Ο Ακύλλας Καραζήσης συν-σκηνοθετεί με τον Νίκο Χατζόπουλο, το «Έρωτας και ραδιουργία» του Φ.Σίλλερ και μιλάει στο click@Life για τις πολιτικές αιχμές του κλασικού αυτού έργου.

Το σκηνοθετικό δίδυμο που μας είχε δώσει την πετυχημένη θεατρική μεταφορά του «Όταν έκλαψε ο Νίτσε», συναντάται και πάλι στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, για να καταθέσει τη δική του ανάγνωση, σε ένα αέναα επαναλαμβανόμενο ερωτικό και κυρίως πολιτικό δράμα. Η παράσταση ανεβαίνει στην Πειραιώς 260 στις 30 Ιουνίου και στις 1-3 Ιουλίου. Με τον Ακύλλα Καραζήση είχαμε μιλήσει στα τέλη Μαϊου, όταν έκανε εντατικές πρόβες.

Τι αναζητάτε σε αυτό το έργο του Γερμανικού Ρομαντισμού, το οποίο, όπως παραδέχεστε κι εσείς, έχει κάποιες ρυτίδες από το χρόνο;

Ρυτίδες από το χρόνο έχει οποιοδήποτε έργο δεν είναι σύγχρονο. Οι ρυτίδες δεν είναι απαραίτητα κάτι αρνητικό. Εμείς χρησιμοποιήσαμε αυτή την έκφραση για να δηλώσουμε ότι είναι α-σύγχρονο, δεν έχει δηλαδή το αυτονόητο του σύγχρονου. Το έργο του Σίλερ, έχει δύο σκέλη. Το πρώτο είναι ο έρωτας και το δεύτερο η ραδιουργία. Είναι το δεύτερο από τρία πρωτόλεια έργα του Σίλερ που είναι οι «Ληστές», «Έρωτας και ραδιουργία» και «Η συνομωσία του Φιέσκο στη Γένοβα». Το τελευταίο είναι το λιγότερο γνωστό. Είναι άπαιχτα έργα. «Οι ληστές» έχουν ανέβει στην Ελλάδα μια-δύο φορές. Αντίθετα στη Γερμανία παρουσιάζονται διαρκώς στη σκηνή. Αυτά τα τρία πρωτόλεια του Σίλερ έχουν πολύ δυνατό πολιτικό στίγμα. Από ένα σημείο και πέρα και στο θέατρο και στη λογοτεχνία δεν υπάρχει τίποτα πρωτότυπο. Υπάρχουν πάντα επαναλαμβανόμενοι μύθοι κι αυτό που βλέπουμε είναι το καινούριο βλέμμα σε μία δεδομένη δομή. Ούτε οι τραγικοί έγραφαν πρωτότυπα θέματα, έγραφαν μύθους. Μεγάλο μέρος και της σύγχρονης δραματουργίας είναι ακριβώς το ίδιο.

Πώς σχολιάζετε το πολιτικό υπόστρωμα του έργου;

Στις αρχές του 19ου αιώνα ο Σίλερ ζούσε σε μια Γερμανία κατακερματισμένη σε αυταρχικά δουκάτα, με κυβερνήτες τυραννικούς ευγενείς. Ήταν μια κατάσταση απόλυτης αυθαιρεσίας χωρίς καμία κεντρική διοίκηση και χωρίς παραγωγικότητα. Οι τύραννοι αυτοί ζούσαν από τους φόρους, από την απομύζηση των υπηκόων τους και αυθαιρετούσαν σε κάθε επίπεδο. Ο Σίλερ σε αυτά τα τρία πρώτα έργα στιγματίζει αυτήν την κατάσταση, της οποίας κι ο ίδιος ήταν κατά κάποιο τρόπο θύμα. Είχε αλλάξει δύο-τρεις τόπους διαμονής ανάλογα με το αν ο δούκας ήταν φιλελεύθερος ή τυραννικός. Αυτό το κομμάτι του έργου του Σίλερ έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον γιατί είναι μια καταγγελία εναντίον ενός πολύ συγκεκριμένου είδους πολιτικού αυταρχισμού που δε στηρίζεται σε κανέναν κανόνα. Καταλύτης είναι ο έρωτας. Ένας έρωτας αταίριαστος κοινωνικά. Ο ήρωας ερωτεύεται την κόρη του ενός μουσικού και ο πατέρας του θέλει να τον παντρέψει με κάποια άλλη για να κρατήσει τα συμφέροντά του μέσα στην ευγενή τάξη του δουκάτου. Δημιουργείται μια ολόκληρη δολοπλοκία για να βγάλουν την κοπέλα από τη μέση.

Υπογράφετε μαζί με τον Νίκο Χατζόπουλο τη σκηνοθεσία αλλά και πρωταγωνιστείτε στην παράσταση. Πώς προσεγγίζετε το ρόλο σας;

Παίζω το ρόλο του ισχυρού Προέδρου, του πατέρα του ερωτευμένου νέου. Υποδύομαι τον ραδιούργο, αυτόν που με ραδιουργία έχει πάρει τη δική του θέση και με ραδιουργία προσπαθεί να εξουδετερώσει τον έρωτα. Τώρα πώς προσεγγίζω το ρόλο; Ξέρετε, ο ρόλος στη δουλειά μας- δεν ξέρω αν είναι σωστή η λέξη, δεν προσεγγίζεται. Είναι λιγάκι σα να διαβάζετε ένα βιβλίο και σας αρέσει, ταυτίζεστε με ένα πρόσωπο και μπαίνετε στη λογική του. Τα παιδιά το κάνουν αυτό σε μεγάλο βαθμό, ο ηθοποιός δεν κάνει τίποτα διαφορετικό. Η τεχνική δεν έχει ενδιαφέρον, ούτε και υπάρχει συγκεκριμένη τακτική, οι περισσότεροι είμαστε ούτως ή άλλως αυτοδίδακτοι σε αυτό το πράγμα.

Έτσι όπως περιγράψατε προηγουμένως την πολιτική αυθαιρεσία την οποία καυτηρίασε με το δικό του τρόπο ο Σίλερ, αισθάνθηκα σαν να περιγράφετε την αυθαιρεσία του σύγχρονου πολιτικού συστήματος.

Έχει πολύ μεγάλη διαφορά. Δεν είναι το ίδιο πράγμα η πολιτική αυθαιρεσία των τυραννικών γερμανικών δουκάτων του 18ου αιώνα με τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα ή οπουδήποτε. Φυσικά η πολιτική αυθαιρεσία είναι πάντα πολιτική αυθαιρεσία. Όταν μπλέξεις με το δημόσιο βρίσκεις τον μπελά σου. Αλλά άλλο είναι να βρίσκεις τον μπελά σου και να πληρώνεις κι άλλο είναι να βρίσκεις τον μπελά σου και να χάνεις τη ζωή σου. Θα μου πείτε, κι εδώ χάνουν άνθρωποι τη δουλειά τους αλλά είναι πιο πολύπλοκα τα πράγματα. Εγώ θα σας ρωτούσα ποιο είναι το αντίθετο της πολιτικής αυθαιρεσίας, η αυθαιρεσία του πολίτη; Τι είναι το αντίθετο; Ότι ο καθένας κάνει ότι θέλει; Φυσικά και όχι. Το αντίθετο θα ήταν μια καλύτερα οργανωμένη κοινωνία και αυτό το αίτημα υπάρχει πάντα. Υπήρχε τότε στον Σίλερ και υπάρχει και σήμερα, απλά με διαφορετικούς όρους. Άλλα πράγματα κριτικάρουμε σήμερα. Βεβαίως υπάρχει πολιτική αυθαιρεσία αλλά αν θέλουμε να ταυτιζόμαστε και να λέμε ότι βλέποντας τον απόλυτο κακό του έργου, τον πρόεδρο ή τον συμβουλάτορά του, και τον ταυτίζουμε με μια πολιτική προσωπικότητα του σήμερα, αυτό δε συνιστά πολιτική ανάλυση, αυτό είναι αφέλεια. Έμμεσα γίνεται μια κριτική, ναι. Αλλά είναι έμμεσο και σε αυτό επιμένω γατί έχει πολλή σημασία να μην τα αντιλαμβανόμαστε όλα μαύρα ή άσπρα, αλλά να τα καταλαβαίνουμε κάπως πιο σύνθετα.

Σας ενοχλεί ή σας τρομάζει ο λαϊκισμός, η εύκολη καταγγελία;

Πάρα πολύ, θεωρώ ότι είναι ένα από τα δύο-τρία μεγαλύτερα προβλήματα στην Ελλάδα. Ο λαϊκισμός έχει επιδεινωθεί από την επίδραση του ίντερνετ. Περνάει ανώνυμα ή και επώνυμα η μεγαλύτερη σαχλαμάρα κι η οποιαδήποτε ανεξέλεγκτη άποψη. Και το χειρότερο είναι ότι αυτό βασίζεται πάνω σε μια κακή εκπαίδευση. Το έλλειμμα παιδείας υπάρχει παντού με τρόπο δραματικό. Κι έρχεται και κουμπώνει πάρα πολύ καλά το ότι ο καθένας μπορεί να πει μια άποψη σε κάποιον -που και ανοησίες να του πεις, όπως είναι τα περισσότερα που κυκλοφορούν στο ίντερνετ σαν αστικοί μύθοι… Δυστυχώς σε αυτό πρωτοστατεί και η Αριστερά.

Ωστόσο εσείς, αν δεν κάνω λάθος, είχατε κάποια σχέση με την Αριστερά.

Οι καταβολές μου και το παρόν μου είναι στην Ευρωπαϊκή Αριστερά. Από εκεί έλκω την ιδεολογική και την υπαρξιακή καταγωγή μου. Εκεί είμαι αλλά όχι με τη μορφή των κομμάτων, όπως είναι σήμερα στην Ελλάδα. Καμία σχέση. Είναι προσωπικό μου δικαίωμα να καθορίζω μόνος μου τι σημαίνει Αριστερά ή ανθρωπισμός, τι σημαίνει για μένα δημιουργικότητα.

Θεωρείτε ότι η Αριστερά στην Ελλάδα έτσι όπως εκφράζεται σήμερα από τα κόμματα, αποτελεί μέρος του προβλήματος;

Βεβαίως, όλο το πολιτικό σύστημα είναι το πρόβλημα. Δεν εξαιρώ κανένα κόμμα απολύτως.

Στην κοινή γνώμη το τελευταίο διάστημα, υπάρχει μια αμφιθυμία, στη σχέση μας με τη Γερμανία. Το πρόβλημα της σύγχρονης Ευρώπης είναι η Γερμανία; Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ο γερμανικός ηγεμονισμός;

Λόγω της κρίσης ασχολήθηκα πολύ με τα οικονομικά, και διάβαζα. Θέλω να βγω από αυτό το τριπ, του τι συζητείται, είναι ένα ρηχό επίπεδο πολιτικής το οποίο δεν με ενδιαφέρει. Ακούγεται υπεροπτικό, αλλά δεν θέλω να ασχοληθώ στα επόμενα χρόνια της ζωής μου για το αν η Γερμανία ή ο οποιοσδήποτε παίζει αυτό το ρόλο. Μπορεί η Γερμανία να παίζει ηγεμονικό ρόλο και πριν να τον έπαιζε η Αμερική. Ή όποιος είναι ισχυρός οικονομικά, δεν ξέρω. Δεν είναι μέσα στο πεδίο ενδιαφερόντων μου.

Σας ενδιαφέρει ίσως περισσότερο το τι κάνουμε εμείς;

Ναι, πολύ περισσότερο. Και με ενδιαφέρει αν κάποιος προσπαθεί να σε καπελώσει ή σου επιβάλει πράγματα. Δεν μου αρέσουν οι εφηβικές αντιδράσεις, που είναι η αντίδραση για την αντίδραση. Προτιμώ να δω πρώτα αν εγώ είμαι σωστός και μετά να τα ρίξω στους άλλους.

Ταυτότητα παράστασης: «Έρωτας και ραδιουργία» του Φρήντριχ Σίλλερ. Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας. Σκηνοθεσία: Ακύλλας Καραζήσης και Νίκος Χατζόπουλος. Σκηνικά-κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος. Ερμηνεύουν: Πολυξένη Ακλίδη

Ακύλλας Καραζήσης, Γιάννης Νταλιάνης, Μαρία Σκουλά, Χάρης Φραγκούλης,Νίκος Χατζόπουλος.

Πληροφορίες: 30 Ιουνίου, 1-3 Ιουλίου, κτίριο Ε, ώρα: 21:00. Τιμές εισιτηρίων: 20 ευρώ, μειωμένο 15 ευρώ, φοιτητικό και άνω των 65: 10 ευρώ. Ανέργων και ΑΜΕΑ: 5 ευρώ. www.greekfestival.gr .

ΜΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ