Ο Νικήτας Τσακίρογλου με αφορμή τη συνεργασία του με τον σκηνοθέτη Ρόμπερτ Γουίλσον, μιλά στο click@Life για την οδύσσεια της αυτογνωσίας.

Ο Νικήτας Τσακίρογλου μετά από μισό αιώνα πορείας στο θέατρο διαθέτει την πολύτιμη πείρα, τη λάμψη και τη στόφα ενός μεγάλου ηθοποιού. Έχοντας αναμετρηθεί με επιτυχία με τους περισσότερους κλασικούς ρόλους, υπό τη σκηνοθετική επίβλεψη «ιερών τεράτων» του ελληνικού θεάτρου, βρίσκεται και πάλι μπροστά σε μια νέα πρόκληση: ερμηνεύει τον Όμηρο αλλά και τον μάντη Τειρεσία στη φιλόδοξη «Οδύσσεια» του Ρόμπερτ Γουίλσον που παρουσιάζεται σήμερα (26/10) σε πρεμιέρα στο Εθνικό Θέατρο. Για τη συνεργασία του με τον εικονοκλάστη, σπουδαίο αμερικανό σκηνοθέτη αλλά και για τη βαθύτερα νοήματα της Οδύσσειας μας μιλάει ο Νικήτας Τσακίρογλου, έχοντας πάντα το βλέμμα του στραμμένο στο δράμα που παίζεται αυτή τη στιγμή στην ελληνική κοινωνία.

Στην παράσταση θα ερμηνεύσετε δύο ρόλους, τον Όμηρο και τον Τειρεσία. Πώς θα τους προσεγγίσετε;

Εμφανίζομαι στην εισαγωγή του έργου και μάλιστα υποδέχομαι το κοινό που θα δει την παράσταση, υποδυόμενος τον Όμηρο. Ουσιαστικά εισάγω τους θεατές στο μύθο και το ενδιαφέρον αυτού του εγχειρήματος έγκειται στο ότι ο πρόλογος που κάνω είναι στα αρχαία. Και θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να ακούγεται ξανά στο θέατρό μας ο αρχαίος λόγος. Πρέπει να επιστρέφουμε σε αυτόν για να μην ξεχνάμε τις ρίζες της γλώσσας μας.

Ο μάντης Τειρεσίας, είναι μια αρχετυπική μορφή στο αρχαίο δράμα και στον Όμηρο. Ποια είναι η δυναμική του στην παράσταση;

Τον Τειρεσία τον τοποθετεί η συγγραφή του έργου στον κάτω κόσμο. Όπως αναφέρατε, εμφανίζεται πολλές φορές και στην αρχαία τραγωδία. Στην παράσταση είναι το πρόσωπο το οποίο στον κάτω κόσμο λέει στον Οδυσσέα να προσέξει τη συνέχεια της περιπέτειάς του και προλέγει τις μελλοντικές καταστάσεις που θα συναντήσει ο ήρωας.

Ανάμεσα σε αυτούς τους δύο ρόλους εσείς ερμηνευτικά προσπαθήσατε να βρείτε κάποια κοινά «κλειδιά»;

Πολύ σωστά το τοποθετείτε, γιατί πρόκειται για έναν ενιαίο ρόλο. Καταρχήν τους ενώνει η τυφλότητα: και ο Όμηρος και ο Τειρεσίας είναι τυφλοί , γιατί και οι δυο τους οραματίζονται, γράφουν και απαγγέλλουν εμπνευσμένοι από ένα κόσμο που βρίσκεται εκτός της δική μας καθημερινότητας.

Θα ήθελα να σας ρωτήσω αν μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας την πολύ ενδιαφέρουσα φαντάζομαι διαδικασία, μέσα από την οποία αποφασίστηκε να ερμηνεύσετε εσείς αυτούς τους δύο συγκεκριμένους ρόλους.

Δεν γνώριζα ποιους συγκεκριμένους ρόλους θα αναλάμβανα όταν πέρασα από τη διαδικασία της οντισιόν. Έχω μάθει σε όλη την 50ετή πορεία μου στο θέατρο να υπακούω τον σκηνοθέτη-ιδιαίτερα, όταν συναντώ σκηνοθέτες του βεληνεκούς και του διαμετρήματος του Ρόμπερτ Γουίλσον. Ο Γουίλσον ήθελε να γνωρίσει κάποιους ανθρώπους του ελληνικού θεάτρου και ο κύριος Χουβαρδάς κάλεσε πάνω από εκατό ηθοποιούς και μέσα από αυτή τη διαδικασία επιλέχτηκαν όσοι συμμετέχουμε σε αυτή την παράσταση. Είναι σημαντικό το έργο του Γουίλσον και προσωπικά τον θεωρώ έναν ποιητή της σκηνοθεσίας.

Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που τον διακρίνει, έπειτα από τη συνεργασία που είχατε μαζί του;

Έχει μια εικαστική αντίληψη που αγγίζει τα όρια της αισθητικής και τα ξεπερνάει θα έλεγα. Έτσι λοιπόν παίζει με το φως, τον ήχο, το σώμα του ηθοποιού αλλά κυρίως με τη φωνή του που τη θέλει ιδιαίτερη και ξεχωριστή. Δεν κάνει ρεαλιστικό θέατρο. Είναι ένα διαφορετικό θέατρο από αυτό που έχουμε συνηθίσει και μας ζητάνε. Εδώ έχουμε έναν υπερρεαλισμό θα έλεγα, με μία αισθητική κυρίως αντίληψη που ανήκει σε έναν άλλο χώρο του θεάτρου.

Άρα λοιπόν κατά κάποιο τρόπο διευρύνετε και τους ορίζοντές σας μέσα από αυτήν τη διαδικασία.

Ακριβώς. Θεωρώ σημαντικό το ότι συναντώ στη διαδρομή μου, έστω και στη δύση της διαδρομής μου τον Ρόμπερτ Γουίλσον και το έργο του από κοντά. Όπως έχω συναντήσει κατά καιρούς το έργο του Κουν, το έργο του Σεβαστίκογλου, του Μινωτή, του Ευαγγελάτου και κάποιον άλλων καταξιωμένων καλλιτεχνών που έχουν πάει μπροστά το θέατρό μας.

Μέσα από αυτή τη διαδικασία των δύο ρόλων σας έχετε προσεγγίσει εκ νέου αυτό το εμβληματικό κείμενο της Οδύσσειας;

Κοιτάξτε, για εμάς τους Έλληνες είναι γνωστά αυτά τα κείμενα. Καταρχήν τα συναντούμε στα σχολειά μας, αργότερα βέβαια σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Είναι κείμενα στα οποία πρέπει κανείς να σκύψει και να πιει νερό γιατί εκφράζουν τον ελληνισμό και την περιπέτειά του. Ακόμη και την σημερινή περιπέτεια με το μεταναστευτικό κύμα, με αυτά που έχουμε περάσει, με την κακουχία και την ανέχεια. Πάντα υπάρχουν οι Σειρήνες και ο Έλληνας πάντοτε περνάει μέσα από ατραπούς, όπως είναι η Σκύλλα και η Χάρυβδη.

Σε ποιες Σειρήνες πιστεύετε ότι υποκύψαμε ως κοινωνία;

Σε μια ευημερία την οποία δεν την κατακτήσαμε με τα μέσα που είχαμε. Πέσαμε σε έναν ευδαιμονισμό χωρίς να υπολογίσουμε τις μελλοντικές καταστάσεις, που παρουσιάζονται αυτήν τη στιγμή μπροστά μας και μας δυσκολεύουν το αύριο.

Δεδομένης τα ελληνικής κρίσης, ποια είναι η Σκύλλα και η Χάρυβδη από τις οποίες θα πρέπει να περάσουμε;

Είναι ο πολιτικός κόσμος, από τη μια πλευρά. Έπειτα είναι η νοοτροπία του Έλληνα που θα πρέπει να την αλλάξει, να αποκτήσει περισσότερη πνευματικότητα. Να ξεφύγει από την ύλη- καθώς δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός- και να κοιτάξει για ένα καλύτερο μέλλον, όμως όχι μόνο μέσα από την οικονομία, που είναι αναπόφευκτο κι αυτό, αλλά μέσα από τις ανθρώπινες σχέσεις. Η αυτογνωσία επίσης είναι μεγάλη υπόθεση, το θίγει και ο Όμηρος αυτό. Δεν μπορείς να βρεθείς στην Ιθάκη αν δεν γνωρίζεις το παρελθόν σου και αν αυτό το παρελθόν δεν σε οδηγεί σε καλύτερο μέλλον.

Έχετε στο ενεργητικό σας, μεγάλους κλασικούς ρόλους, τόσο στο αρχαίο δράμα όσο και στο Σαίξπηρ κ.τ.λ. Αναρωτιέμαι λοιπόν αν έχουν απομείνει κάποιοι μεγάλοι ρόλοι τους οποίους θα θέλατε να τους προσθέσετε στην καριέρα σας.

Έχω παίξει τους περισσότερους ανδρικούς ρόλους στην αρχαία τραγωδία, τον Οιδίποδα Τύραννο, τον Προμηθέα, τον Ορέστη κ.α. Νομίζω ότι ο τελευταίος ρόλος που με αγγίζει και θέλει μια ωριμότητα είναι ο Οιδίπους επί Κολωνώ. Βέβαια είναι πολύ δύσκολο να πραγματοποιήσεις πλέον τα όνειρά σου στο θέατρο. Περνάμε δύσκολες εποχές και θεωρώ μεγάλο αυτό το εγχείρημα του Εθνικού μας Θεάτρου που σε συνεργασία με το Piccolo Teatro ανεβάζει αυτή την σπουδαία παράσταση, καλώντας αυτόν τον σημαντικό σκηνοθέτη.

Μας λείπει η εξωστρέφεια με την ουσιαστική της μορφή;

Πρέπει από μέσα να πάμε προς τα έξω και από τα έξω προς τα μέσα. Πιστεύω ότι ο άνθρωπος πρέπει πάντα να κάνει αυτήν την παλινδρομική κίνηση για να μπορεί, όπως είπαμε, να αποκτά αυτογνωσία. Κι η αυτογνωσία κάνει καλό γιατί καταλαβαίνεις που βρίσκεσαι, που πατάς, και τι άλμα πρέπει να κάνεις.

Το Εθνικό θέατρο μέσα από το ρεπερτόριό του επιχειρεί να ανιχνεύσει το τελευταίο διάστημα, αυτό που ορίζουμε ως ελληνική ταυτότητα. Θα ήθελα με αυτήν την αφορμή να σας ρωτήσω πως βλέπετε εσείς αυτήν την προσπάθεια;

Πάντοτε η λογοτεχνία, το θέατρο, γενικότερα η τέχνη, σου θυμίζουν πράγματα και σε οδηγούν να ξαναβρείς τις καλές στιγμές του εαυτού σου. Παρακολουθώντας το έργο του Εθνικού μας θεάτρου, κι ανήκοντας από πέρυσι στη δύναμή του- γιατί αυτή η παράσταση ετοιμάζεται από πέρυσι τον Απρίλιο, με κενά και διαλείμματα-επικροτώ όλη αυτή την προσπάθεια. Μάλιστα έπαιζα και στην παράσταση που σκηνοθετούσε ο Σπύρος Ευαγγελάτος, στον «Βασιλικό» του Μάτεση, ένα σημαντικό έργο της λογοτεχνία μας. Αν δεν μιλήσεις τη γλώσσα σου και αν δεν αναφέρεις μέσα από τη θεματολογία τα ήθη και τα έθιμά σου, δεν μπορείς να κάνεις ελληνικό θέατρο. Και το ελληνικό θέατρο έχει μεγάλη αξία όχι μόνο για το αρχαίο δράμα. Οι Έλληνες ηθοποιοί πρέπει να καυχώνται για το θέατρο που κληρονόμησαν. Το θέατρο μας μαθαίνει ένα διαφορετικό τρόπο ζωής και προσφέρει μια αισθητική που μπορεί να κάνει καλύτερους τους πολίτες. Μου έχει δοθεί η ευκαιρία με αφετηρία το αρχαίο μας δράμα να έχω γυρίσει σχεδόν όλο τον κόσμο, μέσα από το Εθνικό Θέατρο, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το «Αμφιθέατρο» κ.τ.λ. Γνωρίζω λοιπόν την εκτίμηση που τρέφουν για εμάς οι άλλοι λαοί , επειδή εδώ γεννήθηκαν η λογοτεχνία, το θέατρο, οι τέχνες, οι επιστήμες…Και όλα αυτά πρέπει να τα γνωρίζουμε και να τα υποστηρίζουμε όχι ως παρελθόν, αλλά σαν παρόν και μέλλον.

Ταυτότητα παράστασης: Σύλληψη, σκηνοθεσία, σχεδιασμός σκηνικού, σχεδιασμός φωτισμών: Robert Wilson. Κείμενο: Simon Armitage. Δραματουργία: Wolfgang Wiens. Συνεργάτης σκηνοθέτης: Ann-Christin Rommen. Σχεδιασμός κοστουμιών: Yashi Tabassomi. Συνεργάτης – Σχεδιασμός σκηνικού: Stephanie Engeln. Μουσική επίβλεψη: Hal Willner. Συνεργάτης σχεδιαστής φωτισμών: Scott Bolman. Μετάφραση κειμένου στα ελληνικά – Δραματολογική υποστήριξη: Γιώργος Δεπάστας . Μουσική – Πιάνο: Θοδωρής Οικονόμου. Σχεδιασμός ήχου: Studio 19 – Κώστας Μπώκος, Βασίλης Κουντούρης. Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσσα Τριανταφύλλη. Βοηθός σκηνογράφου: Μαρία Τσαγκάρη. Βοηθός ενδυματολόγου: Βασιλική Σύρμα.

Παίζουν οι: Νικήτας Τσακίρογλου, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Ζέτα Δούκα, Αποστόλης Τότσικας, Μαρία Ναυπλιώτου, Λένα Παπαληγούρα, Μαριάνα Καβαλιεράτου, Σταύρος Ζαλμάς, Λυδία Κονιόρδου, Βίκυ Παπαδοπούλου, Άκης Σακελλαρίου, Κοσμάς Φοντούκης, Θανάσης Ακοκκαλίδης, Γιώργης Τσαμπουράκης, Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης,Γιώργος Γλάστρας, Γιώργος Τζαβάρας.

Πληροφορίες: Πρεμιέρα 26 Οκτωβρίου. Προπώληση εισιτηρίων: στα ταμεία του Εθνικού Θεάτρου (Αγίου Κωνσταντίνου 22 – 24), στο www.n-t.gr και με πιστωτική κάρτα στο 2107234567.Ημέρες και ώρες παραστάσεων από 26/10 έως 25/11: Τετάρτη στις 17:00, Πέμπτη Παρασκευή, Σάββατο:20:30, Κυριακή στις 17:00. Τιμές εισιτηρίων:35, 25, 20, 16, ευρώ. Οικογενειακό εισιτήριο: 2 γονείς και 1 παιδί Ζώνη Β 52, 2 γονείς και 1 παιδί Ζώνη Γ 45, 2 γονείς και 2 παιδιά Ζώνη Β 65, 2 γονείς και 2 παιδιά Ζώνη Γ 55 ευρώ.

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ