Ο Ούσιο Αμαγκάτσου, ο ιδρυτής του διάσημου ιαπωνικού χορευτικού σχήματος «Sankai Juku», με αφορμή την παράστασή του «Κagemi» στο Παλλάς, μιλάει στο click@Life για την άνθηση του χορού Μπούτο αλλά και την πυρηνική καταστροφή στην Φουκουσίμα.

Ο Ούσιο Αμαγκάτσου, διάσημος χορογράφος και ιδρυτής του ιαπωνικού σχήματος των «Sankai Juku» επιστρέφει στο Παλλάς με την εμβληματική παραγωγή του, το «Κagemi» (1,2,3 Δεκεμβρίου) που από το 2000 έχει ταξιδέψει στις μεγαλύτερες σκηνές του κόσμου. Στους φίλους του χορού στην Ελλάδα είναι ήδη γνωστός από τις προηγούμενες εντυπωσιακές εμφανίσεις του στο Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας αλλά και στο Παλλάς, με την προηγούμενη παράστασή του «Τον καρπό του Κουμ Κουάτ» (2009). Στο «Κagemi» οι χορευτές του «Sankai Juku» ερμηνεύουν ένα παιχνίδι πολλαπλών αντικατοπτρισμών δημιουργώντας μια χορευτική εικόνα εμπνευσμένη από την αρμονία της φύσης. Επτά χορευτές, επτά διαφορετικές σκηνές και αμέτρητα άνθη λευκού λωτού, συνθέτουν την ξεχωριστή αφήγηση του Αμαγκάτσου, σε μια από τις πιο αντιπροσωπευτικές χορογραφίες της αισθητικής και της φιλοσοφίας του. Με σημείο αναφοράς το Τheatre de la Ville στο Παρίσι, οι «Sakai Juku» χρησιμοποιούν έναν χορευτικό κώδικα ανοιχτό σε πολλαπλές ερμηνείες αλλά και προσιτό στους θεατές διαφορετικών χωρών.

Μπορείτε να μας πείτε πώς ξεκίνησε η καριέρα σας στο χορό και πόσο σας επηρέασε η χορευτική μέθοδος Μπούτο;

Ήμουν 20 ετών, σπούδαζα υποκριτική και χορό (μοντέρνο και κλασικό). Όπως συμβαίνει και οπουδήποτε στον κόσμο, τα κινήματα των σπουδαστών ήταν πολύ δραστήρια στην Ιαπωνία. Μια νέα φόρμα χορού, εμφανίστηκε τότε, το Μπούτο που με συνεπήρε απόλυτα. Οι (ιδρυτές του) Χιτζικάτα και ο Όνο δημιούργησαν μια νέα μορφή τέχνης που δεν είχα δει ποτέ μου. Ήταν ένα σοκ για εμένα.

Ποιο είναι το καλλιτεχνικό όραμα τoυ χορευτικού σχήματος Sankai Juku; Επίσης ποια ξεχωριστή φιλοσοφία φέρνει το Μπούτο σε σχέση με την ευρωπαϊκή και αμερικανική χορευτική σκηνή;

Προσπάθησα να αναπτύξω στις χορογραφίες μου μια ισορροπία ανάμεσα στη διαφορετικότητα των ανθρώπων και την κοινή λογική. Με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι ατομικές διαφορές σε σχέση με τα οικουμενικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων, από την πρωτόγονη εποχή μέχρι σήμερα. Τεχνικά το δικό μου Μπούτο (γιατί δεν υπάρχει μόνο ένα Μπούτο αλλά πολλά, όσοι είναι και οι χορογράφοι αυτής της τέχνης) δημιουργεί ένα διάλογο με την βαρύτητα. Εννοώ ότι προσπαθούμε να χρησιμοποιήσουμε την βαρύτητα ως εργαλείο για τον χορό μας και δεν την αντιμετωπίζουμε ως περιορισμό. Οι δυτικοί χορευτές και ιδιαίτερα εκείνοι που ασχολούνται με τον κλασικό χορό, προσπαθούν να δραπετεύσουν από την βαρύτητα με άλματα, τρεχαλητά, ανοδικές κινήσεις κ.τ.λ. Αντιθέτως, επιθυμία μου είναι οι χορευτές μου να αξιοποιήσουν τη βαρύτητα ως πλεονέκτημα προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τους μυς τους με έναν πιο ρευστό τρόπο, αναπτύσσοντας μαζί της έναν διάλογο και όχι μαχόμενοι εναντίον της.

Πολλοί κριτικοί σας χαρακτηρίζουν ως «τη δεύτερη γενιά του χορού Μπούτο». Πώς αναπτύξατε τον δικό σας χορευτικό κώδικα σε σχέση με την καλλιτεχνική κληρονομιά των ιδρυτών του Μπούτο; Και με ποιο τρόπο η ατομική βόμβα στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι επέδρασε στη φιλοσοφία αυτού του χορευτικού είδους;

Ο Χιτζικάτα και ο Όνο ήταν παιδιά του πολέμου. Ήταν ήδη γεννημένοι όταν ξέσπασε ο πόλεμος. Έπρεπε να τον υπομείνουν, βιώνοντας μεγάλες καταστροφές, πολυάριθμα θύματα και κυρίως όλη την πικρία των Ιαπώνων για την συνθηκολόγηση, την εξορία του αυτοκράτορα και φυσικά τις δύο ατομικές βόμβες. Στα τέλη των δεκαετιών του ’50 και του ’60 ήταν ανάμεσα στις χιλιάδες των ανθρώπων που διαδήλωναν ενάντια στην αμερικανική κατοχή της Ιαπωνίας αλλά και της εισβολής της δυτικής κουλτούρας (στη μουσική, τη λογοτεχνία) στις ιαπωνικές παραδόσεις. Ωστόσο, τους είχαν συναρπάσει αυτά τα νέα ανοίγματα στον τρόπο σκέψης. Από αυτή τη θύελλα στο μυαλό τους, επινόησαν μια νέα φόρμα χορού που είναι ριζοσπαστική και σκοτεινή: το Μπούτο. Όσο για μένα, γεννήθηκα μετά τον πόλεμο. Ο δικός μου δρόμος δεν σφραγίστηκε από τις καταστροφές αλλά από το αντίθετο, την ανοικοδόμηση της Ιαπωνίας και ένα ανερχόμενο ρεύμα για την οικονομική ευμάρεια και ανάπτυξη. Απορροφήθηκα πλήρως από τη νέα μορφή τέχνης που είχαν δημιουργήσει. Ήταν τόσο πλούσια, τόσο συναρπαστική, τόσο ελεύθερη…Όμως δεν πήρα μέρος στην επανάστασή τους ενάντια στην δυτική κουλτούρα σε σχέση με τους ιαπωνικούς παραδοσιακούς μύθους. Ανέπτυξα τη δική μου φιλοσοφία κατά τη διάρκεια των περιοδειών των παραστάσεών μου και ανακάλυψα ότι η οικουμενικότητα ήταν ένα κλειδί για να αναλύσω την ανθρώπινη φύση.

Ποια ήταν η κύρια πηγή έμπνευσής σας για την χορογραφία σας «Kagemi» και τι ακριβώς σημαίνει ο τίτλος της παράστασης;

Το «Κagemi» θα μπορούσε να μεταφραστεί σήμερα ως καθρέφτης. Όμως αυτή η λέξη συντίθεται από δύο ιδεογράμματα. Το «Kage» σημαίνει «σκιά». Και το «mi» σημαίνει το να βλέπεις αλλά και το να σε βλέπουν. Στη χορογραφία μου με ενδιέφερε να διερευνήσω την παρουσία του ανθρώπου. Ένας καθρέφτης δεν δείχνει το πραγματικό αντικείμενο που αντανακλάται σε αυτόν αλλά μόνο την παρουσία της σκιάς αυτού του αντικειμένου. Με απασχολεί αυτή η διττότητα.

Με το «Kagemi» μήπως θέλετε να δείξετε ότι οι άνθρωποι είναι συνηθισμένοι να βλέπουν τα πράγματα ή την εικόνα τους με έναν συγκεκριμένο τρόπο;

Στους προϊστορικούς χρόνους, οι καθρέφτες ήταν οριζόντιοι. Θυμηθείτε και τον μύθο του Νάρκισσου…Όταν κάποιος είχε μια φευγαλέα εικόνα του εαυτού του, ήταν επειδή κοιτούσε κάτω στο γαλήνιο νερό. Έπειτα οι άνθρωποι δούλεψαν τα μέταλλα και τα γυάλισαν ώστε να κατασκευάσουν καθρέφτες. Η εικόνα μας στη συνέχεια έγινε κατακόρυφη, ενώ υπήρξε οριζόντια για χιλιάδες χρόνια πριν. Αυτή η κάθετη πλευρά της εικόνας μας (ή της σκιάς του εαυτού μας) έγινε καθεστώς στο μυαλό μας. Όμως τι θα συνέβαινε αν οι καθρέφτες γίνονται και πάλι οριζόντιοι; Όπως όταν βουτάς κάτω από το νερό και κοιτάς πάνω; Στο «Kagemi» ανέπτυξα αυτή την ιδέα στα άκρα. Το στρώμα των φύλλων του λωτού που σηκώνονται στον ουρανό είναι ο καθρέφτης, κάτω από τον οποίο οι σκιές φεύγουν από τη συνηθισμένη τους θέση…

Χρησιμοποιείτε αυτό το παιχνίδι των αντικατοπτρισμών και του νερού με έναν μεταφορικό τρόπο;

Νομίζω ότι δεν χρησιμοποιώ μεταφορές στην τέχνη μου, μολονότι μου το λένε συχνά οι φίλοι μου αλλά και οι κριτικοί. Η μεταφορά είναι μια φανερή αναπαράσταση του αφηρημένου. Για μένα οι εικόνες που χρησιμοποιώ για να αναπτύξω τις σκέψεις μου, είναι τόσο αφηρημένες όσο και η αφαίρεση που μοιάζει να αναπαριστούν. Όταν κοιτάς σε οποιαδήποτε εικόνα, κοιτάς ταυτόχρονα την εικόνα του εαυτού σου. Ναι, βλέπεις, αλλά αυτό επιστρέφει σε σένα τον ίδιο. Η εικόνα βαδίζει μόνη της. Ίσως να έχετε δίκιο, αυτή πράγματι είναι μια μεταφορά (γέλιο).

Τι απαιτείτε από τους χορευτές σας;

Συγκέντρωση, συγκρότηση και σκληρή δουλειά!

Πώς βλέπετε το μέλλον του Μπούτο και την επιρροή του στην Αμερική και την Ευρώπη;

Συμβαίνει κάτι περίεργο. Μαζί με την ομάδα μου έχουμε επισκεφθεί μέχρι τώρα πάνω από 700 πόλεις στον κόσμο. Τις πρώτες δεκαετίες μας έβλεπαν σαν φαινόμενο. Μπορώ να πω ότι το ίδιο ίσχυε και στην Ιαπωνία. Σήμερα, δεν υπάρχει μια περιοχή, στην οποία να μην υπάρχουν χορευτικές ομάδες Μπούτο, σε διάφορες χώρες, όπως στη Ρωσία, τη Βραζιλία, την Ιταλία, την Ελλάδα (φυσικά), το Ισραήλ, τις ΗΠΑ… Παντού εμφανίζονται τοπικές ομάδες Μπούτο. Οι ιάπωνες χορευτές του Μπούτο εξαπλώθηκαν σε όλο τον πλανήτη και μύησαν τους ντόπιους κατοίκους των περιοχών που επισκέφθηκαν στην τέχνη τους. Τώρα οι περισσότερες από αυτές τις χορευτικές ομάδες λειτουργούν από μόνες τους. Ο χορός Μπούτο, ανθίζει όπως ένα λουλούδι. Μου θυμίζει την έκρηξη του μοντέρνου χορού τη δεκαετία του ’50. Όχι, ότι νιώθω περήφανος που ήμουν ανάμεσα σε αυτούς που έκαναν ορατό το Μπούτο σε όλο τον κόσμο, όμως με αφήνει έκπληκτο αυτό το κίνημα που έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις. Το κοιτάζω με συμπάθεια και ακολουθώ τον δρόμο μου, ευχόμενος να ακολουθήσουν και εκείνοι τον δικό τους.

Νομίζετε ότι η πρόσφατη πυρηνική τραγωδία στην Φουκουσίμα ενδεχομένως να επηρεάσει και πάλι τον χορό Μπούτο;

Κανείς δεν ξέρει. Ακόμα βρισκόμαστε υπό την επήρεια αυτού του τραύματος. Είμαστε ακόμη πολύ κοντά του.

Θαυμάσαμε το θάρρος και την αξιοπρέπεια του λαού της Ιαπωνίας μετά το ατύχημα στη Φουκουσίμα. Ποιες πλευρές της ιαπωνικής κουλτούρας τους βοήθησαν να αντιμετωπίσουν αυτή την καταστροφή;

Αυτή η απαίσια κατάσταση μου θυμίζει το κουτί της Πανδώρας -συγνώμη αυτό είναι μεταφορά-(γέλιο). Από τη στιγμή που άνοιξε θα πάρει πολύ χρόνο για να ηρεμήσουν τα πράγματα. Θα γίνει ποτέ αυτό; Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 οι ιάπωνες είχαν δείξει ότι μπορούσαν να διαδηλώσουν και να είναι επαναστατικοί. Τι τους συνέβη μετά; Η κύρια έγνοια μας ήταν να τρέχουμε πίσω από την οικονομική ευμάρεια, μετά ήταν η πυρετώδης ανάγκη για κατανάλωση-ένα κυρίαρχο ρεύμα σε όλο τον κόσμο που μας έδειχνε το δρόμο. Το αν αυτή η εποχή έχει απορριφθεί και αν θα είμαστε ικανοί να ισορροπήσουμε τις ανάγκες μας για υλικά αγαθά με έναν πιο λογικό τρόπο, αυτό είναι κάτι που δεν γνωρίζω… Όμως βλέπω ότι δεν απαντάω ουσιαστικά στην ερώτησή σας. Ναι, κάναμε ό, τι μας δίδαξαν να κάνουμε σε περιπτώσεις καταστροφής. Προσπάθησε να μείνεις ήρεμος και να μην πανικοβληθείς. Αυτή είναι μια πλευρά της ιαπωνικής κουλτούρας. Ξέρετε, οι σεισμοί, τα τσουνάμι, οι εκρήξεις ηφαιστείων αποτελούν μέρος της κουλτούρας των προγόνων μας. Μάλλον, από ό, τι φαίνεται, προσθέσαμε στη λίστα και τις πυρηνικές καταστροφές.

Πληροφορίες: Πληροφορίες: «Κagemi», 1, 2, 3 στο Παλλάς, ώρα: 21:00. Τιμές εισιτηρίων: 30 ευρώ, 40 ευρώ, 50 ευρώ, 55 ευρώ, 60 ευρώ. Κρατήσεις μέσω www.ellthea.gr , www.tickethour.com , στα καταστήματα Public, Παπασωτηρίου, Ιανός, στην υπηρεσία easyticketing σε επιλεγμένα καταστήματα της Τράπεζας Πειραιώς και με πιστωτική κάρτα στο τηλ. 2108108181.

MΑΝΙΑ ΣΤΑΪΚΟΥ