Ο φημισμένος θίασος του θεάτρου Βαχτάνγκοφ επιστρέφει στην Αθήνα για να παρουσιάσει το αριστούργημα του M. Λέρμοντοφ, «Μασκαράτα». Ο πρωταγωνιστής της παράστασης, Εβγκένι Κνιάζεφ μιλάει στο click@Life για αυτή την σημαντική θεατρική παραγωγή.

Το αθηναϊκό θεατρόφιλο κοινό, έχει πάρει ήδη μια γεύση από τις υψηλού επιπέδου παραγωγές του μοσχοβίτικου θεάτρου Βαχτάνγκοφ, καθώς πέρυσι είχε παρουσιάσει, ένα από τα πιο γνωστά έργα του Τσέχοφ, τον «Θείο Βάνια».

Τώρα τα μέλη αυτού του σημαντικού θιάσου επιστρέφουν στη σκηνή του Badminton (22 και 23 Φεβρουαρίου), για να μας παρουσιάσουν ένα από τα κλασικά έργα της ρωσικής δραματουργίας, τη «Μασκαράτα» του Λέμορντοφ, σε σκηνοθεσία του- απρόβλεπτου πάντα- Λιθουανού σκηνοθέτη Ρίμας Τούμινας.

Ο Αρμπένιν, ο ήρωας της «Μασκαράτας», είναι γνήσιο τέκνο του ρωσικού ρομαντισμού. Ο Λέμορντοφ δεν πρόλαβε να δει το έργο του πάνω στη σκηνή, αφού η τσαρική λογοκρισία το είχε απαγορεύσει, με το πρόσχημα ότι ασκούσε κριτική σε συγκεκριμένη αριστοκρατική οικογένεια. Ο Ρίμας Τούμινας επιχειρεί μια σύγχρονη ανάγνωση αυτού του κλασικού έργου που φωτίζει το μεγαλείο και την αλαζονεία ενός ανυπότακτου πνεύματος. Σταδιακά αποκαλύπτεται η αλήθεια σε αυτό το ποιητικό θεατρικό κείμενο, όταν όλες οι μάσκες των προσώπων πέσουν. Στη «Μασκαράτα», οι λέξεις έχουν τη δύναμη να σκοτώσουν. Κεντρική φιγούρα ο Ευγένιος Αρμπένιν, γόνος της υψηλής κοινωνίας της Αγίας Πετρούλης, ένας χαρακτήρας εκτός ορίων, ο οποίος πασχίζει να κατακτήσει την πλήρη ανεξαρτησία του και πέφτει θύμα της ίδιας της αλαζονείας αλλά και του δηλητηριώδους περιβάλλοντός του, καταλήγοντας να δολοφονήσει τη σύζυγό του, Νίνα, για λόγους τιμής.

Πρόκειται για ένα έργο με «βαριά» κληρονομιά στην Ιστορία του ρωσικού θεάτρου, αφού σηματοδότησε το πέρασμα σε μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, όπως δηλώνει στο click@Life, ο πρωταγωνιστής της παράστασης, Εβγκένι Κνιάζεφ: «Η Μασκαράτα του Λέρμοντοφ είναι ένα από τα μυστηριώδη έργα του ρωσικού θεάτρου. Η θρυλική παράσταση σκηνοθετημένη από τον Μέγιερχολντ στο θέατρο Αλεξαντρίνσκι της Αγίας Πετρούπολης παίχτηκε την πρώτη ημέρα της Αστικής επανάστασης του Φεβρουαρίου του 1917, την οποία σχετικά σύντομα ακολούθησε η Μεγάλη Οκτωβριανή επανάσταση, ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του 20ου αιώνα. Στο δικό μας θέατρο Βαχτάνγκοφ η παράσταση παίχτηκε στις 22 Ιουνίου του 1941, την ημέρα αρχής του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, όταν η φασιστική Γερμανία χωρίς κήρυξη πολέμου επιτέθηκε στην ΕΣΣΔ. Τότε η Μασκαράτα προειδοποιούσε τον ερχομό των τρομερών γεγονότων. Ευτυχώς η δική μας παράσταση δεν έγινε κήρυκας πολέμων ή επαναστάσεων, ωστόσο η Μασκαράτα προειδοποιεί ότι το σύνορο μεταξύ του Καλού και του Κακού κατέρρευσε».

Η πλοκή του έργου θυμίζει σε πολλά σημεία τον «Οθέλλο» του Σαίξπηρ και ο Αρμπένιν αποκαλείται συχνά ως «Ρώσος Οθέλλος». Η πολυδιάστατη όμως προσωπικότητα του ήρωα δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο με αυτόν τον χαρακτηρισμό, όπως σχολιάζει ο Κνιάζεφ. Ο γνωστός ηθοποιός προσπαθώντας να χτίσει βήμα-βήμα τον συγκεκριμένο ρόλο, μας δίνει τη δική του ματιά, για τον Αρμπένιν:

«Προσωπικά αμέσως κατάλαβα τι είδους άνθρωπος είναι ο Αρμπένιν. Δεν είναι ο Ρώσος Οθέλλος, εάν εννοείτε ότι ζηλεύει και για αυτό το λόγο σκοτώνει τη Νίνα. Ο Αρμπένιν διακρίνεται για το υψηλό διανοητικό του επίπεδο. Πιστεύει ότι έχει καταλάβει πώς λειτουργεί ο κόσμος και ο άνθρωπος. Είναι ένα ψυχρό, αλαζονικό μυαλό, για το οποίο η ζωή είναι μια καλά μελετημένη παρτίδα. Σε αυτήν το κύριο πράγμα είναι να μην κοκκινίζεις, να μένεις πάντα ψυχρός και αδιάφορος, αφού η ζωή είναι μια μασκαράτα. Και σε μια τέτοια αντίληψη η Νίνα δεν ανταποκρίνεται, είναι ή υπερβολικά ωραία ή απολύτως ψεύτικη. Εκείνος την αγαπά, αλλά συγχρόνως την τιμωρεί. Η καθεαυτή τρέλλα είναι το μοναδικό φινάλε που μπορεί να συμβεί με τον Αρμπένιν. Εκείνος που βασιζόταν στο νου του, τιμωρείται από το ίδιο του το μυαλό! Άραγε δεν συμβαίνει το ίδιο και με μας, τους ανθρώπους του 21ου αιώνα;»

Ανατρεπτική θεωρήθηκε η «Μασκαράτα» για την εποχή της και ο δημιουργός της, ο Λέμορντοφ, ο οποίος είχε αναστατώσει πολλές φορές με τους ποιητικούς στίχους του την τσαρική εξουσία, έπεσε πάνω στον τοίχο της λογοκρισίας, όταν επιχείρησε να την ανεβάσει στη σκηνή.

Η αρχική εκδοχή του έργου συμπεριλάμβανε τρεις πράξεις και τελείωνε με τον θάνατο της Νίνα. Ο Λέμορντοφ, με την ελπίδα να πραγματοποιηθεί η παραγωγή του έργου, το παρουσίασε στο γραφείο λογοτεχνικής λογοκρισίας, που εκείνη την εποχή βρισκόταν υπό τη διεύθυνση της μυστικής αστυνομίας. Ο λογοκριτής δεν ενέκρινε το έργο και δικαιολόγησε την απαγόρευσή του στον Λέμορντοφ, υποστηρίζοντας ότι τα πάθη που παρουσίαζε ήταν πολύ δυνατά και ότι το έργο κατάκρινε κατά κάποιο τρόπο τα αποκριάτικα πάρτι που δίνονταν στο σπίτι της αριστοκρατικής οικογένειας των Ένγκελχαρντ. Το έργο επεστράφη στον δημιουργό του για διορθώσεις. Ελπίζοντας να αποφύγει ριζικές αλλαγές στο κείμενο, ο συγγραφέας πρόσθεσε μια τέταρτη πράξη και εισήγαγε ένα νέο χαρακτήρα, τον Άγνωστο, ώστε να δείξει ότι ο ήρωάς του τιμωρήθηκε για την πράξη του. Ο λογοκριτής αρνήθηκε και πάλι να δώσει την έγκρισή του και απέρριψε και τις υπόλοιπες απόπειρες διασκευής του Λέμορντοφ.

Με ποιον όμως τρόπο επηρέασε η λογοκρισία τη σκιαγράφηση του Αρμπένιν; «Όταν το έργο γράφτηκε από τον Λέρμοντοφ το 1836, οι λογοκριτές του Νικολάου Α’ αμέσως ανακάλυψαν ότι αυτή η ιδέα δεν ήταν ό,τι καλύτερο για την αγωγή του λαού. Για πολύ καιρό δεν επέτρεπαν να παιχτεί επί σκηνής η Μασκαράτα επειδή το Κακό, κατά τους επιτηρητές των ηθών, δεν καταδικάστηκε. Η τρέλα του πρωταγωνιστή Αρμπένιν δεν τους φαινόταν σαφές και πειστικό φινάλε. Τελικά, έπειτα από σχεδόν 15 χρόνια επέτρεψαν να παιχτεί το έργο, αλλά ο Αρμπένιν έπρεπε στο φινάλε να μαχαιρωθεί, φωνάζοντας, πέθανε και εσύ, κακοποιέ!

Ο Ρίμας Τούμινας, όπως φαντάζομαι, από καιρό ήταν γοητευμένος από το έργο. Αρχικά το σκηνοθέτησε στην Λιθουανία, ύστερα η παράσταση ανέβηκε στη Μόσχα, όπου αξιολογήθηκε υψηλά από τους θεατρικούς παράγοντες της Μόσχας και της Αγ. Πετρούπολης, αλλά και από τους θεατές. Και τώρα, όταν έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου μας, ο Ρίμας πάλι επέστρεψε στην «Μασκαράτα». Απολαμβάνω το έργο αυτό, τον ρόλο μου, την συνεργασία με τον Ρίμας. Είναι διακριτικός ως σκηνοθέτης, αλλά και με ιδιαίτερα έντονη προσωπικότητα. Πολύ ελεύθερος, με εξαιρετικό ταλέντο και φαντασία», καταλήγει ο Εβγκένι Κνιάζεφ.

Έτσι λοιπόν το Τριώδιο ανοίγει επισήμως αυτό το Σαββατοκύριακο και στη θεατρική Αθήνα, με ένα έργο ταιριαστό για την περίσταση που σχολιάζει τις «μάσκες» τις οποίες φοράμε και στην πραγματική μας ζωή…

Διανομή: Arbenin Evgeny Aleksandrovich: Evgeniy Knyazev Nina (η σύζυγος):Mariya Volkova, Olga Nemogai. Πρίγκιπας Zvezdich: Leonid Bichevin. Βαρόνη Shtral: Lidiya Velezheva, Marina Esipenko. Kazarin Afanasy Pavlovich: Alexander Pavlov, Alexander Ryshenkov. Shprikh Adam PetrovichQ Mikhail Vaskov, Andrei Zaretskiy. Άγνωστος: Yuriy Shlykov.Υπηρέτης: Viktor Dobronravov. Χιονάνθρωπος: Oleg Lopuhov.

Σκηνοθεσία: Rimas Tuminas. Σκηνογραφία: Adomas Yacovskis. Κοστούμια: Maxim Obrezkov. Σχεδιασμός φωτισμού: Maya Shavdatuashvili. Μουσική: Faustas Latenas.

Πληροφορίες: 22 και 23 Φεβρουαρίου στις 21.00. Θέατρο Badminton, κεντρική σκηνή. Εισιτήρια: 20, 30, 35, 45 ευρώ και φοιτητικό: 15 ευρώ. Προπώληση www.viva.gr , 13855, www.abcd.gr , 210 8840600 και στα καταστήματα Public και Forthnet.

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ