Αναπνοή βουνού, γεύση παράδοσης στην Πελοπόννησο: Εδώ το αδύνατο είναι μόνο η αρχή -Μέρος 1ο

notia-zireia
ΤΡΙΤΗ, 23 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2025

Κάθε γωνιά της Πελοποννήσου κρύβει μια ιστορία, έναν θησαυρό, μια ευκαιρία για κάτι καινούριο. Εδώ το αδύνατο γίνεται δυνατό, και κάθε επίσκεψη είναι μια ευκαιρία για ανανέωση, είτε πρόκειται για ένα Σαββατοκύριακο, είτε για τις διακοπές των Χριστουγέννων.

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η ιστορία αυτού του τόπου είναι γεμάτη στιγμές όπου το αδύνατο αποτέλεσε την αφετηρία για κάτι μεγαλύτερο. Αυτή είναι η αόρατη κλωστή που ενώνει τους ανθρώπους, τις πόλεις, τα τοπία και όλα όσα προσφέρει. Σε αυτό το διμερές οδοιπορικό, εξερευνούμε τους ορεινούς προορισμούς της Πελοποννήσου, δίνοντας συγκεκριμένες ιδέες για αποδράσεις την εορταστική περίοδο ή τον χειμώνα ευρύτερα. Από μονοπάτια με παγωμένες λίμνες μέχρι χωριά με τζάκια που καίνε και τοπικά εδέσματα, ετοιμαστείτε για εμπειρίες που θα σας αναζωογονήσουν.

Μέρος 1: Ορεινή Κορινθία – Βουνά, λίμνες και χειμερινές περιπέτειες

Η Ορεινή Κορινθία είναι ένας μαγικός τόπος όλες τις εποχές του χρόνου, με τη Μεγάλη και τη Μικρή Ζήρεια να ξεχωρίζουν για τα μονοπάτια τους, το εξαιρετικό οικοσύστημα, το χιονοδρομικό κέντρο, τα καταφύγια, το σπήλαιο του Ερμή και το οροπέδιο της Σκαφιδιάς, όπου μπορείτε να πετύχετε και τα περίφημα ημιάγρια άλογα.

Στη Μεγάλη Ζήρεια, στα 1.480 μ. υψόμετρο, εμφανίζεται κατά καιρούς η ρηχή λίμνη (πόλγη) Δασίου, ανάλογα με τις χιονοπτώσεις ή τις βροχοπτώσεις – όταν παγώνει, αντανακλά σαν καθρέφτης το ωραίο τοπίο που την περιβάλλει, ιδανική για χριστουγεννιάτικες φωτογραφίες ή στοχαστικές βόλτες. Από τη Γκούρα, ανεβείτε στο οροπέδιο της Σκαφιδιάς (1.400 μ.), το οποίο την άνοιξη είναι γεμάτο αγριολούλουδα, αλλά τον χειμώνα θα δείτε τους βοσκούς από τον Φενεό που φέρνουν εκεί τα κοπάδια τους – και αν είστε τυχεροί, τα ημιάγρια άλογα να απολαμβάνουν την ελευθερία τους. Το χιονοδρομικό κέντρο Ζήρειας, σε υψόμετρο 1.550 μ. με εξαιρετική θέα προς τη Ζήρεια, λειτουργεί από το 2007 και είναι ένα από τα νεότερα στην Ελλάδα, ιδανικό για αρχάριους και οικογένειες με παιδιά. Διαθέτει πίστα αρχαρίων με συρόμενο αναβατήρα (baby lift) συνολικού μήκους 150 μ. και μια δεύτερη πίστα κλιμακωτών διαβαθμίσεων με συρόμενο αναβατήρα μήκους 400 μ., ενώ υπάρχουν εκπαιδευτές και μπορείτε να νοικιάσετε εξοπλισμό σκι και snowboard – τέλειο για εορταστικές δραστηριότητες με τα παιδιά.

Στα Τρίκαλα Κορινθίας, κτισμένα στις πλαγιές της Ζήρειας σε υψόμετρο από 900-1.100 μ., χαρακτηρίζονται διαχρονικά από τον αριθμό 3: σύμφωνα με σύγγραμμα του 1716 του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Χρύσανθου Νοταρά, πήραν το όνομά τους από τα τρία καλά που διαθέτουν – την πληθώρα των νερών, τα αμπέλια που βγάζουν το κρασί τους και τον υγιεινό αέρα. Τρεις είναι και οι συνοικίες: τα Άνω, τα Μεσαία και τα Κάτω Τρίκαλα, όλες κτισμένες μέσα σε έλατα, πλατάνια, πεύκα, με πηγές και βρύσες, πετρόκτιστες πλατείες και μοναδική θέα στα γύρω βουνά και στη θάλασσα. Περπατώντας στο μονοπάτι που ονομάζουν «Αρχαίο Μύσσαιον», μπορείτε να πάτε από τα Μεσαία στα Άνω Τρίκαλα (45 λεπτά), μια εύκολη χειμερινή διαδρομή για να απολαύσετε τη φύση. Ο δρόμος για την Καρυά, που είναι κτισμένη σε υψόμετρο 1.300 μ., ξεκινάει από τη Μεσαία συνοικία των Τρικάλων – μετά από μια όμορφη και σύντομη διαδρομή, θα φτάσετε στο χωριό που έχει προνομιακή θέα στη Ζήρεια και τη γύρω περιοχή, με ιστορικό μνημείο τη βυζαντινή εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που θεωρείται ότι κτίστηκε τον 13ο αι. Ένα ακόμη παραδοσιακό χωριό της περιοχής είναι το Μάννα, από όπου ξεκινάει και μονοπάτι προς τη Μεγάλη Ζήρεια – ιδανικό για χριστουγεννιάτικη πεζοπορία με ζεστό κρασί μετά.

Η Γκούρα Κορινθίας, το ωραίο χωριό κτισμένο σε υψόμετρο 945 μ. στις πλαγιές της Ζήρειας με θέα στο οροπέδιο του Φενεού, είναι επίκεντρο της περιοχής με ξενώνες, καφενεία και ταβέρνες, αφετηρία για εξορμήσεις σε κοντινά αξιοθέατα όπως η λίμνη Δόξα, η Παναγία του Βράχου, η Στυμφαλία και το Μουσείο Περιβάλλοντος, η μονή Ζαρακά, η Ζήρεια. Τις καθημερινές η ζωή εδώ κυλάει με ήρεμους ρυθμούς, ενώ τα Σαββατοκύριακα και στις γιορτές οι επισκέπτες κατακλύζουν το χωριό απολαμβάνοντας το καλό φαγητό και τη διαμονή στους ξενώνες και τα ξενοδοχεία μέσα και γύρω από τον οικισμό. Φεύγοντας, θα πάρουν μαζί τους από τα παντοπωλεία παραδοσιακά προϊόντα του Φενεού όπως φασόλια και φάβα, μαζί με χειροποίητα ζυμαρικά, φρέσκα κρέατα και τυροκομικά – ιδανικά για χριστουγεννιάτικα δώρα ή γιορτινά γεύματα.

Μέρος 2: Γορτυνία – Το Μαίναλο και τα ιστορικά χωριά

Το Μαίναλο, το βουνό του θεού Πάνα και της Ελληνικής Επανάστασης, είναι το σπουδαιότερο βουνό της Αρκαδίας – μικρό σε υψόμετρο αλλά από τα πιο εκτεταμένα ορεινά συγκροτήματα της Ελλάδας, με χαρακτηριστικές συνεχείς εναλλαγές από κορυφές και χαράδρες, εκατοντάδες ορεινούς λειμώνες και οροπέδια. Περισσότερες από 50 κορυφές του ορεινού όγκου υπερβαίνουν σε ύψος τα 1.500 μ., όπως η Οστρακίνα (1.982 μ.), το Σφενδάμι (1.882 μ.), η Τζελάτη (1.870 μ.) και ο Αϊντίνης (1.849 μ.), ενώ το φυσικό ανάγλυφο συμπληρώνεται από αρκετές πηγές, ιδιαίτερα στη δυτική πλευρά. Το Μαίναλο στολίζουν παραδοσιακοί οικισμοί, αρχαιολογικοί χώροι, μεσαιωνικά κάστρα, ναοί, μοναστήρια, πέτρινα γεφύρια, νερόμυλοι, λιθόστρωτα και μονοπάτια. Τα πιο ορεινά χωριά είναι τα Μαγούλιανα (1.365 μ.) και η Αλωνίσταινα (1.220 μ.), ενώ εδώ βρίσκονται μερικά από τα ομορφότερα και πιο ιστορικά χωριά, με πιο δημοφιλή τη Δημητσάνα, τη Βυτίνα και τη Στεμνίτσα.

Στα δυτικά του Μαίναλου πηγάζει και ρέει ο ποταμός Λούσιος, δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό φαράγγι. Ένα σύντομο και δημοφιλές μονοπάτι στον Λούσιο είναι αυτό που συνδέει τις μονές Προδρόμου-Φιλοσόφου (45‘ - 1 ώρα): μπορείτε να ξεκινήσετε από τη μονή Προδρόμου, κατηφορίζοντας μέσα σε μια απίστευτα πλούσια φύση, με τον ήχο του νερού να σας συνοδεύει όλη την ώρα – όταν φτάσετε στο ποτάμι και αντικρίσετε το τοπίο γύρω σας θα νιώσετε ευλογημένοι, περάστε τη γέφυρα και συνεχίστε στην αντίθετη πλευρά της χαράδρας για να δείτε αρχικά το εντυπωσιακό μνημείο της Παλαιάς μονής Φιλοσόφου και στη συνέχεια τη Νέα μονή. Πολύ ωραίο είναι και το μονοπάτι που ενώνει τη Στεμνίτσα με την αρχαία Γόρτυνα, περνώντας από τη μονή Προδρόμου – μετά από το μοναστήρι, το περπάτημα γίνεται στη δυτική όχθη του ποταμού.

Η Στεμνίτσα, στους πρόποδες του όρους Κλεινίτσα ανάμεσα σε 4 ρεματιές, είναι ένα από τα ωραιότερα παραδοσιακά χωριά της Πελοποννήσου, με σπίτια κτισμένα από τους περίφημους Λαγκαδινούς μαστόρους. Στη Στεμνίτσα περπατάς και αναπνέεις βαθιά, σε υψόμετρο 1.100 μ., περιβάλλεσαι από πλούσια δάση από έλατα, πλατάνια, καρυδιές, καστανιές, με τον βουνίσιο αέρα να αναμιγνύεται με την ευωδία του ξύλου από τα μεγάλα τζάκια που καίνε παντού, και τις φωνές των ανθρώπων που ζωντανεύουν τα καλντερίμια. Στο διάβα σου συναντάς ωραίους πέτρινους ξενώνες, εκκλησίες, εντυπωσιακά σπίτια και κεφαλόβρυσα, ενώ υπάρχουν ταβέρνες, καφενεία, καφέ-μπαρ, ζαχαροπλαστεία, καταστήματα που πουλούν χειροποίητα κοσμήματα και παραδοσιακά προϊόντα. Οι Στεμνιτσιώτες διέπρεψαν στην τέχνη της αργυροχρυσοχοΐας, πουλώντας τα κοσμήματά τους ταξιδεύοντας σε «σινάφια» στα τουρκοκρατούμενα Βαλκάνια, αλλά και ακόμη μακρύτερα, ως τη Ρωσία και την Ιταλία – δείγμα της μεγάλης και αδιάλειπτης παράδοσης του χωριού είναι η λειτουργία της Σχολής Αργυροχρυσοχοΐας από τη δεκαετία του 1970. Για Χριστούγεννα, δοκιμάστε αγριογούρουνο σε ταβέρνα και μείνετε σε ξενώνα με θέα.

Η Δημητσάνα, χαρακτηρισμένη από το 1978 ως Παραδοσιακός Οικισμός, απλώνεται αμφιθεατρικά κτισμένη στις κατάφυτες πλαγιές του Μαίναλου, στη θέση της αρχαίας πόλης Τεύθις που άκμασε στην κλασική και την ελληνιστική εποχή – ερείπια των τειχών της διακρίνονται ακόμη σε κάποια στενοσόκακα. Χάρη στον Λούσιο που κυλάει κάτω από το χωριό, τον 19ο αι. στη Δημητσάνα δημιουργήθηκαν πρωτοβιομηχανικές εγκαταστάσεις και βιοτεχνίες που λειτουργούσαν με την κινητήρια δύναμη του νερού: αλευρόμυλοι, βυρσοδεψεία, νεροπρίονα, νεροτριβές, ο μπαρουτόμυλος κ.α. Παραδοσιακές εγκαταστάσεις και υδροκίνητους μηχανισμούς θα δείτε στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης: μοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα, έχει δημιουργηθεί από το Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς και προσελκύει πολλούς επισκέπτες όλο το χρόνο. Στο χωριό λειτουργούν πολλοί και καλοί ξενώνες σε πολύ καλά διατηρημένα κτίρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, ενώ υπάρχουν ταβέρνες, καφέ και καταστήματα για να αγοράσετε σουβενίρ και τοπικά προϊόντα. Το κεντρικό στενό του οικισμού είναι η Λαμπαρδοπούλου, και στις ταβέρνες σερβίρουν πολλά κρεατικά (όπως προβατίνα, αγριογούρουνο, κόκορα κοκκινιστό κ.α.). Όπως και στη γειτονική Στεμνίτσα (11 χλμ.), τα παραδοσιακά προϊόντα που πωλούνται στα μαγαζιά είναι χειροποίητες χυλοπίτες και τραχανάς, διάφορα γλυκά, μέλι κ.α.

Η Βυτίνα, με ζωογόνο αέρα από τα έλατα, αξιοθέατα, καταστήματα, πολύ καλούς ξενώνες και ξενοδοχεία, ταβέρνες, καφέ, μουσεία και μονοπάτια για περπάτημα μέσα στην όμορφη φύση, είναι το δημοφιλές χωριό στις πλαγιές του Μαίναλου «σε υπερθαλάσσιο ύψος 1033,67», όπως ακριβώς αναγράφεται σε επιγραφή πλάι στην εκκλησία του Αγίου Τρύφωνα, στην κεντρική πλατεία Κ. Παπαρηγόπουλου. Αυτή η όμορφη πλατεία είναι το επίκεντρο της Βυτίνας, όπου θα πιουν καφέ ντόπιοι και επισκέπτες, από εδώ θα ξεκινήσουν οι βόλτες – σε απόσταση αναπνοής βρίσκονται το Λαογραφικό Μουσείο, το Δημαρχείο, ο δρόμος με τα μαγαζιά που πουλούν τοπικά προϊόντα και σουβενίρ, οι ξενώνες, οι ταβέρνες, τα καφέ. Και η ευωδία του φρεσκοψημμένου ψωμιού με προζύμι, της γνωστής πινακωτής, συναγωνίζεται εκείνη του βουνίσιου αέρα. Δείτε την Τριανταφυλίδειος Δασική Σχολή που στεγάζει το Δασαρχείο, σε ένα διώροφο νεοκλασικό (1890-95) μέσα σε αγρόκτημα 150 στρεμμάτων – ήταν δωρεά του ευεργέτη Παναγιώτη Τριανταφυλλίδη. Το περίφημο δασάκι της Βυτίνας, γεμάτο από διάφορα είδη πεύκων, έλατα, σφενδάμους και ακακίες, είναι ιδανικό για χειμερινή βόλτα. Για Χριστούγεννα, η πλατεία στολίζεται με φωτάκια, ιδανική για γιορτινά ποτά.

Τέλος, η Καρύταινα, με το περίφημο κάστρο της κτισμένο σε στρατηγικό σημείο που έγινε ορμητήριο του Γέρου του Μοριά (Θεόδωρου Κολοκοτρώνη) στη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, είναι ένας παραδοσιακός οικισμός που θα σας γοητεύσει με την αρχιτεκτονική και τις παλιές εκκλησίες του. Γύρω του ο Αλφειός και ο Λούσιος ζωγραφίζουν εντυπωσιακά τοπία, ενώ στον Αλφειό οι φίλοι του rafting, του canoe-kayak και του rappel θα επιδοθούν στα αγαπημένα τους σπορ. Το χωριό φιλοξενεί ένα από τα σπουδαιότερα φρούρια της Φραγκοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, το ασφαλέστερο της δυτικής Αρκαδίας – η στρατηγική του θέση επάνω στον δυσπρόσιτο λόφο ήταν ιδανική για να επιβλέπει κανείς όλη την περιοχή. Το φημισμένο γεφύρι της Καρύταινας, ένα από τα παλαιότερα της Πελοποννήσου, κτίστηκε από τον Γοδεφρείδο ντε Μπριγιέρ τον 13ο αιώνα, όπως και το κάστρο, ανακαινίστηκε το 1440 από τον Ραούλ Μανουήλ Μελική (γόνο σπουδαίας βυζαντινής οικογένειας), ενώ επισκευές έγιναν και τον 19ο αι. – το μήκος του ήταν 50 μ., είχε ύψος 12 μ., τα τόξα ήταν άνισα και το άνοιγμα του μεγαλύτερου από αυτά έφτανε τα 9 μ.

Εδώ, στην Πελοπόννησο, το αδύνατο είναι μόνο η αρχή – ξεκινήστε το δικό σας ταξίδι ανανέωσης!  Διαβάστε περισσότερα για τις δυνατότητες της Πελοποννήσου εδώ