Κάνοντας μία διείσδυση στον λυτρωτικό κόσμο της φαντασίας, ο Θάνος Τοκάκης σκηνοθετεί το ονειρογράφημα της πρώτης μικρής ηρωίδας της παγκόσμιας δραματουργίας και μιλά στο click@Life.

Το έργο του Γερμανού νομπελίστα συγγραφέα Γκέρχαρτ Χάουπτμαν, «Hannele», παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή του νέου χώρου του 104, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στις 9.30 το βράδυ.

Το ποιητικό ονειρόδραμα -που γράφτηκε το 1893- βυθίζεται στις επιθανάτιες φαντασιώσεις ενός βασανισμένου 14χρονου κοριτσιού, που επιζητεί τη δικαίωση και τη λύτρωση από τη σκληρή πραγματικότητα, καθώς οι «σκουριασμένοι» ήρωες της σύντομης ζωής του παίζουν ένα «φάλτσο μιούζικαλ» ελαττωματικών χαρακτήρων.

Ο ηθοποιός Θάνος Τοκάκης κάνει την πρώτη σκηνοθετική του απόπειρα και, καθώς διαμορφώνει τον ονειρικό κόσμο της «Hannele», μιλά για την παράσταση, αλλά και για τον φόβο, τη ζωή και τον θάνατο.

Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτού του έργου;

Το έργο αυτό είναι αρκετά ιδιαίτερο από γραφής, αφού ξεκινάει με καθαρά νατουραλιστικό προορισμό και, στη συνέχεια, κάνει μια μεγάλη στροφή και μετατρέπεται σε ένα καθαρό φαντασιακό ονειρόδραμα. Έχει την τάση να «μπερδέψει» με έναν τρόπο τον θεατή, ώστε να μην είναι σίγουρος ποιο σημείο του είναι το πραγματικό και ποιο το φαντασιακό. Επίσης, ο συγγραφέας έχει τοποθετήσει όλη τη δράση σε ένα μικρό φτωχοκομείο ενός μακρινού χωριού, το οποίο μετατρέπεται σε έδρα για τις φανταστικές εξορμήσεις της μικρής Χάνελε.

Πώς εκτυλίσσεται η ιστορία της Χάνελε;

Η μικρή Χάνελε μεταφέρεται ημιθανής στο πτωχοκομείο του απομακρυσμένου χωριού της, από τον αγαπημένο της δάσκαλο και τον ξυλοκόπο του χωριού. Από αυτούς μαθαίνουμε τη θλιβερή ιστορία της. Η πρόσφατα αποθανούσα μητέρα της, την άφησε στα χέρια του σκληρού πατριού της. Η ίδια, θέλοντας να ξεφύγει από αυτήν την πραγματικότητα, βούτηξε στη λίμνη, για να βρεθεί κοντά στον Χριστό, όπως η ίδια επικαλείται. Η βαθιά πίστη της είναι το μόνο που της έχει απομείνει, αφού πιστεύει βαθιά στη μετά θάνατον δικαίωση. Στη συνέχεια, αρχίζουν τα φαντασιακά οράματα της Χάνελε: η μητέρα της, οι άγγελοι, η εκδίκηση του πατέρα και, στο τέλος, η αποθέωσή της.

Με τι μας φέρνει αντιμέτωπους ο συγγραφέας μέσα από αυτό το μελόδραμα;

Κατά την προσωπική μου άποψη, ο συγγραφέας θίγει πολλά θέματα μέσα από το έργο. Αυτό που θεωρώ ότι είναι το πιο ισχυρό και το πιο καλά «προστατευμένο» μήνυμα είναι ο ψυχολογικός φόβος που μας προκαλεί η κοινωνική ιεραρχία, την οποία οφείλουμε να αποτάξουμε, ώστε να φτάσουμε κάποια στιγμή στο σημείο να κάνουμε την υπέρβαση και να σταθούμε στα πόδια μας.

Τι αναζητεί η βασανισμένη ψυχή του κοριτσιού;

Κυρίως, αναζητεί την προσοχή. Κάθε απόπειρα αυτοκτονίας είναι μια κραυγή απελπισίας προς τον κοινωνικό και οικογενειακό περίγυρο. Στην περίπτωση της Χάνελε και λόγω του νεαρού της ηλικίας της, η κραυγή αυτή γίνεται πιο σπαρακτική, ενώ ο περίγυρός της εξακολουθεί να παραμένει αμέτοχος στο δράμα της. Αυτό, λοιπόν, της δημιουργεί την ανάγκη για εκδίκηση, μέσω της προσωπικής αναγνώρισης, η οποία έχει καταλάβει πως επέρχεται μόνο σε μια άλλη ζωή. Και γι’ αυτόν τον λόγο εξακολουθεί να είναι τόσο πιστή στις πεποιθήσεις της.

Πρόκειται για την πρώτη σκηνοθετική σας απόπειρα. Τι σας προσέλκυσε στο συγκεκριμένο έργο;

Αυτό που ανέφερα προ ολίγου. Με ενδιέφερε πολύ η κεντρική θεματική του έργου, σχετικά με τον φόβο που έχει ο καθένας γι’ αυτό που θεωρεί ανώτερο. Είναι κάτι που βιώνουμε απεριόριστα στην εποχή μας. Επίσης, ο τρόπος εξέλιξης, η δράση του είναι διασκεδαστική και ήταν κάτι που μας έδωσε περιθώριο να πειραματιστούμε πάνω σε αυτό. Θεωρώ πως η «Hannele» έχει ελαττώματα από γραφής. Αυτό είναι κάτι, που μου κέντρισε το ενδιαφέρον, γιατί πιστεύω πως η ηλικία, η συναισθηματική κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο συγγραφέας την εποχή που έγραψε το έργο, ταίριαζε απόλυτα με την προσωπική μου ιδιοσυγκρασία.

Ο θάνατος είναι η μόνη σταθερά στη ρευστότητα της ζωής. Αυτό είναι που δίνει ελπίδα στους θλιμμένους ανθρώπους και φόβο στους χαρούμενους;

Ο θάνατος -όσο περίεργο και αν ακούγεται- είναι ο βασικός κινητήριος μοχλός της ζωής μας. Για να αποφύγουμε τον θάνατο, τρώμε, ντυνόμαστε, κ.λπ.. Από εκεί και πέρα, ντυνόμαστε καλά, πάμε θέατρο, βλέπουμε ταινίες, για να δώσουμε κίνηση στον συναισθηματισμό μας και στην επικοινωνία μας, ώστε να αποφύγουμε τον ψυχολογικό «θάνατο», που μπορεί να επιφέρει τον πραγματικό. Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να αισθάνεται ολοκληρωμένος, λίγο πριν φτάσει στον φυσικό του θάνατο, ακόμα και αν αυτός έρχεται νωρίς. Ο Μίλαν Κούντερα έχει πει πως «αυτό που φοβίζει τους ανθρώπους όσον αφορά στον θάνατο δεν είναι η απώλεια του μέλλοντος, αλλά η απώλεια του παρελθόντος». Άρα, ο θάνατος δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ούτε σαν ελπίδα, ούτε σαν φόβος. Είναι απλά το τέλος κάθε ζωής, που είναι αδύνατο να το αποφύγεις.

Αν η ζωή είναι ένα παιχνίδι, πότε θεωρούμαστε νικητές;

Από τη στιγμή που θεωρήσουμε πως η ζωή είναι παιχνίδι, είμαστε ήδη νικητές! Σε αυτήν τη φάση της ζωής μου, τουλάχιστον, αυτό πιστεύω.

Η μικρή ηρωίδα καταφεύγει στη φαντασία, για να μπορέσει να αντέξει την πραγματικότητα. Εμείς, σήμερα, τι μπορούμε να κάνουμε, για να αντέξουμε, αλλά και να αλλάξουμε, τη δική μας δύσκολη πραγματικότητα;

Η Χάνελε χρησιμοποιεί τη φαντασία, ώστε να μπορέσει να απεμπλακεί από την πραγματικότητα, αλλά και για να εισχωρήσει στον δικό της «παραμυθένιο» παράδεισο. Το πιο δύσκολο για τον σύγχρονο άνθρωπο είναι ο εντοπισμός του προσωπικού «παράδεισου». Θα πρέπει, δηλαδή, να στρέψουμε το βλέμμα στο μέλλον και να δημιουργήσουμε, να φανταστούμε έναν δικό μας παράδεισο. Από εκεί και πέρα, έγκειται στον καθένα κατά πόσο είναι πρόθυμος να ακολουθήσει τις προσδοκίες του. Αυτό, πάντως, έκανε ανέκαθεν ο άνθρωπος.

Ταυτότητα παράστασης: μετάφραση: Κωνσταντίνος Κρίτσης, σκηνοθεσία: Θάνος Τοκάκης, σκηνικά – κοστούμια: Χαράλαμπος Νικολάου, μουσική: Φώτης Σιώτας, σχεδιασμός φωτισμών: Γιώργος Ταμπακάκης, επιμέλεια κίνησης: Σεσίλ Μικρούτσικου, βοηθός σκηνοθέτη: Έμη Πανουργιά. Παίζουν: Κωνσταντίνος Γαβαλάς, Ειρήνη Μπούνταλη, Δημήτρης Ντάσκας, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Ειρήνη Φαναριώτη, Βαγγέλης Ψωμάς.

Πληροφορίες: 104 - Κεντρική Σκηνή, Ευμολπιδών 41 - Γκάζι (στάση μετρό: Κεραμεικός), τηλ. 210 3455020. Τιμή εισιτηρίου: γενική είσοδος: 12 ευρώ.

ΓΙΩΡΓΟΣ Σ. ΚΟΥΛΟΥΒΑΡΗΣ