Ο Κωνσταντίνος Τζούμας πραγματοποιεί επιτέλους, αυτό που περίμεναν πολλοί φίλοι και ακροατές του και μεταφέρει στο θεατρικό σανίδι, την αγάπη του για τον Καβάφη.

Σήμερα το βράδυ είναι η πρεμιέρα της παράστασης «Κ.Π. Καβάφης αυτοβιογραφούμενος» στο θέατρο Τζένη Καρέζη (11-18 Ιουνίου, εκτός Κυριακής 15 Ιουνίου) και «ηθικός αυτουργός» του εγχειρήματος είναι ο σκηνοθέτης Γιάννης Φαλκώνης. Σπάνιο αρχειακό υλικό και αποσπάσματα από τα προσωπικά ημερολόγια του Αλεξανδρινού ποιητή σκιαγραφούν το πορτρέτο του μέσα από μια σειρά γοητευτικών «αφορισμών». Με αυτή την αφορμή, ο Κωνσταντίνος Τζούμας, μιλάει-με την αμεσότητα και την ειλικρίνεια που τον χαρακτηρίζουν, για τη σχέση του με τον Καβάφη και τις περίεργες συμπτώσεις της ζωής.

Καβάφης: ένας «οικείος» μύθος; Είναι οικείος αλλά την ίδια στιγμή και αινιγματικός. Ο Καβάφης είναι ένα «μετέωρο» στο οποίο συναντιούνται όλα αυτά τα χρόνια οι ευσεβείς πόθοι διαφόρων φυλών της κοινωνικής ζωής. Υπάρχουν οι αναλύσεις των φιλολόγων, τα πόστερ σε τρόλεϊ και για πρώτη φορά παρουσιάζεται αυτοβιογραφούμενος.

Ο Καβάφης του Κωνσταντίνου Τζούμα και του Γιάννη Φαλκώνη:Ο σκηνοθέτης, Γιάννης Φαλκώνης έσκυψε πάνω στο αρχειακό υλικό για τον Καβάφη και έκανε μια συρραφή από συζητήσεις του ποιητή με φίλους του, επιμελητές, εκδότες εφημερίδων, με τη μόνιμη συνεργάτιδά του. Ειδικά με την τελευταία, είχε σχέση καθημερινή γιατί ο Καβάφης έβγαζε το περιοδικό «Αλεξανδρινή τέχνη», με δικά του έξοδα, για να στηρίξει την ποίησή του που δεχόταν λυσσαλέα επίθεση από το συνάφι εκείνης της εποχής. Αυτά καταγράφονται, μεταξύ άλλων, σε αυτό το εγχείρημα που βρίσκεται με το ένα πόδι στο θεατρικό αναλόγιο και με το άλλο στο θεατρικό δρώμενο. Η γνώμη του Καβάφη για τα Ελγίνεια, οι απόψεις του για την κρίση και τη σοβαρότητα, η βαθιά εκτίμηση που έτρεφε για τον Όσκαρ Ουάιλντ…

Η χημεία ανάμεσα στον Κωνσταντίνο Τζούμα και τον Γιάννη Φαλκώνη:Ο Γιάννης Φαλκώνης είχε ήδη ανεβάσει παραστάσεις για τον Λευκάδιο Χερν και τον Άγγελο Σικελιανό και ήθελε πάντα να κάνει έναν Καβάφη. Με είχε εντοπίσει σε κάποιες ποιητικές βραδιές να διαβάζω Καβάφη, με έναν τρόπο που του έκανε εντύπωση. Μου είπε ότι του άρεσε ο δικός μου τρόπος γιατί δεν είχε καμία σχέση με τους «ηθοποιίστικους» υπερβολικούς συναισθηματισμούς, τις θλιμμένες παύσεις κ.τ.λ.

Το πρώτο υλικό της παράστασης το είχαμε παρουσιάσει ως αναλόγιο στο Τηνιακό Μέγαρο Πολιτισμού πέρυσι το Νοέμβριο και του είχε κάνει εντύπωση η θερμή ανταπόκριση του κόσμου. Και μάλιστα παρά το γεγονός ότι η παράσταση ήταν ακόμη «αμοντάριστη», δεν είχε ρυθμούς και χρόνους. Προσωπικά θέλω σφιχτούς χρόνους. Είμαι ένας άνθρωπος που έχει μάθει στη σημερινή, γρήγορη εποχή-ξέρω ότι πολλά πράγματα χάνονται με την ταχύτητα αλλά δεν με ενδιαφέρει καθόλου να γυρίσουμε σε αργούς ρυθμούς.

Τα ποιήματα που πρωταγωνιστούν στην παράσταση: Παρεμβάλλονται πολλά καβαφικά ποιήματα στην παράσταση. Ακούγονται από τα μεγάφωνα, παλεύει μαζί τους ο ποιητής στο γραφείο του. Ο Καβάφης δεν ανήκει στους σημερινούς γκέι που ζουν με τρομερή σωματικότητα και αυτό καταγράφεται και γίνεται τέχνη. Στην περίπτωση του Καβάφη όλα έχουν σχέση με τη μνήμη-με κάτι που μπορεί να συνέβη ή ίσως και να μη συνέβη-αλλά πάντως συντελείται στο γραφείο του ποιητή. Είναι κλασική περίπτωση παλιού συγγραφέα που ασχολείται με τον γραπτό λόγο και τα περισσότερα πράγματα είναι αποκυήματα της φαντασίας του-σε αντίθεση με τη σύγχρονη τέχνη που επιμένει ότι είναι βιωματική.

«Δυναμωμένος λοιπόν με θεωρία και μελέτη εγώ τα πάθη μου δεν θα φοβούμαι σαν δειλός…» (από το ποίημα «Επικίνδυνα»): Ζούσα χωρίς να έχω υπ’όψιν μου τους ποιητές, τους καλλιτέχνες, τους μεγάλους σοφούς. Ζούσα ερήμην τους. Απλώς μεγαλώνοντας, όταν άρχισα να διαβάζω και να ασχολούμαι, διαπίστωσα με έκπληξη, «κοίτα, βίοι παράλληλοι», «έχω βρεθεί κι εγώ σε αυτό το δίλημμα», «συγγενικό μού φαίνεται αυτό το σταυροδρόμι» και πάει λέγοντας… Δεν είμαι κάποιος που ξεκίνησε με κλασική παιδεία και με σχέδιο, που χώθηκε στις βιβλιοθήκες και τα αμφιθέατρα. Η ζωή με άρπαξε από τα μαλλιά επειδή είμαι πολύ περίεργος. Μου έλαχε και αυτό το δώρο στη ζωή μου, να μείνω μόνος από πολύ μικρός, οπότε του έδωσα και κατάλαβε.

Ο μάγος Καβάφης:..Οι μεγάλοι καλλιτέχνες ξεχωρίζουν από τους κοινωνιολόγους, τους δημοσιογράφους καριέρας, τους πολιτικούς κ.α., διότι αυτό που τους ενδιαφέρει πάνω από όλα είναι η μαγεία. Και ο Καβάφης, από μαγεία, έχει και του περισσεύει.

Η ποίηση του Καβάφη ως καταφύγιο: Δεν είμαι από τους ανθρώπους που καταφεύγουν κάπου. Ζω τη ζωή κανονικά, δεν δραματοποιώ τα πράγματα, σνομπάρω τα αισθήματά μου σε σημείο που θεωρούμαι σκληρός άνθρωπος. Δεν με αφορούν τα σχόλια, σφυρίζω αδιάφορα. Ήθελα από μικρός να έχω δικαίωμα στην αδιαφορία. Δεν ήθελα καμία κοινότητα ή κανένα γκέτο να με βάλει κάτω από τις φτερούγες της ως δήθεν κατατρεγμένο ή περιθωριακό. Κάνω πολύ κανονικά τη δουλειά μου και ίσως η κανονικότητα να είναι η αιτία της μομφής.

Οι πρώτες καβαφικές συμπτώσεις:Ο Καβάφης ήταν από τους πρώτους που με ενδιέφερε ως φυσιογνωμία και τρόπος ζωής. Η Ζουζού Νικολούδη, με την οποία συνεργαζόμουν και είχαμε κάνει περιοδείες μαζί, είχε την επιθυμία να κάνει μια παράσταση για τον Καβάφη αλλά δεν ευοδώθηκε.Θυμάμαι, όταν ένας κύριος βγήκε τρέχοντας από ένα καφενείο της Νέας Υόρκης και με σταμάτησε όταν σουλατσάριζα ανέμελος κρατώντας ένα βιβλίο στο χέρι. Με ρώτησε από «πού είστε»; «Από την Ελλάδα» του απάντησα. «Διαβάζω Καβάφη, τον ξέρετε;» με ξαναρώτησε. Ήταν τόσο έντονο το γεγονός, να σε σταματάει κάποιος σε αυτή τη μητρόπολη και να σου λέει διαβάζω Καβάφη και μου θυμίζετε τους ήρωές του. Μετά από χρόνια, όταν έκανα αναφορές στον Καβάφη, στις εκπομπές μου, με ρωτούσαν, πότε θα κάνεις έναν Καβάφη; Δεν τρέχω να ζητήσω, να παρουσιαστώ. Έτυχε.

Αν ζωντάνευε ο Καβάφης σε ποια γωνία της Αθήνας θα τον πήγαινα; Οπουδήποτε βρισκόταν κάτι, πρόχειρο και απλό θα καθόμασταν και θα τα λέγαμε. Για ανθρώπους που έχουν ενδιαφέρον δεν παίζει καμία σημασία ο χώρος. Έχω κάνει συναρπαστικές συζητήσεις σε σιδηροδρομικούς σταθμούς, σε παραλίες, περιμένοντας κάποιο αεροπλάνο, στο πίσω κάθισμα μιας λιμουζίνας-αναλογιζόμενος-τι κρίμα να μην είμαι εκατομμυριούχος. Στο θέμα της επικοινωνίας, στο κομμάτι εκείνο που θα σου μείνει και θα σε στοιχειώσει, όλος ο πλανήτης είναι στη διάθεσή σου.

Για τους στίχους του Καβάφη που ταξίδεψαν σε όλη την Αθήνα πριν λίγους μήνες: Ήταν υπέροχο. Δεν έχω καμία αντίρρηση οι στίχοι του Καβάφη να ταξιδέψουν και στις καφετέριες, στα γήπεδα, στα τρελοκομεία. Πάντα κάτι μένει. Διάβασα, ταξίδεψα, ερωτεύτηκα, «κραιπάλιασα», μπήκα και βγήκα στην τέχνη, έκανα σινεμά, χορός, θέατρο, κάνω εκπομπές στο ραδιόφωνο: έμεινε ό, τι μπόρεσε. Έτσι γίνεται πάντα.

Το ποίημα του Καβάφη για την «Τράπεζα του μέλλοντος» μού θυμίζει μια φράση του Σοπενχάουερ: η ζωή είναι μια επιχείρηση που δεν βγάζει τα έξοδά της.

Η καραμέλα της κρίσης: Αντιμετωπίζω την κρίση, με την ίδια αδιαφορία που έχει και ένας ιστορικός. Κρίση είναι και θα περάσει, όπως οι πόλεμοι και τόσα άλλα πράγματα. Κάνω ραδιόφωνο πιστεύοντας ότι η ζωή μπορεί να γίνει λίγο πιο υποφερτή.

Η ταυτότητα της παράστασης: Στο ρόλο του Κ.Π.Καβάφη ο Κωνσταντίνος Τζούμας. Συμπρωταγωνιστούν: Αλέξανδρος  Νταβρής, Κερασία Σαμαρά. Σύνθεση Κειμένων – Σκηνοθεσία: Γιάννης Φαλκώνης. Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Γιώργος Ψυχογιός. Τραγούδι: Σπύρος Σακκάς. Σκηνικά: Γιάννης Βλάχος. Εικαστικό έργο επί σκηνής: Δημήτρης Αληθεινός. Φωτισμοί: Γιάννης Φαλκώνης – Θανάσης Σταυρόπουλος. Ενδυματολογική επιμέλεια:  Μπέττυ Λυρίτη. Μακιγιάζ: Μάρω Νεράιδα.

Πληροφορίες: «Κ. Π. Καβάφης αυτοβιογραφούμενος» από τις 11-18 Ιουνίου (εκτός Κυριακής 15 Ιουνίου), στο Θέατρο Τζένη Καρέζη, Ακαδημίας 3,  ώρα 21:00. Διάρκεια 1 ώρα και είκοσι λεπτά χωρίς διάλειμμα. Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ, 10 ευρώ (ΑΜΕΑ, άνεργοι, φοιτητές). Ειδική προσφορά: τα δύο εισιτήρια 20 ευρώ (10 ευρώ το άτομο).  Θέατρο Τζένη Καρέζη: 2103625520, 2103636144.

Μάνια Στάικου