Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης με αφορμή την παράσταση «Ο επιθεωρητής» του Νικολάι Γκόγκολ, μιλά στο click@Life για την εγχώρια πολιτική σκηνή και τη διαφθορά.

Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης κινείται με άνεση σε διαφορετικά θεατρικά είδη. Στους πρόσφατους πρωταγωνιστικούς του ρόλους έχει ενσαρκώσει την Ιοκάστη στον πρωτοποριακό «Οιδίποδα» του Τσέζαρις Γκραουζίνις αλλά και τον κυνικό Μπίλι Φλυν στο μιούζικαλ «Σικάγο». Ο γνωστός ηθοποιός στρέφεται τώρα σε μια πιο κλασική επιλογή πρωταγωνιστώντας στην κωμωδία «Ο επιθεωρητής» του Νικολάι Γκόγκολ που ανεβαίνει σήμερα (15/3) στην κεντρική σκηνή του Ακροπόλ, σε σκηνοθεσία του Σπύρου Ευαγγελάτου. Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης υποδύεται τον Χλεστακώφ, έναν αφελή νέο που εκλαμβάνεται λανθασμένα από τους διεφθαρμένους δημόσιους λειτουργούς μιας επαρχιακής πόλης στην τσαρική Ρωσία, ως ο τρομερός εκείνος «επιθεωρητής» που θα αποκαλύψει τις καταχρήσεις τους.

Ποια ανάγνωση του έργου προτείνει η παράσταση;

Προτείνει μια καθαρή ματιά πάνω στο έργο, χωρίς δηλαδή να προσπαθεί με αλαζονικό τρόπο να είναι μια υποσημείωση πάνω στη σκέψη και στο κείμενο του Γκόγκολ. Ταυτόχρονα αντιμετωπίζει το κείμενο με φρέσκια αντίληψη. Ο λόγος για τον οποίο μιλώ για αυτήν την καθαρή ματιά- λες κι είναι κάτι περίεργο- είναι γιατί πολύ συχνά, τα κλασικά κείμενα αντιμετωπίζονται με μια επιθυμία αποδόμησης. Πιστεύω- και ο Σπύρος Ευαγγελάτος νομίζω το πιστεύει εδώ και πολύ περισσότερες δεκαετίες από εμένα- ότι η αποδόμηση μπορεί να φέρει ενδιαφέροντα αποτελέσματα, όμως από την άλλη πλευρά είναι επίσης ιδιαίτερα αξιόλογο και ενδιαφέρον να μπορείς να πεις μια ιστορία όπως την ήθελε ο συγγραφέας της. Το στοίχημα είναι να φέρουμε το πνεύμα του «Επιθεωρητή» του Γκόγκολ όπως θα το ήθελε ο ίδιος στο σήμερα. Είναι μια σάτιρα ηθών για όσα ίσχυαν τότε στην τσαρική Ρωσία. Κανονικά δε θα έπρεπε να μοιάζει τόσο πολύ με τη δημοκρατική Ελλάδα, όμως παρόλα αυτά μοιάζει αρκετά. Ταυτόχρονα η παράσταση αφήνει να διαφανεί κι η αγάπη του συγγραφέα για τους ήρωές του. Τους ζωγραφίζει με αρνητικά χρώματα, αλλά αναγνωρίζει ότι στη μικρότητά τους δεν κρύβεται τίποτα άλλο παρά το γεγονός ότι είναι άνθρωποι.

Σε ποιους εμπνέει φόβο ο Χλεστακώφ, ο χαρακτήρας που υποδύεστε;

Εμπνέει φόβο στους υπόλοιπους ρόλους του έργου, στους διεφθαρμένους κρατικούς υπαλλήλους της επαρχιακής κωμόπολης. Οι θεατές διασκεδάζουν γιατί γνωρίζουν ποιος ακριβώς είναι ο «επιθεωρητής». Ο Χλεστακώφ δεν είναι η περίπτωση ενός πανούργου, ραδιούργου απατεώνα που τους χειραγωγεί και τους ξεγελά αλλά ένας αφελής νεαρός με ψευδαισθήσεις μεγαλείου στον οποίο τυχαίνει να του δοθεί η δυνατότητα να επανευφεύρει τον εαυτό του. Κι αυτή είναι η δική του τραγωδία. Ο «επιθεωρητής» μας προξενεί το ίδιο γέλιο και τον ίδιο οίκτο που μας προξενούν κι οι υπόλοιποι ήρωες του έργου. Στο τέλος μάλιστα λέει ο έπαρχος: «κι όλοι εσείς που γελάτε με τα παθήματά μου να ξέρετε ότι με εσάς γελάτε, με τους εαυτούς σας». Νομίζω σε μεγάλο βαθμό αυτό είναι και το κλειδί της παράστασης και το κλειδί του ίδιου του Γκόγκολ.

Πώς σχολιάζετε τις αντιστοιχίες της τσαρικής Ρωσίας και της ελληνικής πραγματικότητας των τελευταίων χρόνων;

Όσα συμβαίνουν στη χώρα μας, ακόμη κι αν μας έχουν προκαλέσει σοκ ή μας έχουν ρίξει σε βαθύτατη περισυλλογή, είναι ζητήματα που μπορεί να συναντήσει κανείς σε κοινωνίες πολύ διαφορετικές από τη δική μας, σε παλαιότερες εποχές. Αν κάποιος έχει γνώση της λογοτεχνίας ή των θεατρικών κειμένων, θα διαπιστώσει ότι είναι πάρα πολύ σύνηθες να περιγράφεται μια κοινωνία συνολικά με μελανά χρώματα. Θα ήταν πολύ άδικο να θεωρήσουμε ότι υπάρχουν αρνητικά χαρακτηριστικά τα οποία εμπίπτουν ειδικά στην ελληνική φυλή. Απλώς εμείς για πάρα πολλά χρόνια, αφήσαμε αρκετά πράγματα να κακοφορμίσουν, οπότε τώρα οι διορθώσεις πρέπει να είναι γρήγορες. Όσο θεωρώ υπερβολικό και αφελές το να πιστεύουμε ότι είμαστε ο καλύτερος κι ο εξυπνότερος λαός του κόσμου, άλλο τόσο βρίσκω άδικο προς τους Έλληνες το απόλυτο αυτομαστίγωμα, σα να έχουμε ελαττώματα που κανένας άλλος λαός δεν διαθέτει.

Πάντως η κρίση μας έχει φέρει στο επίκεντρο μιας αρνητικής δημοσιότητα για τη χώρα μας, που παρουσιάζεται απολύτως διεφθαρμένη. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό εμπεριέχει και πολιτικές ύποπτες επιδιώξεις σε σχέση με την Ελλάδα. Εσείς πως το κρίνετε;

Δεν μου αρέσει η συνωμοσιολογία, αλλά διακρίνω αυτό που λέτε. Νομίζω ότι οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον λάθος τρόπο με τον οποίο έχουμε χειριστεί ως κοινωνία αυτά που μας συμβαίνουν. Εννοώ ότι δε χρειάζεται να δηλώνουμε προς τα έξω τα προβλήματά μας στο βαθμό που το κάναμε-ιδίως η πολιτική ηγεσία- μέχρι το 2009-2010. Ωστόσο αναγνωρίζω πως η δημοκρατία μας έχει πολλές στρεβλώσεις. Δεν αισθάνομαι ότι οι Έλληνες είμαστε προβληματικότεροι από τους άλλους λαούς, νομίζω όμως ότι αφήσαμε τους θεσμούς μας να χαλαρώσουν στο βαθμό που χαλάρωσαν. Γενικά τάσσομαι υπέρ των θεσμών-ακόμα κι αν οι θεσμοί συχνά δε λειτουργούν όπως θα έπρεπε. Είμαι υπέρ των θεσμών κι υπέρ της διαδικασίας να αλλάζει κανείς θεσμούς με άλλους θεσμούς. Εκτός από τις πολύ μεγάλες στιγμές στην Ιστορία που πραγματικά πρέπει να γίνει μια βίαιη ανατροπή. Ανησυχούσα πολύ για διάφορα φαινόμενα. Δεν αναφέρομαι στα αρνητικά της πολιτικής ηγεσίας και του πολιτικού συστήματος, τα οποία είναι γνωστά και θα συμφωνήσει ο κάθε Έλληνας. Ανησυχούσα πολύ για τον τρόπο με τον οποίο τα αντιμετωπίζαμε.

Μπορείτε να αναφέρετε ένα παράδειγμα;

Δεν είμαι σύμφωνος με το γνωστό σύνθημα να «καεί η Βουλή», γιατί πρόκειται για θεσμό. Αν δεν υπάρχει βουλή, δεν υπάρχει δημοκρατία, και δεν ξέρουμε κάποιου άλλου τύπου δημοκρατία να λειτουργεί. Η πίστη στους θεσμούς και η προσπάθεια να ενισχυθούν, δυναμώνει την ίδια τη δημοκρατία. Δεν νομίζω ότι η λύση είναι να αυτομαστιγωνόμαστε, ούτε να πετάμε συνολικά την ευθύνη σε κάποιους άλλους, σε μια ηγεσία που μας κυβέρνησε τριάντα χρόνια- λες και δεν τους εκλέγαμε, λες και κατέβηκαν από άλλο πλανήτη. Είναι πολύ δύσκολο κι ιδίως για τους ανθρώπους που πραγματικά τους έχει τραβηχτεί το χαλί κάτω από τα πόδια σε μεγάλη ηλικία. Δε φοβάμαι για τους νεότερους, υπό την έννοια ότι όταν είναι κανείς νέος πάντα βρίσκει το δρόμο του, παρά τις δυσκολίες. Συνέβη και σε γενιές που περάσανε στην Ελλάδα κατοχή, χούντα κτλ. Αλλά αν δε σου έχει τραβηχτεί το χαλί κάτω από τα πόδια και μπορείς ακόμα, έχεις ευθύνη αυτήν τη στιγμή να είσαι όσο το δυνατόν πιο ψύχραιμος στη θέση που παίρνεις. Ή τουλάχιστον νομίζω ότι αυτή είναι η δική μας η δουλειά, των ανθρώπων που έχουμε κάποιο δημόσιο λόγο.

Οι πολιτικές αλλαγές των τελευταίων ετών ήταν ραγδαίες. Έφεραν στη Βουλή έναν άνθρωπο της γενιάς σας, τον Αλέξη Τσίπρα, στη θέση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης αλλά και τη Χρυσή Αυγή. Πώς βλέπετε αυτές τις αλλαγές;

Δεν θεωρώ ότι η νεότητα συνιστά αντικειμενική αξία. Δεν θεωρώ ότι εκ των πραγμάτων κάποιος που είναι νεότερος από έναν άλλο είναι πιο προοδευτικός, πιο ψύχραιμος ή έχει καλύτερη αντίληψη της πραγματικότητας. Αυτό μένει κάθε φορά να αποδειχθεί και δεν είναι συνδεδεμένο με την ηλικία. Μακάρι να μπορούσα να διακρίνω στη Ελλάδα στον τρόπο με τον οποίο πολιτεύονται νεότεροι πολιτικοί ή στον τρόπο με τον οποίο συνδικαλίζονται συχνά οι φοιτητές, κάποια ψήγματα μιας πραγματικά διαφορετικής πολιτικής συμπεριφοράς ή μιας πιο προοδευτικής αντίληψης για τα πράγματα. Αλλά δυστυχώς δεν το διακρίνω. Άρα από μόνη της η νεότητα δε μου λέει κάτι. Από εκεί και πέρα, ενθουσιαστήκαν πάρα πολύ για το ότι γκρεμίστηκε ο δικομματισμός, ή τέλος πάντων αυτό που ορίζαμε ως δικομματισμό και το εκτρέφαμε για χρόνια. Γκρεμίστηκε ο δικομματισμός για να φέρει τι; Σε πολύ μεγάλο βαθμό πολλοί από τους νέους σχηματισμούς, δε νομίζω ότι είναι εκεί για να μας χαροποιήσουν. Δεν βλέπω ένα διαφορετικό πολιτικό πολιτισμό. Αντίθετα, πολλές φορές βλέπω ένα χειρότερο πολιτικό πολιτισμό που είναι πλέον έως και πάρα πολύ επικίνδυνος. Δε βλέπω δηλαδή να ανανεώθηκε το πολιτικό σκηνικό με τέτοιο τρόπο ώστε να πω «μπράβο μπήκαν οι νέοι, μπήκαν οι καινούριοι, θα γίνει η αλλαγή». Αισθάνομαι ότι έχουμε το χειρότερο κοινοβούλιο που έχει υπάρξει μεταπολιτευτικά στην Ελλάδα. Πραγματικά θαυμάζω όσους ανθρώπους- γιατί υπάρχουν διαστρωματωμένοι σε αρκετά κόμματα- προσπαθούν μέσα σε αυτό το κοινοβούλιο, ακόμη κι αν διαφωνούν μεταξύ τους, να βγάλουν κάποια άκρη. Αν δεν ήταν για κλάματα αυτό το κοινοβούλιο, θα ήταν για γέλια.

Πολύ βαρύ αυτό που λέτε…

Τι άλλο πρέπει να δει κανείς για να το πει; Αναγνωρίζω ότι υπάρχουν άνθρωποι με σοβαρότητα και ψυχραιμία, από τη ΔΗΜΑΡ μέχρι τη Νέα Δημοκρατία, το ΚΚΕ και το ΣΥΡΙΖΑ. Δε θεωρώ τους υπόλοιπους σχηματισμούς πάρα πολύ σοβαρούς να σας πω την αλήθεια. Όχι τους ανθρώπους τόσο πολύ, όσο τους σχηματισμούς. Ωστόσο, αντιλαμβάνομαι το λόγο για τον οποίον δημιουργήθηκαν και πήραν τα ποσοστά που πήραν.

Ποιοι θύλακες της ελληνικής διαφθοράς σας ενοχλούν περισσότερο;

Με ενοχλεί το να προσπαθεί κάποιος από θέση ισχύος να διαμοιράσει ισομερώς την ευθύνη σε όλους: και για αυτά που δεν έκανε ή αμέλησε να κάνει και για όσα τελικά έπραξε, τα λάθη ή τις δόλιες συμπεριφορές. Με ενοχλεί όμως και η αποσόβηση της ευθύνης από τον οποιονδήποτε από εμάς στο μικρό μέτρο που μας αναλογεί. Η χώρα μας είχε πάρα πολλούς ανίκανους ή διαπλεκόμενους πολιτικούς. Όλα αυτά είναι αληθινά, παρόλα αυτά δεν έγκειται μόνο εκεί το πρόβλημα που πρέπει να το δούμε όσο το δυνατόν πιο σφαιρικά. Ταυτόχρονα υπάρχουν πολύ λίγοι ελεύθεροι επαγγελματίες που δηλώνουν τα εισοδήματά τους, πάρα πολλοί που παίρνουν συντάξεις ενώ δε θα έπρεπε, τυφλοί που βλέπουν, ανάπηροι που περπατάνε, κι ανάμεσα σε αυτούς, μέσα σε αυτό το χάος, υπάρχουν σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής πραγματικά διαμάντια. Και μάλιστα τέτοιους δημόσιους υπαλλήλους έχω συναντήσει συχνά σε εφορίες και σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες. Οπότε μέσα σε αυτό το χάος πραγματικά φτάνει κανείς σε μια συνθήκη που αν δεν είναι ψύχραιμος, κινδυνεύει να πει «ο σώζων εαυτόν σωθήτω», κι όποιος πρόλαβε, πρόλαβε. Και κινδυνεύουμε να κάψουμε τα χλωρά μαζί με τα ξερά, να καταδικάσουμε ομάδες ή ανθρώπους που δε θα έπρεπε να τους καταδικάσουμε, ή να μην αποδώσουμε την ευθύνη εκεί που θα έπρεπε. Όμως αισθάνομαι ότι αλλάζουν λίγο τα πράγματα, έστω με πολλά λάθη και παλινωδίες. Είναι για μένα ένα δείγμα ότι στην Ελλάδα του 2009 μπορούσε κανείς να καταχραστεί δημόσιο χρήμα με τον τρόπο που το έκανε, όμως στην Ελλάδα του 2013, όπως βλέπουμε από τα πρόσφατα παραδείγματα με δημόσιους λειτουργούς, δημάρχους κ.λ.π, μοιάζει αυτό να έχει γίνει πολύ δυσκολότερο. Με τον συμψηφισμό «έπιασαν αυτόν και δεν έπιασαν τον άλλον», δεν κάνει κανείς τίποτα.

Ταυτότητα παράστασης: Διανομή: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης (Χλεστακώφ), Γιώργος Αρμένης (Έπαρχος), Αριέττα Μουτούση (Άννα), Μιχάλης Μητρούσης (Όσιπ), Δανάη Σκιάδη (Μαρία), Θοδωρής Κατσαφάδος (Αρτέμι), Γιώργος Ψυχογιός (Άμος), Θανάσης Κουρλαμπάς (Σπέκιν), Θανάσης Δήμου (Μπομπτσίνσκι), Άγγελος Μπούρας (Ντομπτσίνσκι), Βαγγέλης Ψωμάς (Λούκα), Θωμάς Γκαγκάς (Γκαρσόνι, Β΄ έμπορος, Κορόμπκιν), Γιώργος Μπούγος (Αστυνομικός, Μίσκα, Α΄ έμπορος).

Απόδοση-σκηνοθεσία: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος. Σκηνικά: Γιώργος Πάτσας. Κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ. Μουσική: Γιάννης Αναστασόπουλος. Βοηθοί σκηνοθέτη: Παναγιώτης Μιχαλόπουλος, Χριστιάννα Μαντζουράνη.

Πληροφορίες: πρεμιέρα στις 15 Μαρτίου στο θέατρο «Ακροπόλ», Ιπποκράτους 9-11, τηλ. 210.3643700. Παραστάσεις: Τετάρτη στις 18.00, Πέμπτη στις 20.00, Παρασκευή στις 21.00, Σάββατο στις 18.00 και στις 21.00, Κυριακή στις 19.00. Τιμές εισιτηρίων: Τετάρτη και Σάββατο λαϊκή απογευματινή 15 ευρώ, Πέμπτη γενική είσοδος 18 ευρώ, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή 10, 15, 20, 25 ευρώ. Προπώληση εισιτηρίων: θέατρο Ακροπόλ, www.ticketservices.gr και στο 2107234567, καθώς και στα καταστήματα Public.

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ