Ο Νίκος Κουρής σχολιάζει στο click@Life τον ρατσισμό της εξωτερικής εμφάνισης, με αφορμή το παιχνίδι των μεταμορφώσεων στον «Αμφιτρύωνα» του Μολιέρου.

O Nίκος Κουρής μεταμορφώνεται σε έναν παιγνιώδη, ερωτύλο Δία, για τις ανάγκες του ρόλου του, στον «Αμφιτρύωνα» του Μολιέρου, που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία του Λευτέρη Βογιατζή, από το Εθνικό Θέατρο, στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, στις 4 και 5 Αυγούστου.

Με πηγή έμπνευσης την ελληνική μυθολογία και ένα από τα δημοφιλέστερα έργα της ρωμαϊκής κωμωδίας, τον «Αμφιτρύωνα» του Πλαύτου, ο Μολιέρος δημιούργησε το δικό του αριστούργημα που έστρεφε τα σατιρικά του βέλη στα ήθη της γαλλικής αυλής. Ο Λευτέρης Βογιατζής, με όχημα την έμμετρη μετάφραση της Χρύσας Προκοπάκη αλλά και τη συμμετοχή ταλαντούχων ηθοποιών, μας συστήνει εκ νέου το έργο σε μια ευφάνταστη παράσταση. Στην υπόθεση του έργου, ο Δίας παίρνει την ανθρώπινη μορφή του Αμφιτρύωνα, για να καταφέρει να βρει θέση στο κρεβάτι της γυναίκας του Αλκμήνης (Αμαλία Μουτούση). Όταν όμως εμφανίζεται ο πραγματικός σύζυγος (Γιώργος Γάλλος), τη «θεϊκή παρέμβαση» διαδέχεται μια σειρά κωμικών παρεξηγήσεων.

Σας δυσκόλεψε η έμμετρη μετάφραση του έργου;

Η έμμετρη μετάφραση εμπεριέχει φυσικά μια τεράστια δυσκολία αλλά ταυτόχρονα είναι και πρόκληση, κρύβει τη δική της ομορφιά. Έχουμε τον Λευτέρη Βογιατζή που μας βοηθάει πολύ πάνω σε αυτό το σημείο και ουσιαστικά μέσω της μετάφρασης αποτυπώνεται και ένας τρόπος σκηνοθεσίας. Νομίζω ότι η έμμετρη απόδοση μπορεί να τονίσει τα κωμικά στοιχεία, αν γίνει σωστά.

Ο «Αμφυτρύων» του Μολιέρου, ήταν μια έμμεση κριτική των ηθών της γαλλικής αυλής. Τώρα σε ποιο πλαίσιο τοποθετείται η παράσταση;

Πρόκειται για σπουδαίο και πολυεπίπεδο έργο. Έχει τόσα κωμικά, τραγικά και δραματικά στοιχεία, ώστε αν ανέβει σωστά, προκύπτουν από μόνες τους πολύ σοβαρές αναγωγές. Όπως είναι για παράδειγμα το παράλογο των σχέσεων της εξουσίας. Οι συνεχείς παρεξηγήσεις, η ανάγκη μας να απευθυνθούμε σε κάτι πάνω από εμάς …Η άλυτη σχέση που έχουν οι άνθρωποι με το θεό. Σαφώς υπάρχει μια αναφορά-με μεγάλη τέχνη -στην γαλλική αυλή από τον Μολιέρο, όπως και σε οποιαδήποτε μορφή εξουσίας. Τι είναι ο Δίας; Είναι αυτό που θέλουμε εμείς να φτιάξουμε, είναι αυτό που από μόνο του φτιάχνεται εις βάρος μας, κάθε φορά, δεν το γνωρίζω.

Ποιες δυσκολίες συναντά κανείς όταν παίζει ρόλους που ξεπερνούν τα…ανθρώπινα όρια;

Ο ρόλος έχει πολλές δυσκολίες και παγίδες τις οποίες προσπαθώ να αποφύγω. Δεν πρέπει μιμηθείς ένα μέγεθος έξω από εσένα. Επιπλέον υπάρχει ταυτόχρονα το κωμικό και το ανθρώπινο στοιχείο. Τον θεό τον φτιάχνουμε εμείς κατ’ εικόνα και καθ’ομοίωση. Ο θεός υπάρχει μέσα από το πρίσμα που τον βλέπουμε και έχει τις ατέλειες της δική μας υπόστασης.

Ο Δίας επιστρέφει με ανθρώπινη μορφή. Είναι μια μορφή ταπείνωσης για χάρη του έρωτα;

Χρειάζεται και αυτός σε κάτι τους ανθρώπους. Γιατί αλλιώς θα μπορούσε να κατέβει ως Δίας. Όμως αλλάζει μορφές. Φαίνεται κάπου να ασφυκτιά και να αναζητά πράγματα από την ανθρώπινη περιοχή. Δεδομένου του εγωισμού, της δύναμης και της αδυναμίας του να είναι ο «εαυτός» του, φυσικά και ταπεινώνεται για χάρη ενός ερωτικού πάθους. Εμένα μου αρέσει και το βρίσκω πολύ αστείο όλο αυτό. Αποκαλύπτεται μια αδύναμη περιοχή, αστεία και κωμική. Είναι σαν να σου λέω πως ό, τι κάνω, το κάνω αλλά δεν είμαι εγώ, είμαι ο άλλος. Δηλαδή θα ήθελα να είμαι άλλος στη θέση του άλλου, με τη δική του μορφή. Γιατί έχει τεράστια σημασία η μορφή στο έργο. Να, άλλη μια μεγάλη παρεξήγηση: η παρεξήγηση των μορφών. Μπορεί μέσα σου να είσαι άλλος αλλά διαφορετικός να φαίνεσαι εξωτερικά. Το έξω σχήμα σου είναι πιο ισχυρό από το μέσα σου που δεν φαίνεται. Αυτό είναι τρομερό αν το σκεφτεί κανείς και στο έργο θίγεται με πολλούς τρόπους.

Αξίζει να ταπεινωθεί κάποιος για χάρη του έρωτα;

Μόνο, είναι η απάντηση με κεφαλαία. Και το έχω κάνει.

Αναφερθήκαμε στο ζήτημα των μορφών που θίγει το έργο. Η δική σας εξωτερική εμφάνιση με ποιο τρόπο σας έχει καθορίσει;

Μου έχει ανοίξει και κλείσει διεξόδους. Αν αναφέρεστε για την καθαρά επαγγελματική περιοχή, δηλαδή αν βρίσκω δουλειά λόγω του προσώπου μου, προφανώς με έχει βοηθήσει, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Είναι μια μεγάλη πραγματικότητα και σε αυτή τη δουλειά και σε όλες τις δουλειές. Θέλω να πω, ότι υπάρχει ένας ρατσισμός. Είναι αυτό που σας είπα με τη μορφή, το σχήμα και το έργο. Μπορεί εγώ να είμαι ιδιοφυής ή να έχω μεγάλο ταλέντο αλλά εάν δεν κάνω για τον ρόλο στο σχήμα, θα απορριφθώ. Θα μου πεις ότι υπάρχουν και παραστάσεις που δεν είναι τόσο διανομής ή συμβατικές αλλά κυρίως και το θέατρο έτσι κινείται. Δυστυχώς. Πραγματικά μια διανομή ανατρεπτική θα είχε ενδιαφέρον-όχι για να γίνει μόδα ούτε για να κάνεις τον έξυπνο- αλλά για να δεις τι μπορείς να κουνήσεις από αυτό το πράγμα που λέγεται επιφανειακή κανονικότητα στην επιλογή των πραγμάτων. Η εμφάνισή μου με έχει βοηθήσει και ταυτόχρονα περιορίσει.

Με ποια έννοια σας έχει περιορίσει;

Με την έννοια ότι πάντα σου δίνουν κάποιους συγκεκριμένους ρόλους.Αν μπορούσα να επιλέξω για τον εαυτό μου θα έκανα τελείως διαφορετικά πράγματα, όμως εντάξει…Ανάλογα με τους ρόλους που παίζεις αρχίζεις κάπως να νομίζεις κάτι για τον εαυτό σου. Με απασχολεί γιατί είναι μεγάλο θέμα για το θέατρο και τους ηθοποιούς. Ωστόσο έχει σημασία πώς παίζει κανείς τους ρόλους, πόσο μπαίνει σε κάποιες περιοχές και πόσο αφήνει να τον αλλάξουν, να επηρεάσουν τον ψυχισμό και τη συμπεριφορά. Τελικά αυτό το πράγμα σου αφήνει κάτι που δεν είναι απλό. Δηλαδή κάτι αρχίζεις να πιστεύεις για τον εαυτό σου, αρχίζεις να αποκλείεις ή να ξεχνάς, όταν δεν σου δίνεται η ευκαιρία να δοκιμαστείς σε πολλά επίπεδα.

Το έχετε αισθανθεί και ο ίδιος;

Βεβαίως. Το ανακαλύπτω, όμως δεν μπορώ να κάνω πολλά πράγματα, είναι μέσα στη ζωή μου.

Η εικόνα της παντοδυναμίας του Δία, τι συνειρμούς προκαλεί;

Το ζήτημα είναι αν μπορείς να δεις πίσω από αυτήν. Αν μπορείς να δεις τα τρύπια, γελοία σημεία που κρύβονται πίσω της. Μπορεί να είσαι κάπου δυνατός και κάπου αδύναμος την ίδια στιγμή. Ή να φαίνεσαι παντοδύναμος επειδή είσαι αδύναμος. Ή να θέλεις να κατακτήσεις όλο τον κόσμο και να είσαι ο απόλυτος θεός στη δουλειά σου, όμως σε άλλες πλευρές σου να είσαι εντελώς γελοίος ή άνευ νοήματος.

Πώς αντιδράτε στα αρνητικά μηνύματα της κρίσης;

Έχω σταματήσει να παρακολουθώ ειδήσεις δεν αντέχω άλλο. Θα μου πείτε αυτό είναι λύση; Πραγματικά, δεν ξέρω.Νομίζω ότι κάποιος πρέπει να διατηρήσει κάπως την υγεία του, έστω την πνευματική.

Οφείλουμε να είμαστε περισσότερο ενεργοί και συνειδητοποιημένοι;

Δεν ξέρω τι να σας πω. Δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό. Τι να κάνουμε, να βγούμε στους δρόμους; Τα πράγματα είναι αυτά που είναι γιατί εμείς είμαστε αυτοί που είμαστε. Δεν λέμε να αλλάξουμε-και το λέω για όλους μας -και φάνηκε στις εκλογές. Όχι ότι είναι εύκολο να αλλάξουμε. Και μην τα φορτώνουμε όλα στην κρίση και την οικονομία. Δεν αλλάζουν τόσο εύκολα οι αντιλήψεις, οι επιδιώξεις, ούτε ο τρόπος που επιλέξαμε να ζήσουμε, οι προτεραιότητες που βάλαμε και η ξεφτίλα των τελευταίων χρόνων. Δυστυχώς την πληρώνουν οι πιο αδύναμοι γιατί έτσι πάντα συνέβαινε, όμως δεν νομίζω ότι θα σταματήσει εκεί το κακό. Καταλάβατε τι θέλω να πω; Τα πράγματα είναι ανεξέλεγκτα ούτως ή άλλως, οπότε και όσοι νομίζουν ότι θα τη σκαπουλάρουν, δεν θα τη γλιτώσουν. Θα δούμε…Δεν είμαι ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος, απλώς πιστεύω ότι τα πράγματα έχουν πάρει το δρόμο τους. Είμαι τόσο αμήχανος σε σχέση με αυτό που συμβαίνει… Έτσι κι αλλιώς τα πράγματα δεν μπορούμε να τα προβλέψουμε, ούτε να τα ελέγξουμε. Πάνε μόνα τους, δεν τα πάμε εμείς που δεν μπορούμε να πάρουμε ούτε μια απόφαση για να αλλάξει κάτι.

Και τι θα έπρεπε να αλλάξει, κατά τη γνώμη σας;

Να άλλαζε κάτι σε αυτό το σχήμα διοίκησης. Έστω και τα πρόσωπα για να νομίσουμε ότι κάτι μετατοπίστηκε, για να δοκιμάσουμε κάτι που δεν δοκιμάσαμε πριν. Φαίνεται όμως ότι είναι τόσο μεγάλη η έλλειψη φαντασίας. Τι να πω, είμαστε πολύ έρημοι…

Παίζουν οι : Αμαλία Μουτούση, Γιώργος Γάλλος, Νίκος Κουρής, Δημήτρης Ήμελλος, Χρήστος Λούλης, Εύη Σαουλίδου, Στεφανία Γουλιώτη. Μετάφραση: Χρύσα Προκοπάκη. Σκηνοθεσία: Λευτέρης Βογιατζής. Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη. Κοστούμια: Άγγελος Μέντης. Μουσική: Δημήτρης Καμαρωτός. Κίνηση: Ερμής Μαλκότσης. Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος. Βοηθοί σκηνοθέτη: Χάρης Φραγκούλης, Ελένη Ευθυμίου. Πρόγραμμα περιοδείας: 4 και 5 Αυγούστου, αρχαίο θέατρο Επιδαύρου. 10 Αυγούστου, Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, Καβάλα.27 Αυγούστου, Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη.31 Αυγούστου, Βύρωνας, Θέατρο Βράχων.2 Σεπτεμβρίου, Παλαιό Ελαιουργείο, Ελευσίνα.7 Σεπτεμβρίου, Κύπρος.

Πληροφορίες: «Αμφιτρύων» του Μολιέρου, 4 και 5 Αυγούστου, Aρχαίο Θέατρο Επιδαύρου.

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ

[email protected]