. Παράλληλα, η λιμνοθάλασσα είχε κινδυνεύσει πρόσφατα από οικολογική καταστροφή, καθώς υπήρχε σχέδιο για την αποξήρανσή της, κυρίως για τη δημιουργία καλλιεργήσιμης γης και την απομάκρυνση εντόμων που παρεπιδημούν σε ελώδεις περιοχές. Ο κίνδυνος αυτός όμως έχει αποσοβηθεί, καθώς σήμερα αναγνωρίζεται η σημασία της ως τμήμα ενός σημαντικού οικοσυστήματος, η διατάραξη του οποίου θα αλλοίωνε συνολικά τη μορφή της περιοχής.

Η δύναμη της Γιάλοβας βρίσκεται στην ισορροπία της. Δεν είναι τουριστικό αξιοθέατο τύπου που μπορεί να αποτυπωθεί σε μια φωτογραφία για τα social media. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός που λειτουργεί με ρυθμό δικό του και απαιτεί σεβασμό και μια από τις τελευταίες γωνιές της χώρας όπου η φύση εξακολουθεί να μιλάει πιο δυνατά από τον άνθρωπο. Κι αυτό, το 2025, είναι πολυτέλεια ανεκτίμητη.