«Bρίζοντας το κοινό»: ο τίτλος του θεατρικού έργου του Πέτερ Χάντκε ταιριάζει τέλεια σε ορισμένες από τις μεταμοντέρνες περφόρμανς που βρήκαν πρόσφατα βήμα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Είναι κι αυτή μια από τις τάσεις στις επιλογές του ρεπερτορίου σε μια από τις μεγαλύτερες σκηνές της Αθήνας.

Η πρώτη παράσταση παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Transitions1. Balkans» , με τίτλο «Καταραμένος να είναι ο προδότης της πατρίδας του». Ο Σερβοκροάτης Όλιβερ Φραλίτς επιχείρησε να δείξει πώς επωάστηκε το μίσος ανάμεσα στις εθνότητες της πρώην Γιουγκοσλαβίας, αλλά δεν παρέλειψε στον αθυρόστομο εξάψαλμό του-που στρεφόταν ακόμα και στον ίδιο-να βρίσει τους Έλληνες για τα εθνικιστικά και ρατσιστικά  αντανακλαστικά τους και την άνοδο της Χρυσής Αυγής.

Σήμερα και αύριο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, ο Νίκολας Στέμαν μας παρουσιάζει την προσαρμοσμένη στην ελληνική κρίση  περφόρμανς του τα «Συμβόλαια του εμπόρου-μια οικονομική τραγωδία». Το ειδικά διαμορφωμένο κείμενο από την Νομπελίστα Γέλινεκ με τίτλο «Προειδοποιώ την Ελλάδα για την Ελευθερία», σύμφωνα με την Ιωάννα Κλεφτόγιαννη που παρακολούθησε την παράσταση, δεν είναι παρά ένα υβρεολόγιο κατά των Ελλήνων.

Τα στερεότυπα των Γερμανών για τη χώρα μας βρίσκουν θέση με προκλητικό τρόπο σε μια τετράωρη παράσταση που υποτίθεται ότι επιχειρεί να ξεβολέψει, να εξοργίσει, να κινητοποιήσει τον θεατή. Τα μετα-θεατρικά αυτά τεχνάσματα αποστασιοποίησης δεν είναι καινούργια. Το θέμα όμως είναι αν βρίσκουν το στόχο τους.

Όχι μόνο για το παραγόμενο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα (χαρακτηριστικές είναι οι απόψεις της Ιωάννας Κλεφτόγιαννη)-αλλά κυρίως σε ιδεολογικό επίπεδο. Το ζήτημα  είναι τι θέλει να πει μια εκρηκτική θεατρική φόρμα σε μια κοινωνία που σιγοβράζει. Κάποιοι από τους θεατές θα χειροκροτήσουν για να αποδείξουν στον εαυτό τους ότι όσα διαδραματίζονται επί σκηνής δεν τους αφορούν (όπως έγινε με τον Φραλίτς).

Κάποιοι άλλοι θα αποχωρήσουν εξοργισμένοι. Το σοκ είναι αναγκαίο για να μας κάνει να σκεφτούμε; Ή τα αλλεπάλληλα σοκ που δεχόμαστε στην καθημερινότητά μας-μας έχουν κάνει σχεδόν αδιάφορους σε ό,τι προκλητικό διαδραματίζεται επί σκηνής και επί της ουσίας έχουν μουδιάσει τη σκέψη μας; Η μεταμοντέρνα πρόκληση τείνει να γίνει μανιέρα...

Μάνια Στάικου