Εκατόν πενήντα χρόνια μετά τη γέννηση του Aντον Τσέχωφ, ο κόσμος του θεάτρου τιμά το έργο του ρώσου δραματουργού και διηγηματογράφου που παραμένει ζωντανό σε όλο τον κόσμο. Με αφορμή τις εορταστικές εκδηλώσεις για τον Τσέχωφ το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας ανεβάζει τον «Βυσσινόκηπο», μια παράσταση που θα ταξιδέψει και ως την Αθήνα στο Μπάντμπιντον, στις 1-3 Οκτωβρίου.

Εκατόν πενήντα χρόνια μετά τη γέννηση του Aντον Τσέχωφ, ο κόσμος του θεάτρου τιμά το έργο του ρώσου δραματουργού και διηγηματογράφου που παραμένει ζωντανό σε όλο τον κόσμο. Με αφορμή τις εορταστικές εκδηλώσεις για τον Τσέχωφ το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας ανεβάζει τον «Βυσσινόκηπο», μια παράσταση που θα ταξιδέψει και ως την Αθήνα στο Μπάντμπιντον, στις 1-3 Οκτωβρίου.

Ο «Βυσσινόκηπος», το «κύκνειο άσμα» του Τσέχωφ ανεβαίνει από έναν θεατρικό οργανισμό που ιστορικά είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το έργο του μεγάλου ρώσου δραματουργού. Στο πολυάριθμο καστ των ηθοποιών της εντυπωσιακής αυτής παραγωγής, ξεχωρίζει η Ρενάτα Λιτμίνοβα, η λαμπερή σταρ της ρωσικής σόου μπιζ, η οποία έχει αποσπάσει τον θαυμασμό των συμπατριωτών της όχι μόνο ως ηθοποιός αλλά και ως σκηνοθέτης και σεναριογράφος.

Πρωταγωνίστρια σε αρκετές τηλεοπτικές σειρές, έχει στο βιογραφικό της και σημαντικές συνεργασίες όπως αυτή με με τον Πίτερ Γκρίναγουεϊ, ενώ θεωρείται η μούσα των ρώσων σχεδιαστών μόδας. Η παράσταση που θα δούμε ανέβηκε για πρώτη φορά στη Μόσχα το 2004 υπό την επίβλεψη του καλλιτεχνικού διευθυντή του Θεάτρου Τέχνης, Ολέγκ Ταμπάκοφ, σε σκηνοθεσία του βραβευμένου Αντολφ Σαπίρο.

To έργο του Τσέχωφ και η σχέση του με το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας.

Το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας είναι φορέας μιας παράδοσης που σφραγίστηκε από το όραμα των ιδρυτών του, του Κοσταντίν Στανισλάφσκι και του Νεμίροβιτς Ντατσένκο, περνώντας στις νεότερες γενιές ηθοποιών. Ο Στανισλάφσκι διαμόρφωσε την ιδιαίτερη θεατρική του μέθοδο, την περίφημη «μέθοδο Στανισλάφσκι», βασιζόμενος στις λεπτές ψυχολογικές αποχρώσεις της δραματουργίας του Τσέχωφ.

Η μεγάλη απήχηση του έργου του ρώσου δραματουργού οφείλεται στον άμεσο ρεαλισμό του, στη δύναμη και την ακρίβεια της λεπτομέρειας στις συναισθηματικές διακυμάνσεις. Ο Τσέχωφ δεν ονομάστηκε τυχαία «ο ζωγράφος της καθημερινότητας».

Προερχόμενος από χαμηλά κοινωνικά στρώματα, αυτός ο εγγονός δουλοπάροικου, γνώρισε από μικρός τη ζωή των στερημένων ανθρώπων. Γεννήθηκε στο λιμάνι του Τανγκαρόνγκ, σε μια επαρχία απομακρυσμένη από τα κέντρα του ρωσικού πολιτισμού. Ο πατέρας του τον μεγάλωσε με αυστηρότητα, φιλοδοξώντας να δει κάποιο από τα παιδιά του να προκόβει στο εμπόριο και σε αυτόν όφειλε ο Τσέχωφ την πίστη του στην αξία της εργασίας.

Το 1879 πήγε στη Μόσχα και γράφτηκε στην ιατρική σχολή και λίγα χρόνια αργότερα άρχισε να γράφει χιουμοριστικά διηγήματα σε σατιρικές εφημερίδες για να βοηθήσει οικονομικά την οικογένειά του.

Η είσοδός του στη λογοτεχνική σκηνή ήταν αθόρυβη και ο σύντομος, λιτός τρόπος γραφής του διαμορφώθηκε από την ανάγκη να απευθύνεται σε αναγνώστες που διάβαζαν μέσα στο τρένο. Τα πρώιμα θεατρικά του κείμενα ήταν μονόπρακτες κωμωδίες και τα κανονικής διάρκειας έργα του ο «Ιβάνοφ», το «Στοιχειό του δάσους» δεν είχαν επιτυχία. Τη μεγαλύτερη απογοήτευση τη γνώρισε όταν ανέβηκε ο «Γλάρος» στο θέατρο Τεάτρ Αλεξαντρίνσκι το 1896, από ηθοποιούς που είχαν εκπαιδευτεί στις παλιές παραδόσεις της υποκριτικής τέχνης.

Ο Τσέχωφ ίσως και να είχε εγκαταλείψει το θέατρο αν δεν τον έπειθε ο Νεμίροβιτς –Ντάτσενκο να επιστρέψει στο νεοσύστατο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας και να ανεβάσει ξανά το «Γλάρο». Η παράσταση είχε επιτυχία και χάρη στη μέθοδο Στανισφλάφσκι αναδείχτηκαν οι εύγλωττες παύσεις των ηρώων του.

Ακολούθησαν και τα υπόλοιπα έργα του που κατέχουν περίοπτη θέση στο παγκόσμιο ρεπερτόριο: «Ο θείος Βάνιας» (1899), «Οι τρεις αδελφές» (1901) και ο «Βυσσινόκηπος» (1904), στα οποία πρωταγωνίστησε η γυναίκα του Τσέχωφ, η Όλγα Κνίπερ. Ωστόσο ο ίδιος ο Τσέχωφ δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει γιατί ο Στανισλάφσκι επέμενε να ανεβάζει τα έργα του τονίζοντας το δραματικό στοιχείο, καθώς σύμφωνα με τον ίδιο, πολλοί χαρακτήρες του ήταν κωμικοί.

Ειδικά τον «Βυσσινόκηπο» τον θεωρούσε μαύρη κωμωδία, μια σάτιρα των μύθων και του τρόπου ζωής της αριστοκρατικής ελίτ που βυθίζεται στην παρακμή. Ωστόσο ο Στανισλάφσκι λέγεται ότι έκλαψε μόλις διάβασε το κείμενο. Στο έργο, οι βασικοί πρωταγωνιστές, οι αριστοκράτες Ρανιέφσκι, αναγκάζονται εξαιτίας των χρεών τους να πουλήσουν την κληρονομιά τους, τον βυσσινόκηπο, στον έμπορο Λοπάχιν που σκοπεύει να καταστρέψει τον κήπο για να κτίσει εκεί ντάτσες (εξοχικές κατοικίες) για την ανερχόμενη αστική τάξη.

Η υγεία του Τσέχωφ ήταν ήδη κλονισμένη στην πρεμιέρα του «Βυσσινόκηπου» και λίγους μήνες αργότερα πέθανε. Είχε προλάβει όμως με αυτό το έργο του να συνοψίσει τις βαθιές αλλαγές της ρωσικής κοινωνίας που εγκατέλειπε σταδιακά τις φεουδαρχικές δομές και είχε αφήσει πίσω της το θεσμό των δουλοπάροικων. Ταυτόχρονα διακρίνονται και οι κινητήριες δυνάμεις που οδήγησαν αργότερα στη ρωσική επανάσταση. Το 1905 ένα μόλις χρόνο μετά το ανέβασμα του «Βυσσινόκηπου», ξέσπασε η πρώτη αγροτική επανάσταση και χιλιάδες ιδιοκτησίες μεγαλοκτηματιών λεηλατήθηκαν από τους χωρικούς.

Ποιες παραστάσεις του Τσέχωφ θα δούμε στην αθηναϊκή σκηνή

Εκτός από τον «Βυσσινόκηπο» από το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας θα δούμε κι άλλα έργα του Τσέχωφ να ανεβαίνουν το φετινό χειμώνα. Αναμένουμε τον Φεβρουάριο την παράσταση «Πλατόνοφ» στο Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία του βραβευμένου κινηματογραφιστή Γιώργου Λάνθιμου. Πρόκειται για ένα έργο που ανακαλύφθηκε είκοσι χρόνια περίπου μετά το θάνατο του Τσέχωφ από τον γιο του. Ανήκει στην πρώτη περίοδο του συγγραφικού του έργου και η διάρκειά του έφτανε τις έξι περίπου ώρες.

Στο Εθνικό Θέατρο είχε παρουσιαστεί το 1980 σε σκηνοθεσία του Κώστα Μπάκα. Το 2001 διασκευάστηκε πετυχημένα από τον Ντέιβιντ Χέαρ, έναν από τους πιο γνωστούς βρετανούς θεατρικούς συγγραφείς και παρουσιάστηκε στο Λονδίνο. Η παράσταση που θα σκηνοθετήσει ο Γιώργος Λάνθιμος βασίζεται σε αυτή ακριβώς τη διασκευή του Χέαρ και ρίχνει τη δική του ματιά σε ένα έργο όπου ο έρωτας, τα χρήματα και η επιφανειακή ευμάρεια βρίσκονται στο στόχαστρο της λεπτής ειρωνείας του Τσέχωφ.

Στο μεταξύ, στον χώρο Knot Gallery ανεβαίνει για δεύτερη χρονιά ο «Γλάρος», σε μετάφραση της Ξένιας Καλογεροπούλου και σκηνοθεσία του Δημήτρη Ξανθόπουλου από την εταιρεία θεάτρου «Pequod».

Πληροφορίες: «Βυσσινόκηπος», από το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, 1, 2, 3 Οκτωβρίου, ώρα έναρξης: 21:00, τιμές εισιτηρίων: από 25 ευρώ έως 55 ευυρώ, φοιτητικά: 15 ευρώ, αγορά εισιτηρίων: τηλ. 2108840600, στο ticketnet.gr και στα καταστήματα Public. Οι διάλογοι θα προβάλλονται στα ελληνικά με υπέρτιτλους. Διάρκεια παράστασης: 3 ώρες με διάλειμμα.

«Ο Γλάρος», Knot Gallery, Aμπελόκηποι (Μιχαλακοπούλου 206 και Πύρρου). Τιμή εισιτηρίου: 15 ευρώ (10 φοιτητικό), πληροφορίες-κρατήσεις: 6945333110.