Η Ελένη Πετάση μας μεταφέρει τις εντυπώσεις της από την παράσταση «Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας» της Αριάν Μνουσκίν αλλά και το μουσικοθεατρικό «Τροχόσπιτο» του φεστιβάλ Αθηνών.

Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, το Φεστιβάλ Αθηνών, συμπιεσμένο ακόμη περισσότερο οικονομικά αλλά διατηρώντας όλη την εσωτερική ελευθερία και ποιότητα που το διακρίνει ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς. Από τις πρώτες του κιόλας εκδηλώσεις η ελπίδα ξετρύπωσε από το τέρμα του δρόμου και άλλαξε τον κόσμο σε ελάχιστα δευτερόλεπτα. Η τέχνη, εξάλλου, είναι το μοναδικό καταφύγιο σε ώρες κρίσης.

Η αρχή έγινε με το γνωστό μας «Τροχόσπιτο» που παρκαρισμένο για άλλη μια φορά στον πεζόδρομο του Θησείου πρόσφερε δωρεάν δύο νύχτες ψυχαγωγίας. Σ' αυτές τις «Δύο νύχτες χάρισμά σου», που επιμελήθηκε ο σκηνοθέτης (και κονφερανσιέ στην προκειμένη περίπτωση) Γιώργος Νανούρης, οι ηθοποιοί όχι μόνο τραγούδησαν αφιλοκερδώς, αποκαλύπτοντας μια άγνωστη πτυχή του ταλέντου τους, αλλά με τον οίστρο και την ευάγωγη διάθεσή τους κατάφεραν να μετατρέψουν την πανταχού παρούσα κατάθλιψη σε παράλογη αισιοδοξία.

Έκπληξη προκάλεσαν οι φωνητικές ικανότητες τόσο της Εφης Θεοδώρου («Nathalie» του Gilbbert Becaud), της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη («Κεμάλ» του Χατζιδάκη και «Μυστικό τοπίο» του Σαββόπουλου) και της Άννας Μάσχα =(«The luckiest guy on the lower east side» ), =όσο και του Αργύρη Ξάφη στο ντουέτο με το Χρήστο Λούλη («Personal Jesus»). Υπέροχος για άλλη μια φορά ήταν ο Χρήστος Στέργιογλου με το «Εγώ να δεις» του Τ. Μουσαφίρη ενώ ο Νίκος Καραθάνος σκόρπισε κέφι με την ιδιαίτερη παρουσία του.

Η χειροποίητη, αυτοσχεδιαστική γιορτή κορυφώθηκε με την ευφάνταστη περφόρμανς των Blitz. Πραγματική αποκάλυψη ο Χρήστος Πασσαλής που αυτή τη φορά ηγήθηκε της τριμελούς ομάδας (Γιώργος Βαλαής, Αγγελική Παπούλια, Χρήστος Πασσαλής) σκηνοθετώντας ευφυώς τον εαυτό του, ενισχύοντας με θεατρικότητα την ερμηνεία του και τραγουδώντας με εντυπωσιακή φωνή το «Paparazzi» της Lady Gaga.

«Οι ναυαγοί»

Η ουσιαστική έναρξη του Φεστιβάλ Αθηνών, ωστόσο, έγινε με το «Θέατρο του Ήλιου» της Αριάν Μνουσκίν. Αυτή η σημαντική ερευνήτρια του Γαλλικού θεάτρου, που από τη δεκαετία του ΄60 μέχρι τις μέρες μας υπερασπίζεται σθεναρά το ουτοπικό της όραμα, ήρθε για τρίτη φορά στη χώρα μας παρουσιάζοντας ένα εξαιρετικό θέαμα, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν («Οι ναυαγοί του Ιωνάθαν»), εμποτισμένο με την πρόζα της Ελέν Σιξού, και εμπνευσμένο από το βωβό κινηματογράφο.

Με τίτλο «Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας» η τετράωρη παράστασή της, ακολουθώντας τις αρχές τόσο του λαϊκού θεάτρου (με τον τρόπο που τις ενστερνίστηκε ο Ζαν Βιλάρ) όσο και του πολιτικού θεάτρου (με την έννοια που δίνει στον όρο ο Μπρεχτ), κατέθεσε μια αλληγορική εποποιία που ταυτόχρονα διατηρεί το δικαίωμα της παιδικής αθωότητας.

Και όχι μόνο. Η Μνουσκίν μαζί με την πολυεθνική κολεκτίβα της, αναμοχλεύοντας την ιστορική μνήμη, μας θύμισε εκείνες τις εποχές που τα ιδεώδη ήταν ζωντανά και τα όνειρα δεν είχαν πάρει ακόμη εκδίκηση. Για να καταλήξει στην απομυθοποίηση κάθε προσδοκίας για μια δίκαιη κοινωνία αλλά και να εξαγγείλει ένα προσωπικό μήνυμα: «Αυτές τις μέρες του ζόφου, εμείς έχουμε μια αποστολή. Να γίνουμε ο φάρος που θα φέγγει για όσους παραδέρνουν στα σκοτάδια».

1914. Ένα συνεργείο κινηματογραφιστών αποφασίζουν να γυρίσουν μέσα στο λαϊκό καμπαρέ του κυρίου Φελίξ μια βωβή πολιτική ταινία βασισμένη στο προφητικό έργο του Ιουλίου Βερν. Με αφορμή ένα πλοίο που βυθίζεται σε ένα νησί στη Γη του Πυρός, το σενάριο παρακολουθεί τις περιπέτειες των ναυαγών οι οποίοι αντί να οικοδομήσουν μια καλύτερη ζωή, όπως ευαγγελίζονται, ενδίδουν στην παγίδα του χρήματος και της εξουσίας. Αντίστοιχη «μοίρα», όμως, έχουν και οι ερασιτέχνες ηθοποιοί που τους υποδύονται καθώς βλέπουν τα σοσιαλιστικά ιδανικά τους να εξανεμίζονται στη δύνη του ολοκληρωτισμού ενώ η ταινία μένει ανολοκλήρωτη με την έκρηξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η χειροποίητη παράσταση της Μνουσκίν ισορροπεί με απόλυτη ακρίβεια ανάμεσα στον νατουραλισμό του θεάτρου και τον εξπρεσιονισμό του βωβού κινηματογράφου, ανάμεσα στο δράμα και το χιούμορ. Έχοντας 36 ταγμένους ερμηνευτές, μια σειρά από ευφάνταστα χάρτινα σκηνικά, τη θαυμάσια μουσική του Ζαν Ζακ Λεμέτρ, που ο ίδιος εκτελεί ζωντανά πάνω στη σκηνή, και ως συνδετικό κρίκο το λόγο ενός αφηγητή (στα ελληνικά με γαλλική προφορά!), μας ταξιδεύει στη ρευστή ατμόσφαιρα του παραμυθιού. Ένα παραμύθι αληθινό και σκληρό που παραπέμπει στη διάσημη ρήση του William Faulkner: «Το παρελθόν δεν είναι ποτέ νεκρό. Δεν έχει καν παρέλθει...»

ΕΛΕΝΗ ΠΕΤΑΣΗ

[email protected]