Δύο ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες παραστάσεις στο Φεστιβάλ Αθηνών κατέγραψαν την παρανοϊκή, αιματοβαμένη ζωή σε δύο διαμετρικά αντίθετες χώρες του πλανήτη.

Ο Ομάρ Ρατζέχ με την ομάδα του, Maqamat, μας μετέφεραν στο Χαλέπι της Συρίας, εκεί που το μνημείο Μιναρές του τζαμιού Ουμαρέντ (11ος αιώνας), θρησκευτικό, πολιτισμικό και κοινωνικό σύμβολο της πόλης, διαλύθηκε ολοκληρωτικά μαζί με άλλα ιστορικά και μη κτήρια, τις αξίες και τους ανθρώπους του.

Η βάρβαρη ισοπέδωσή του ενεργοποίησε τις τραυματικές μνήμες του χορογράφου: η καταστροφή της γενέτειράς του, της Βηρυτού, το 1982, αλλά και τόσοι εμφύλιοι πόλεμοι που μαίνονται ακόμη γύρω μας, αποτέλεσαν πηγή  έμπνευσης του.

Στο Μιναρές η σκηνή φλέγεται από ενέργεια. Η έκλυση συναισθημάτων καταγράφεται λεπτομερειακά στα σώματα των χορευτών που, με μόνιμα χαραγμένη μια άφωνη κραυγή στα πρόσωπά τους,  εκφράζουν τον φόβο και τον πανικό μέσα από εναγώνιες, σπασμωδικές κινήσεις. Σώματα ρημαγμένα, πασαλειμμένα με λάσπη ή απλώς τοποθετημένα στο τραπέζι ενός νεκροτομείου, που δεν δίνουν τίποτα από τον εαυτό εκείνων στους οποίους ανήκουν, μη έχοντας πια εαυτό για να δώσουν. Αλλά και σώματα που μετατρέπουν τη βιωμένη φρίκη σε δύναμη επιβίωσης. Και από πάνω τους, μέσα στους απειλητικούς ήχους μαχητικών αεροπλάνων και πυροβολισμών, που αναμιγνύονται με αραβικά ακούσματα (παιγμένα ζωντανά), υπερίπταται ένα απειλητικό drone δίκην  βομβαρδιστικού.

Εξι εξαιρετικοί χορευτές, με τον Ρατζέχ ανάμεσά τους, χωρίς φτιασίδια, μας προσγειώνουν στην ζοφερή πραγματικότητα. Και όπως λέει ο ταλαντούχος  χορογράφος: «Αποφάσισα να δημιουργήσω το έργο ως μία πράξη αντίστασης στην καταστροφή...Ακόμα κι αν δεν μπορούμε να αλλάξουμε την πορεία των πραγμάτων, έχει σημασία να μην τα αγνοούμε, να μην τα αποδεχόμαστε παθητικά...».

«Οι αγνοούμενοι» του Mapa teatro

Από την άλλη η Χάιντι και ο Ρολφ Αμπντερχάλντεν του Mapa teatro επεξεργάζονται στους Αγνοούμενουςτην πολιτική ευθύνη που φέρει η Κολομβιανή κυβέρνηση από το 1964 ως το 2017 για την τρομερή εγκληματικότητα της χώρας. Κυρίαρχες δυνάμεις οι μαφίες της κοκαΐνης,  οι παρακρατικοί, οι αριστεροί αντάρτες, ο στρατός - όλοι τους μπλεγμένοι σε έναν ατέρμονο πόλεμο αλλά και σε ένα αδυσώπητο κλοιό ναρκοδολαρίων, δολοφονιών, βασανιστηρίων, βίας και τρομοκρατίας. Και ο κόσμος; Όπως βλέπουμε στην πρώτο μέρος αυτής της περφόρμανς μια οικογένεια ακούει από το ραδιόφωνο  να επαναλαμβάνεται η φράση «Φτάνει πια το καρναβάλι, ήρθε η ώρα της επανάστασης». Όμως η ελπίδα εξανεμίζεται καθώς η επανάσταση δεν έρχεται ποτέ, παρόλο που τόσοι και τόσοι αφανίστηκαν στο όνομα της. Το καρναβάλι, ωστόσο, είναι πάντα ζωντανό.

Έτσι στο δεύτερο μέρος, αυτό το μεταίχμιο γιορτής και θανάτου που πηγάζει από ένα παλιό αφρικανικοκολομβιανό τελετουργικό, όπου άνδρες μασκαρεμένοι γυναίκες μαστιγώνουν όσους δε φορούν ανάλογα ενδύματα, παίρνει πολιτικό χαρακτήρα απεικονίζοντας, μεταξύ άλλων, τις μορφές του Μάρξ, του Λένιν, του Μάο, του Κάστρο και του Τσε, που σαν μάσκες φορούν οι ερμηνευτές υπενθυμίζοντας, με υποβόσκουσα ειρωνεία,  τους ηγέτες που καθόρισαν την Ιστορία.

Το τρίτο μέρος βασίζεται στο φάντασμα του Πάμπλο Εσκομπάρ και σε ένα υποτιθέμενο κείμενο που βρέθηκε στην τσέπη του όταν σκοτώθηκε. Σ' αυτό υπήρχε μια δική του ανακοίνωση υπέρ της νομιμοποίησης των ναρκωτικών επισημαίνοντας οτι είναι η μοναδική λύση αφού όλες οι πολεμικές τακτικές δεν είχαν καταφέρει να εξαλείψουν το πρόβλημα. Στους Αγνοούμενους ο μαγικός ρεαλισμός της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας είναι παρών. Με υποδειγματική ηχητική συνοδεία, που περιέχει από τραγούδια του '60 μέχρι τραγούδια της κοκαΐνης και από ραδιοφωνικά αποσπάσματα μέχρι ακούσματα της χώρας που ερμηνεύει ο προσωπικός  μουσικός του Εσκομπάρ, η ευφάνταστη παράσταση - μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας - μας μεταφέρει στην σκοτεινή πλευρά της πολύπαθης Κολομβίας.

Ελένη Πετάση - [email protected]