Η Όλια Λαζαρίδου «διαβάζει» σαν μουσική παρτιτούρα το πιο αινιγματικό έργο του Διονυσίου Σολωμού, τη «Γυναίκα της Ζάκυθος», με τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Δήμου Αβδελιώδη. Η ηθοποιός μιλάει στο click@Life για την παράσταση που θα παρουσιαστεί στις 27-28 Ιουνίου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Η Όλια Λαζαρίδου δίνει «φωνή» στο λόγο του Διονυσίου Σολωμού, επιχειρώντας να φωτίσει με την ερμηνεία της το ημιτελές πεζογράφημα με έναν από τους πιο σκοτεινούς γυναικείους χαρακτήρες της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Το έργο σύμφωνα με την Όλια Λαζαρίδου: «Μιλάει για το κακό που ενυπάρχει μέσα μας. Και μιλάει για να το ξορκίσει. Το κακό είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση. Όσο φοβόμαστε το κακό, τόσο του δίνουμε δύναμη. Ο Σολωμός έχει τρομακτική αθωότητα, και ο τρόπος που μιλά για το κακό, δεν είναι σαν αυτό να αποτελεί το αντίπαλο δέος του φωτός, αλλά σαν να είναι η έκπτωση από το φως. Δηλαδή το σκοτάδι του Σολωμού προϋποθέτει το φως κι αυτό από μόνο του κρύβει την ελπίδα».

Ο Δήμος Αβδελιώδης, κινηματογραφιστής με ιδιαίτερο καλλιτεχνικό στίγμα («Το δέντρο που πληγώναμε», «Η Νίκη της Σαμοθράκης», «Η εαρινή σύναξις των αγροφυλάκων») επανέρχεται σταθερά στη λογοτεχνία για τις σκηνοθεσίες του στο θέατρο. Από τον Παπαδιαμάντη έως τον Βιζυηνό και τον Χορτάτση, έχει καταθέσει τη δική του ματιά πάνω σε εμβληματικά κείμενα. Αυτή τη φορά στρέφεται στον Διονύσιο Σολωμό, συνεργαζόμενος με την Όλια Λαζαρίδου, στην πρώτη του παράσταση για το Φεστιβάλ Αθηνών. Πώς αντιμετωπίζει κανείς ένα τόσο απαιτητικό κείμενο; Η Όλια Λαζαρίδου απαντά αφοπλιστικά: «Με ένα πολύ απλό τρόπο, τον πιο απλό που γίνεται, δηλαδή, με σεβασμό. Όλη η δουλειά που κάνουμε με το Δήμο στοχεύει στο να μεταδοθεί το κείμενο χωρίς να κακοποιηθεί. Ο Δήμος Αβδελιώδης, έχει ένα ιδιαίτερο τρόπο που δουλεύει το λόγο, κάνει μια ερευνητική δουλειά. Είναι σαν ένας μουσικός δρόμος, τον οποίο ακολουθώ και έχει μια σταθερότητα, είναι κάτι συγκεκριμένο».

Πολλές θεωρίες έχουν διατυπωθεί για το ποια πραγματικά ήταν η ανώνυμη «Γυναίκα της Ζάκυθος», με τα αντεθνικά αισθήματα και την εχθρική συμπεριφορά προς τις Μεσολογγίτισες που είχαν καταφύγει πρόσφυγες στο νησί. «Στην παράσταση ενσαρκώνω τον αφηγητή, τον ιερομόναχο. Ο ίδιος ο Σολωμός, είχε αναφέρει ότι εμπνεύστηκε αυτό το κείμενο από κάποιον ιερομόναχο Διονύσιο στην Κέρκυρα ο οποίος πέθανε 173 ετών. Είναι κάπως είναι σαν να μπαίνει στην ψυχή αυτού του ιερομόναχου για να μπορέσει να μιλήσει για το κακό, γιατί η «Γυναίκα της Ζάκυθος», αυτό εκπροσωπεί. Αυτό που παριστάνω στη σκηνή είναι μια ψυχή που βλέπει ένα όραμα και μας το μεταδίδει. Είναι η ψυχή του Διονύσιου Σολωμού, ας πούμε. Η ψυχή δεν έχει ούτε φύλο, ούτε ηλικία. Μέσα από μένα, μέσα από τη αφήγηση περνάνε όλα τα πρόσωπα», εξηγεί η Όλια Λαζαρίδου.

Η «Γυναίκα της Ζάκυθος» στο Φεστιβάλ Αθηνών 27 και 28 Ιουνίου

Πρόκειται για έργο με αλλεπάλληλα στρώματα συγγραφής-αφού ο Σολωμός το δούλεψε το 1826, το 1829 και το 1933, πριν το εγκαταλείψει ημιτελές. «Ο τρόπος που ο Δήμος Αβδελιώδης έχει δουλέψει πάνω στο κείμενο, είναι για να ανακαλύψει τη σωματικότητα του λόγου, δηλαδή ο λόγος να μπορεί να μεταδίδεται με όλη του την ζωντάνια, όχι μόνο εγκεφαλικά. Και το συγκεκριμένο κείμενο προσφέρεται για αυτό. Ο Σολωμός θέλοντας να μιλήσει για το κακό, χωρίς να το φοβηθεί, φόρεσε το προσωπείο του Διονύσιου του Ιερομόναχου», σχολιάζει η Όλια Λαζαρίδου.

Το κείμενο της παράστασης είναι βασισμένο στην πρόταση του Δημήτρη Δημηρούλη «Η Γυναίκα της Ζάκυθος» (εκδ. Μεταίχμιο, 2008) και στο έργο «Διονυσίου Σολωμού Άπαντα, πρόλογος-αναλύσεις της Έλλης Αλεξίου» (εκδ. Μέρμηγκας). Η προσέγγιση του Δημήτρη Δημηρούλη επιλέχτηκε με καθαρά θεατρικά κριτήρια υποστηρίζει η Όλια Λαζαρίδου: «Μπορεί κάποιος να έχει κάποιες αντιρρήσεις πάνω σε αυτό γιατί οι φιλόλογοι, έχουν ο καθένας την δική του άποψη. Όμως ο Δήμος Αβδελιώδης την επέλεξε με θεατρικά κριτήρια, να είναι δηλαδή ένα κείμενο που να μπορεί να κατέβει πιο εύκολα, να μεταδοθεί στο θεατή. Το κείμενο είναι μυστηριώδες. Ωστόσο εμείς δεν είμαστε φιλόλογοι, θέλουμε απλά να αναμεταδώσουμε τη μαγεία και το μυστήριο αυτού του κειμένου, οπότε καλό είναι να μείνει ανοιχτό σε πολλές αναγνώσεις. Είχα διαβάσει κάποια βασικά για αυτό το έργο έτσι κι αλλιώς, πριν από την παράσταση. Προσπάθησα να επικεντρωθώ στη δουλειά που κάνει ο Δήμος Αβδελιώδης πάνω στο λόγο και την αντίστιξή του και να μην αρχίσω να διαβάζω διάφορες φιλολογικές αναλύσεις. Διότι η δουλειά του ηθοποιού είναι άλλη. Αυτή την στιγμή καλούμαι να είμαι ένα καλώς συγκερασμένο κλειδοκύμβαλο. Δηλαδή να συγκεντρωθώ πάρα πολύ ώστε να μπορέσω να βρω τους τόνους, τα ημιτόνια, τους ρυθμούς, την ακρίβεια που απαιτεί αυτός ο τρόπος της εκφοράς του κειμένου.

Δήμος Αβδελιώδης και Όλια Λαζαρίδου. Photo: Αλέξανδρος Φιλιππίδης

Εκεί περιορίστηκα και νομίζω πως έκανα καλά γιατί γιατί η δουλειά του ηθοποιού είναι να είσαι εκτελεστής. Μπορεί να διαβάζεις πράγματα πριν ή μετά, αλλά κατά τη διάρκεια μιας δουλειάς μπορεί να αποδειχτούν μια επιρροή που σε ξεστρατίζει από τον κύριο στόχο σου». Ο θεατής είναι ελεύθερος να αναπτύξει τους δικούς του συνειρμούς και ερμηνείες, όμως το στοιχείο που κάνει σχεδόν επαναστατικό το θεατρικό ανέβασμα του έργου, δεν είναι παρά ο γλωσσικός θησαυρός που κρύβει. «Η γλώσσα του Σολωμού είναι κάτι μοναδικό. Σε μια εποχή που πραγματικά η ελληνική γλώσσα υφίσταται τρομερές αλλοιώσεις, το να ακούσεις το πώς ένας άνθρωπος- ερωτευμένος με τον τόπο και την γλώσσα- τη μετάδωσε και την έφτιαξε σε αυτόν τον ποιητικό, παραληρηματικό λόγο, που είναι η Γυναίκα της Ζάκυνθος, δε χρειάζεται τίποτα άλλο. Το κείμενο μιλάει για πολλά πράγματα, αλλά αυτό και μόνο αρκεί. Είναι παιδεία», σχολιάζει η Όλια Λαζαρίδου. Η ίδια, προσθέτει άλλο ένα ιδιαίτερο στοίχημα στην πορεία της. «Δεν ήμουν ποτέ ηθοποιός καριέρας, όπως λέμε. Ο τρόπος που λειτουργώ είναι πολύ υποκειμενικός και είμαι πολύ ευγνώμων που μέσα από αυτόν τον τόσο ιδιαίτερο τρόπο καταφέρνω με κάποιους ανθρώπους κι επικοινωνώ. Κι οι επιλογές μου και τα πράγματα που κάνω, έχουν αυτό το γνώμονα», καταλήγει.

Ταυτότητα παράστασης: θεατρική προσαρμογή, σκηνοθεσία, σκηνικός χώρος, φωτισμοί: Δήμος Αβδελιώδης, εικαστική παρέμβαση, ενδύματα, αγάλματα: Αριστείδης Πατσόγλου, μουσική: Βαγγέλης Γιαννάκης. Ερμηνεύουν η Όλια Λαζαρίδου και οι Δανάη Ρούσσου και Δήμητρα Κωτίδου. Βοηθοί σκηνοθέτη: Γιώργος Νικόπουλος, Αθηνά Ζώτου. Παίζουν μουσική οι : Αλέξανδρος Αβδελιώδης πιάνο. Γιάννης Αβδελιώδης μαντολίνο, μεταλλόφωνο.

Γιάννης Βιλιώτης μαντολίνο, προγραμματισμός μουσικών εφέ. Μυρτώ Γουζίου βιολοντσέλο. Πάνος Δημητρακόπουλος κανονάκι. Γιάννης Πλαγιανάκος κοντραμπάσο-δοξάρι. Παναγιώτης Ράπτης σαξόφωνο σοπράνο. Στις 27- 28 Ιουνίου, Πειραιώς 260, ώρα έναρξης: 21:00. Κτίριο Δ’. Τιμές εισιτηρίων: 25 ευρώ, μειωμένο 20 ευρώ, φοιτητικό και άνω των 65 15 ευρώ, ανέργων και ΑΜΕΑ: 5 ευρώ. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, www.greekfestival.gr .

MANIA ΣΤΑΪΚΟΥ