Το Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν παρουσιάζει το έργο του Σάμουελ Μπέκετ, «Περιμένοντας τον Γκοντό». Η ηθοποιός Δήμητρα Χατούπη, ενσαρκώνοντας έναν ανδρικό ρόλο, βγαίνει από τους περιορισμούς του αρσενικού και του θηλυκού στοιχείου και μας μιλά ως άνθρωπος.

Το πιο γνωστό έργο του Iρλανδού δραματουργού, και ίσως το σημαντικότερο θεατρικό έργο του 20ου αιώνα, έχει γίνει κατά καιρούς αντικείμενο πολλών ερμηνειών και συζητήσεων. Δύο άστεγοι αλήτες -ή μήπως δύο πάμπτωχοι διανοούμενοι- περιμένουν στο πουθενά την άφιξη κάποιου μυστηριώδους Γκοντό, ελπίζοντας πως θα τους σώσει. Εκείνος, όμως, δεν έρχεται ποτέ.

Την εποχή της συγγραφής του, συνέθετε την τραγική εμπειρία του παγκοσμίου πολέμου -που μόλις είχε τελειώσει- με την αναμονή-προσμονή για την ανασυγκρότηση μετά τον χαλασμό και τον όλεθρο. Στις μέρες μας, μέσα στο σκοτεινό κλίμα της ανασφάλειας που υπάρχει σε παγκόσμιο επίπεδο και ιδιαίτερα στην χώρα μας, οι ήρωες του Μπέκετ -που περιφέρονται σε ένα αφιλόξενο σύμπαν και περιμένουν απεγνωσμένα κάτι ή κάποιον- μοιάζουν τραγικά σύγχρονοι. Έτσι, το έργο αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα σε καιρούς κοινωνικής και πολιτικής κρίσης και γι’ αυτό στην παρούσα οικονομική συγκυρία η απήχησή του ανανεώνεται και πάλι.

Την ώρα που ο υλισμός και ο καταναλωτισμός έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδο, είναι η κατάλληλη στιγμή για αναθεώρηση και απεξάρτηση μέχρι τα στοιχειωδώς αναγκαία. Και δεν υπάρχει έργο πιο απογυμνωμένο, πιο στοιχειώδες από το «Περιμένοντας τον Γκοντό», για το οποίο ο Μπέκετ αρνήθηκε να αποκαλύψει τα μυστήριά του, πέρα από το ότι είναι ένα έργο «με γέλιο και δάκρυα».

Εξήντα χρόνια μετά τη συγγραφή του, οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες, όσον αφορά στη συμμετοχή των γυναικών σε πολιτικές και οικονομικές θέσεις, εμφύσησαν την ιδέα τα πρόσωπα του Μπέκετ να χάσουν το φύλο τους και να δούμε ανθρώπινα πλάσματα -και όχι μόνο άνδρες- στον τόπο και τον χρόνο του έργου. Έτσι, γυναίκες ηθοποιοί παίζουν τους πέντε ανδρικούς ρόλους, και στέλνουν ένα μήνυμα αισιοδοξίας, μέσα από τους ήρωες που αναμένουν την τελευταία συνειδητοποίηση του Βλαντιμίρ: «μπορούν να αλλάξουν τα πάντα, αρκεί να αλλάξουμε οι ίδιοι».

Πείτε μας λίγα λόγια για το έργο και τον συγγραφέα του.

Ο ιρλανδικής καταγωγής Σάμουελ Μπέκετ, ήταν λαμπρός μαθητής και είχε καλές επιδόσεις στα αθλητικά. Διετέλεσε λέκτορας της αγγλικής στο Παρίσι και αργότερα παραιτήθηκε από την καριέρα του ακαδημαϊκού. Η πιο σημαντική συγγραφική του περίοδος υπήρξε η μεταπολεμική, μετά το 1945, όταν έγραψε και το «Περιμένοντας τον Γκοντό». Στη διάρκεια του πολέμου, με φίλους αντιστασιακούς -όντας και ο ίδιος- επιλέγει τη στάση του «μη βολεμένου». Με τη γυναίκα του Σουζάνα έψαχναν συχνά καταφύγιο. Έζησε απομονωμένος, σε μικρό σπίτι, λιτό, έξω από το Παρίσι.

Τί εξέφραζε το έργο την εποχή που γράφτηκε;

Η πρώτη γραφή (1948) τελείωσε σε έναν χρόνο. Μετά, για πάνω από μία δεκαετία υπήρξε επεξεργασία και η τελική έκδοση έγινε το 1965. Προκάλεσε επανάσταση γράφοντας στην καθομιλουμένη με βρισιές, κόντρα στον καθωσπρεπισμό της εποχής. Η απλότητα του έργου στηρίζει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Σαφώς επηρεασμένο από τη φθορά και τον παραλογισμό του πολέμου, με τους ήρωες του σ’ ένα τοπίο κατεστραμμένο, όπως ήταν η Ευρώπη μετά από τον Ψυχρό Πόλεμο.

Ποια στοιχεία το καθιστούν επίκαιρο;

Σε ένα περιβάλλον κατεστραμμένο, με την αστάθεια και την ανασφάλεια ενός κόσμου που παραπαίει μεταξύ της επιβολής εξουσίας και της σαφούς ένδειξης της δύναμης του χρήματος από τους κρατούντες, με πυρηνικούς αντιδραστήρες σε Κίνα, Ιαπωνία, Ευρώπη, Αμερική και σε όλον τον κόσμο, το «Περιμένοντας τον Γκοντό» παίρνει ισχυρή θέση στο σήμερα, ειδικά σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, εν μέσω οικονομικής κρίσης και όχι μόνο.

Ποιες πλευρές της ανθρώπινης ψυχής αναδύονται στην παράσταση;

Το έργο διαπραγματεύεται τον όρο «αναμονή». Ο χρόνος έχει τον κυρίαρχο ρόλο. Η φαινομενική απαισιοδοξία που πλανάται κρύβει, κατά βάθος, ένα μέτρο που θα μπορούσε να μας βοηθήσει να είμαστε πιο αληθινοί και ίσως πιο ευτυχισμένοι. Η πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης αιωρείται και υπάρχει μέσα από τη διαρκή σύγκρουση των δύο φίλων, της διαφορετικότητας του χαρακτήρα τους και της στάσης τους. Ο ένας θέλει διαρκώς να θυμάται το παρελθόν, ο άλλος να ξεχνάει. Ο ένας συλλέγει διαρκώς πράγματα, ο άλλος πετάει. Ο ένας θέλει να περιμένουν τον Γκοντό που θα τους σώσει, ο άλλος θέλει να φύγουν.

Τί συμβολίζει η ενσάρκωση των ανδρικών ρόλων από γυναίκες ηθοποιούς;

Τίποτα, πέρα από το γεγονός ότι ο Μπέκετ έγραψε για μας, για την ανθρώπινη ύπαρξη και όχι για το φύλο. Το έργο παίζεται από γυναίκες, αλλά τα πλάσματα στη σκηνή είναι άφυλα. Είναι άνθρωποι.

Οι ήρωες του έργου περιμένουν την άφιξη κάποιου σωτήρα που δεν έρχεται ποτέ. Παραλληλίζοντας αυτό με τη δραματική σύγχρονη κατάσταση που αντιμετωπίζουμε, ποιο δίδαγμα παίρνουμε ως προς τη στάση που πρέπει να υιοθετήσουμε;

Δεν θα το ονόμαζα ακριβώς δίδαγμα. Δεν μου αρέσουν οι διδακτικοί όροι, αλλά σίγουρα η αναμονή του Σωτήρα (του έργου) δεν είναι η λύση για σήμερα. Αν δεν δράσουμε σε κάθε επίπεδο, δεν μπορούμε να υπάρξουμε σαν άνθρωποι και σαν πολίτες… Δεν μπορούμε να παίζουμε τον ρόλο του θεατή.

Πόσο μας αποπροσανατολίζει από τις πραγματικές μας ανάγκες και επιθυμίες το ανελέητο κυνήγι της ύλης και της επιτυχίας;

100%. Εντελώς.

Ποιο είναι το πιο δυνατό μήνυμα της παράστασης;

Ο τελευταίος μονόλογος του Βλαντιμίρ: «Κοιμόμουνα, ενώ οι άλλοι υπέφεραν».

Ταυτότητα παράστασης: μετάφραση: Σουζάνα Χούλια, σκηνοθεσία: Κωστής Καπελώνης, κοστούμια: Κατερίνα Σωτηρίου, χορογραφία: Πωλίνα Κρεμαστά. Παίζουν: Κάτια Γέρου, Δήμητρα Χατούπη, Μυρτώ Αλικάκη, Λουκία Πιστιόλα, Αριάδνη Καβαλιέρου.

Πληροφορίες : Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν: Φρυνίχου 14, Πλάκα Τηλ.210 3222464-3236732. Ώρες ταμείου: Δευτέρα- Κυριακή 10.00- 13.00, 17.00- 22.00.

ΓΙΩΡΓΟΣ Σ. ΚΟΥΛΟΥΒΑΡΗΣ