Μια δρασκελιά από τα τουρκικά παράλια και 2 ώρες περίπου από την Ρόδο, το νησί των αρωματικών φυτών και της εντυπωσιακής περιπλάνησης επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις στον επισκέπτη.

Βαθιά η ιστορική της καταβολή με δείγματα από νάνους ελέφαντες που βρέθηκαν σε σπήλαιο και χρονολογούνται στα 100.000 με 150.000 χρόνια. Το σπήλαιο παραμένει κλειστό, αλλά η εθελόντρια κυρία Βίκυ είναι έτοιμη να σας ενημερώσει για όλα τα αξιοθέατα του νησιού και θα την ζητήσετε στο Γραφείο Ενημέρωσης του Δήμου στο Μεγάλο Χωριό. Την κυρίαρχη ελληνιστική περίοδο μας την υπενθυμίζουν:

i) Το Κάστρο που κρέμεται επιβλητικά πάνω από το Μεγάλο Χωριό και στο οποίο ανεβαίνετε σε 30 λεπτά από μονοπάτι με την θέα να είναι η μοναδική. Απούσα η τοπική αρχή στην ανάδειξή του, αφού το μνημείο δεν είναι καν φωτισμένο κατά τις νυκτερινές ώρες.

ii) Το νεκροταφείο των ελληνιστικών χρόνων που απλώνεται γύρω από το μοναστήρι της Παναγιάς της Καμαριανής

Στην συνέχεια πρωτοστατεί η βυζαντινή περίοδος με τέσσερα μεγαλοπρεπή δείγματα:

1) Το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα κτισμένο σε μια εσχατιά του Αιγαίου ανάμεσα σε επιβλητικές πλαγιές και απότομους βράχους που κατά την ώρα της δύσης αναδεικνύουν ένα μοναδικό θέαμα. Όταν φθάνετε, αντικρίζετε μία όαση με καρυδιές, πεύκα και άφθονα νερά ανάμεσα στα όρη Κρίαλος και Προφήτης Ηλίας που είναι και τα υψηλότερα του νησιού. Λιτοί οι κοιτώνες των μοναχών, ενώ η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα είναι φιλοτεχνημένη με ένα μοναδικό  ξυλόγλυπτο τέμπο. Ξακουστό και το πανηγύρι που γίνεται κατά την εορτή του Αγίου στις 27 Ιουλίου

2) Η Παναγία η Πολίτισσα που… πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου και το υπόλοιπο του έτους είναι κλειστή για τους πιστούς

3) Η μονή της Παναγίας της Καμαριανής

4) Η μονή του Ταξιάρχη στο Μεγάλο Χωριό με το μοναδικό βοτσαλωτό δάπεδο και το επιβλητικό τέμπλο που ανάγεται στον 18ο  αιώνα και κατασκευάστηκε από σμυρναίους τεχνίτες. Αντίστοιχης τεχνοτροπίας είναι η αγιογράφηση των εικόνων της.

Το  νησί διαθέτει  τρεις οικισμούς που είναι χαρακτηρισμένοι ως παραδοσιακοί. Μόνο όμως ο οικισμός του Μικρού Χωριού έχει κρατήσει τον ατόφιο χαρακτήρα του, αφού όμως εγκαταλείφθηκε από την δεκαετία του 60. Πραγματικά αξίζει να τον διαβεί κανείς για να αντικρίσει την λιτή πετρόκτιστη αρχιτεκτονική που βρίσκεται σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον, την ώρα που τα κτίσματα έχουν αρχίσει και προδίδονται από το πέρασμα του χρόνου.

Πίσω στον πολιτισμό και στον κόλπο του Λιβαδιού, από τα γραφικό ξενοδοχείο KASTELANIA ο Πέτρος, ο μοναδικός φαρμακοποιός του νησιού και η γυναίκα του Ισμήνη μας δίνουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες που συνθέτουν και την πιο απόκρυφη γοητεία αυτού του νησιού.

ΠΕΖΟΠΟΡΙΕΣ

Καταγράφουμε 32 παραλίες σε όλο το νησί οι περισσότερες από τις οποίες σε προκαλούν να τις κατακτήσετε κυρίως με πεζοπορία. Πέρα από τις παραλίες της Ερύστου (η παραλία των κατασκηνωτών) και του Λιβαδιού και την μικρότερη της Πλάκας, όπου πηγαίνετε με αυτοκίνητο, οι υπόλοιπες σαν να προσκαλούν τον επισκέπτη να τις περπατήσει σε διαδρομές όπου κυριαρχούν τα βότανα και το μεθυστικό άρωμα της φασκομηλιάς. Σας συστήνουμε να μαζέψετε κυρίως φασκόμηλο, αλλά και ρίγανη, θυμάρι και θρούμπι, αφού εκτός των άλλων το σπίτι σας θα μοσχοβολάει όλο τον χειμώνα.

ΜΕΓΑΛΟ ΧΩΡΙΟ-ΣΚΑΦΗ (45 λεπτά)
Φθάνετε σε μια βοτσαλωτή παραλία η οποία χωρίζεται σε μια μικρότερη από ένα βράχο. Σας συστήνουμε να επιστρέψετε μετά την δύση του ηλίου και να περπατήσετε με το φεγγαρόφωτο. Χρειάζεται προσοχή σε 2-3 σημεία αφού η σήμανση από κάποια  σταυροδρόμια απουσιάζει. Σήμα υπάρχει μόνον για να επιστρέψετε προς το Μεγάλο Χωριό όπου και καταλήγει η διαδρομή.

ΛΙΒΑΔΙ-ΛΕΘΡΟ (1 ώρα)
Το μονοπάτι ξεκινάει πάνω από το ξενοδοχείο ILLYDIROCK. H διαδρομή σας αποζημιώνει γιατί η θέα είναι μαγευτική αφού αντικρίζετε  2 με 3 απροσπέλαστους γιαλούς από ένα σημαντικό ύψος μέχρι να συναντήσετε την Κόκκινη Παραλία που πήρε το όνομά της από το χρώμα της άμμου. Έπειτα επιστρέφετε στο κεντρικό μονοπάτι και συνεχίζετε μέχρι το Λέθρο, μια επίσης ωραία βοτσαλωτή παραλία με διάσπαρτα αλμυρίκια. Πριν καταλήξετε στην παραλία υπάρχει μια άλλη χάραξη, όχι πλήρως ευδιάκριτη, που οδηγεί μέσω ενός ανηφορικού μονοπατιού στον οικισμό Μικρό Χωριό χωρίς να υπάρχει σήμανση. Μεγάλη πρόκληση, εάν βασίζεστε στις δυνάμεις σας, είναι να ξεκινήσετε από το Λιβάδι και να φθάσετε στο Λέθρο κολυμπώντας. Μεταξύ άλλων θα συναντήσετε την νησίδα Γάιδαρος και τους ερημικούς γιαλούς  Τουρκογιάλι και Στρογγυλό.

ΛΙΒΑΔΙ-ΓΕΡΑ-ΜΑΤΖΙΑ (1 ώρα και 20 λεπτά)
Ξεκινώντας από το Λιβάδι και συγκεκριμένα από το εκκλησάκι του Άη Γιάννη και ακολουθώντας μια βατή διαδρομή με μικρές κλίσεις φθάνετε, μετά από 50 λεπτά περίπου, στον εγκαταλελειμένο οικισμό Γερά. Αντικρίζοντάς τον, ο χρόνος επιστρέφει 50 περίπου χρόνια πίσω όταν ο λιθόκτιστος αυτός οικισμός με την απέριττη αρχιτεκτονική έσφυζε από ζωή με όλους τους κατοίκους να ασχολούνται με την γεωργία και την κτηνοτροφία μην αφήνοντας ανεκμετάλλευτη σπιθαμή γης. Σήμερα ο οικισμός είναι απλά ένα αξιοθέατο που το σμιλεύει ο χρόνος χωρίς καμιά ανθρώπινη παρέμβαση. Από εκεί και καλύπτοντας μια απόσταση 20 περίπου λεπτών φθάνετε στην Θέση Ματζιά, την ανατολική εσχατιά του νησιού, από όπου αγναντεύει κανείς τη Χάλκη, τη Σύμη, τη Ρόδο και τα Μικρασιατικά παράλια.

ΓΕΡΑ-ΑΓΙΟΣ ΣΕΡΓΙΟΣ (2 ώρες και 30 λεπτά)
Μια δύσκολη διαδρομή στην ενδοχώρα του νησιού με ορισμένα τμήματα να μην έχουν καλή σήμανση. Εφόσον την ακολουθήσετε, σας αποζημιώνει η κατάληξή της στην μαγευτική παραλία του Αγίου Σέργιου, την οποία όμως την προσεγγίζετε ευκολότερα από άλλο μονοπάτι που ξεκινάει από δημόσιο δρόμο και διαρκεί περί τα 40 λεπτά.

ΜΙΚΡΟ ΧΩΡΙΟ-ΘΟΛΟ (1ώρα)
Από το Μικρό  Χωριό και μετά 5 περίπου χιλιόμετρα με το αυτοκίνητο ξεκινάει το μονοπάτι για Θολό. Η διαδρομή είναι σχετικά βατή και η παραλία πραγματικά απολαυστική.

ΜΕΓΑΛΟ ΧΩΡΙΟ-ΙΤΑΛΙΚΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ (1 ώρα)
Με αιχμή τη θύμηση του πολέμου και τους ιταλούς κατακτητές, ακολουθεί μια ανηφορική διαδρομή στην απόληξη της οποίας απολαμβάνει κανείς την ειδυλλιακή εικόνα όλου του νησιού και όταν υπάρχει καλή ορατότητα  αντικρύζει αρκετά νησιά της Δωδεκανήσου. Αφήνοντας την κορυφή για να επιστρέψετε, η ψυχή σας γεμίζει περηφάνια για το πώς ανατρέψαμε την  κυριαρχία τόσων κατακτητών με τους ιταλούς να είναι οι τελευταίοι από αυτούς.

Υπάρχουν και άλλες πεζοπορικές διαδρομές  για τις οποίες, όμως, χρειάζεται συνοδός με εμπειρία. Σύμφωνα με τους ντόπιους, η διαδρομή που αξίζει είναι αυτή που ξεκινάει από το Μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα και καταλήγει μετά από 3 ώρες περίπου στην παραλία της Ερύστου. Εντυπωσιακή, σύμφωνα με τις περιγραφές διαδρομή, όπου περνάτε τις επιβλητικές πλαγιές του Προφήτη Ηλία, ενώ ένα μέρος της διαδρομής γίνεται κοντά στην θάλασσα. Άλλη μια διαδρομή μικρότερης διάρκειας και πιο βατή είναι αυτή που ξεκινάει και πάλι λίγο έξω από τον Άγιο Παντελεήμονα και καταλήγει στην Παναγία την Καμαριανή.

Για όλες αυτές τις εμπειρίες θα συνιστούσα πεζοπορικούς, φυσιολατρικούς και περιηγητικούς συλλόγους να επισκεφθούν το νησί.

ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Πέρα από αρκετά ενοικιαζόμενα δωμάτια  μπροστά στον πεζόδρομο του οικισμού Λιβάδι ενδεικτικά αναφέρουμε τις πιο οργανωμένες μονάδες του νησιού.

HOTEL CASTELANIA
ILLYDI ROCK HOTEL
DREAM ISLAND HOTEL

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
1) ΔΕΛΦΙΝΙ: Βρίσκεται στο γραφικό λιμανάκι του Άγιου Αντώνη στο βορειοδυτικό τμήμα. Θαλασσινά όλα ψαρεμένα από την βάρκα του μπάρμπα  Αντώνη και εξαιρετικοί θαλασσινοί μεζέδες προετοιμασμένοι από την  γυναίκα και την κόρη του.
2) ΑΡΜΕΝΟΣ: Ταβέρνα όπου υπάρχει μεράκι και επαγγελματισμός, που βρίσκεται στον πεζόδρομο του λιμανιού (Λιβάδι). Απεριόριστη ποικιλία, καλή ποιότητα και λογικές τιμές.
3) ΤΡΑΤΑ: Για φρέσκο ψάρι από την τράτα του ιδιοκτήτη. Βρίσκεται μέσα στον οικισμό του Λιβαδιού.
4) DREAM: Κατσικάκι στην σούβλα μεγαλωμένο από τον ιδιοκτήτη. Προσέξτε όμως γιατί δεν βάζει κατσικάκι κάθε μέρα.
5) Η ΟΜΟΝΟΙΑ: Ο ιδιοκτήτης ιδιότροπος, οι μεζέδες του όμως ιδιαίτεροι και με ντόπιο χαρακτήρα.
6) Ο ΜΙΧΑΛΗΣ: Μια αυθεντική ταβέρνα με μεγάλη ποικιλία και πολύ καλές τιμές. Βρίσκεται στον οικισμό του Λιβαδιού.
7) Η ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΦΕ: Στον πεζόδρομο του Λιβαδιού και σε ένα ανακατασκευασμένο τηλιακό σπίτι με μοναδικό μπαλκόνι μπορείτε να πιείτε τον καφέ ή το ποτό σας και να απολαύσετε τη θέα.
8) BAR ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΧΩΡΙΟ: Από τα πιο μοναδικά και ατμοσφαιρικά μαγαζιά που μπορεί να συναντήσει κάποιος σε νησί. Μέσα στον εγκαταλελειμμένο οικισμό και με έναν διακριτικό φωτισμό μπορείτε να απολαύσετε το ποτό σας πηγαίνοντας πίσω στον χρόνο και απολαμβάνοντας κάτι αυθεντικό.

wikipedia.com

Ακόμη και εάν οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι οι τιμές, σε πολλές περιπτώσεις, θα μπορούσαν να είναι πιο λογικές και ότι η πολεοδομική τάξη έχει σαφώς παραβιασθεί με συνευθύνη πολιτείας-κατοίκων αφαιρώντας κάτι από την απεριόριστη αρμονία που αναδύει το νησί, θεωρούμε ότι η Τήλος πρέπει να μπει στις μελλοντικές επιλογές αυτών που ψάχνουν ήσυχους εναλλακτικούς προορισμούς με πολλές πρωτόγονες ομορφιές.

Αναστάσιος Τσομπανίδης