Αντιπροσωπεύοντας την εκλαΐκευση της γνώσης, η ηθοποιός Ηρώ Μουκίου προσπαθεί να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα σε δύο κορυφαίους πυρηνικούς φυσικούς και μιλά στο click@Life.

Σε ένα μακρύ ταξίδι από τη φυσική έως τον άνθρωπο, το βραβευμένο θεατρικό έργο του Μάικλ Φρέιν, «Κοπεγχάγη», παρουσιάζεται για δεύτερη χρονιά, στο θέατρο studio Μαυρομιχάλη, έως τις 12 Φεβρουαρίου, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 9 το βράδυ.

Η Ηρώ Μουκίου πρωταγωνιστεί στον φανταστικό διάλογο μιας πραγματικής συνάντησης, η οποία θέτει ερωτήματα για την πορεία της επιστήμης και της πολιτικής, σε σχέση με τις αλλαγές που επέφερε ο συνδυασμός τους στον κόσμο του 20ου αιώνα και μιλά για το έργο και το ομιχλώδες τοπίο του μικρόκοσμού μας.

Σε ποιο γεγονός βασίζεται το έργο;

Το έργο είναι βασισμένο σε μια σύντομη συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη, το 1941, ανάμεσα στους δύο νομπελίστες φυσικούς Νηλς Μπορ και Βέρνερ Χάιζενμπεργκ και είχε σαν αντικείμενο συζήτησης την πυρηνική σχάση.

Υπό ποιες συνθήκες πραγματοποιήθηκε αυτή η συνάντηση;

Οι συνθήκες ήταν αντίξοες, λόγω του γεγονότος της γερμανικής κατοχής και του ότι ο Νηλς Μπορ, όπως και ο Χάιζενμπεργκ, ήταν εβραίοι και βρίσκονταν υπό επιτήρηση. Ο Χάιζενμπεργκ, που ήταν επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος των Ναζί, επισκέφθηκε επίσημα τη Δανία και με αυτήν την ευκαιρία θέλησε να συναντήσει τον πρώην καθηγητή του, Νηλς Μπορ.

Πώς χρησιμοποίησε το πραγματικό αυτό γεγονός ο Μάικλ Φρέιν, για να δημιουργήσει την «Κοπεγχάγη»;

Πολύ έντεχνα, ο Μάικλ Φρέιν, βασιζόμενος σε γεγονότα της εποχής, θέλησε να αναπαραστήσει φανταστικά εκείνη τη μοιραία συνάντηση μεταξύ των δύο μεγάλων φυσικών, προσπαθώντας να εξιχνιάσει τι πραγματικά ειπώθηκε μεταξύ τους για την ατομική ενέργεια, που απετέλεσε και την οριστική ρήξη της σχέσης των δύο αντρών.

Ποια ερωτήματα θέτει το έργο;

Τα ερωτήματα που θέτει το έργο είναι πολλά και, ίσως, κάποια αναπάντητα. Ανταγωνισμοί, πάθη, ίντριγκες, τύψεις, διαδέχονται το ένα το άλλο στην επιστημονική κοινότητα και, τελικά, το μέγα ερώτημα είναι: «έχει το δικαίωμα ένας φυσικός να ερευνήσει την πρακτική εφαρμογή της ατομικής ενέργειας;» Τι πραγματικά ειπώθηκε μεταξύ τους σε εκείνη τη συνάντηση; Οι ιστορικοί της επιστήμης, με αφορμή το έργο και τα ερωτήματα που εγείρει, άνοιξαν τα αρχεία του Μπορ πριν από τον προκαθορισμένο χρόνο, μήπως βρουν την απάντηση. Δεν τη βρήκαν ποτέ.

Ποιος είναι ο δικός σας ρόλος ανάμεσα στους δύο επιστήμονες;

Η Μαργκρέτε Μπορ είναι η γυναίκα δίπλα στον επιστήμονα, που καρτερικά αντέχει τις ανησυχίες, τις έρευνες, τις μελέτες που τον απασχολούν. Έχει το δικαίωμα γνώμης, συμβουλεύει, αποτρέπει ή προτρέπει, δακτυλογραφεί τις μελέτες, είναι σύζυγος, μητέρα και συνεργάτης. Ήταν αποδεκτή από όλη την επιστημονική κοινότητα και κατάφερνε να κρατά ισορροπίες ανάμεσα στους δύο επιστήμονες. Τελικά, είναι η εκλαΐκευση της γνώσης.

Αναλογιζόμενη την κατάσταση του σύγχρονου κόσμου μας, θεωρείτε πως ο συνδυασμός της επιστήμης με την πολιτική έχει θετικά αποτελέσματα για την ανθρωπότητα;

Θεωρώ, λαμβάνοντας υπόψη τα μέχρι σήμερα δεδομένα (π.χ. Ναγκασάκι, Τσέρνομπιλ, ασθένειες προερχόμενες από εργαστηριακά πειράματα κ.ά.) ότι όταν ένα προϊόν επιστημονικής έρευνας που έχει καθαρά ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, βρεθεί στα χέρια πολιτικής σκοπιμότητας, μετατρέπεται αυτόματα σε όπλο μαζικής εξόντωσης της ανθρωπότητας! Πολιτική και επιστήμη δε συμβαδίζουν, δυστυχώς.

Εδώ, στον δραματικό μας ελληνικό μικρόκοσμο, τι χρειαζόμαστε, για να προοδεύσουμε πραγματικά και ουσιαστικά;

Οι μεγάλοι κόσμοι δεν είναι παρά ένα άθροισμα μικρόκοσμων, οπότε θεωρώ ότι είμαστε σάπιος κρίκος μιας αλυσίδας, που δυνητικά θα σαπίσει. Πιστεύω ότι η παιδεία είναι η πηγή του καλού ή του κακού σε μία χώρα. Αν βελτιώσουμε τον τρόπο που κατασκευάζουμε τα ελληνικά μυαλά, τον τρόπο σκέψης μας, θα φτιάξουμε μια νέα φουρνιά Ελλήνων χωρίς υστερόβουλες διαθέσεις, που δε θα βάζουν σε προτεραιότητα το «εγώ», αλλά το «εμείς». Εν τέλει, η έλλειψη παιδείας και συλλογικότητας μας οδήγησαν εδώ.

Πού πιστεύετε ότι θα μας οδηγήσει αυτή η δοκιμασία;

Προσπαθώ να είμαι μια αισιόδοξη μητέρα μιας 17χρονης κόρης, μέσα από την οποία διακρίνω ψήγματα ευημερίας στο μέλλον. Νομίζω ότι όλες οι δοκιμασίες οδηγούν στη γνώση και αποφυγή των ίδιων παραπτωμάτων. Λοιπόν, αν εμείς οι γονείς διδαχτούμε από τα λάθη μας, αν κοιτάξουμε καλύτερα παραδείγματα μοντέλων ηθικής και οικονομικής διαχείρισης και μπολιάσουμε τη νέα γενιά, ίσως βγούμε νικητές από αυτήν τη δοκιμασία. Διαφορετικά, θα έχουμε τη χώρα που μας αξίζει.

Ταυτότητα παράστασης: μετάφραση: Αννίτα Δεκαβάλλα, σκηνοθεσία - φωτισμοί: Γιάννης Μαργαρίτης, σκηνικά - κοστούμια: Δημήτρης Κακριδάς, μουσική επιμέλεια: Σεμέλη Μαργαρίτη, σκηνοθεσία βίντεο: Αλέξανδρος Ζαρμπής, βοηθός σκηνοθέτη: Πέτρος Πέτρου. Παίζουν: Ηρώ Μουκίου, Βασίλης Ρίσβας, Θοδωρής Αντωνιάδης.

Πληροφορίες: Studio Μαυρομιχάλη, Μαυρομιχάλη 134 – Εξάρχεια, τηλ.: 210 6453330. Διάρκεια παράστασης: 110 λεπτά με το διάλειμμα. Τιμές εισιτήριων: 12 (κανονικό), 8 (φοιτητικό – άνεργοι) ευρώ.

ΓΙΩΡΓΟΣ Σ. ΚΟΥΛΟΥΒΑΡΗΣ